Türkiye'nin İklimi

Açıklama: Yıllık sıcaklık farkı karasallıkla doğru orantılıdır. IV numara ile gösterilen Erzurum-Kars platosu, hem deniz etkisinden uzaklığı hem de yüksekliği nedeniyle Türkiye'de karasallığın en şiddetli yaşandığı ve yıllık sıcaklık farkının en fazla olduğu yerdir.

Açıklama: Dört mevsimin belirgin yaşanması, batı rüzgarları ve cephe sistemlerinin etkili olması, bir ülkenin mutlak konumu gereği orta enlemlerde (orta kuşakta) yer almasının en temel sonuçlarıdır.

Açıklama: Iğdır Ovası (I) ve Çoruh Vadisi (II), çevrelerindeki genel iklim koşullarından farklı, daha ılıman özellikler gösteren dar alanlardır. Bu sayede normalde o bölgelerde yetişmeyecek olan pamuk ve zeytin gibi ürünler bu özel alanlarda yetişebilir. Bu duruma mikroklima denir.

Açıklama: İzmir deniz seviyesinde ve deniz etkisine açıkken, Van çok daha yüksek ve karasal bir konumdadır. Bu nedenle denizellik (nemlilik) ve yükselti farkı, aralarındaki sıcaklık farkını yaratan temel özel konum şartlarıdır.

Açıklama: Türkiye'de yaz yağışlarının görüldüğü tek yer V numara ile gösterilen Erzurum-Kars yöresidir. Yükseltiye bağlı olarak ısınmanın gecikmesi, konveksiyonel (yükselim) yağışların ilkbahar yerine yaz başına kaymasına neden olur.

Açıklama: Basra Termik Alçak Basıncı, Muson sisteminin bir parçası olarak yaz aylarında Türkiye'nin güneydoğusunu etkiler ve bölgede aşırı sıcak ve kurak bir havanın etkili olmasına yol açar.

Açıklama: Türkiye Kuzey Yarım Küre'de yer aldığı için dağların güneşe dönük olan güney yamaçları, kuzey yamaçlarına göre daha fazla güneş enerjisi alır ve daha sıcak olur. Bu duruma bakı etkisi denir.

Açıklama: Diğer şıklar Türkiye'nin mutlak konumunun (orta kuşakta yer almasının) sonuçlarıdır. Ancak kısa mesafelerde sıcaklıkların, yağışın ve iklim tiplerinin değişmesi, yeryüzü şekillerinin (yükselti, dağların uzanışı, denize göre konum) bir sonucudur ve bu da özel konumu ifade eder.

Açıklama: Grafik, en fazla yağışın kışın, en az yağışın ise yazın düştüğünü göstermektedir. Bu, Akdeniz yağış rejiminin tipik bir özelliğidir. Haritadaki merkezlerden II numara ile gösterilen Antalya, bu iklim tipinin en belirgin yaşandığı yerdir.

Açıklama: Karadeniz'de dağlar kıyıya paralel uzandığı için denizden gelen nemli hava kütleleri yamaç boyunca yükselerek bol yağış bırakır (orografik yağış). Ege'de ise dağlar kıyıya dik uzandığı için nemli hava iç kesimlere kadar sokulur ve aynı etkiyi yaratmaz.

Açıklama: A noktası (Sinop) B noktasına (Antalya) göre daha kuzeyde, yani Ekvator'dan daha uzaktadır. Bu durum, güneş ışınlarının daha eğik açıyla gelmesine ve sıcaklık ortalamasının daha düşük olmasına neden olur. Bu temel fark enlem etkisidir.

Açıklama: Fön rüzgarı, bir dağı aşarak alçalan havanın sürtünme etkisiyle ısınması ve kuruması olayıdır. Bu nedenle sıcaklığı artırır ve bağıl nemi düşürerek yağış ihtimalini ortadan kaldırır, kurutucu bir etki yapar.