Türkiye’de Nemlilik ve Yağış

Açıklama: Doğu Karadeniz'de dağlar kıyıya hem çok yakın hem de paralel uzanır. Denizden gelen nemli hava kütleleri bu yüksek dağ yamaçlarına çarparak yükselmeye zorlanır ve içindeki nemi yoğun bir şekilde bırakır. Bu orografik yağışlar, bölgenin en yağışlı yer olmasının temel nedenidir.

Açıklama: Grafik, en fazla yağışın ilkbahar, en az yağışın ise yaz aylarında düştüğü karasal iklim yağış rejimini göstermektedir. Haritadaki alanlardan III numara ile gösterilen İç Anadolu Bölgesi, bu yağış rejiminin en tipik görüldüğü yerdir.

Açıklama: Türkiye'nin Orta Kuşak'ta yer alması, kuzeyden gelen soğuk ve güneyden gelen sıcak hava kütlelerinin karşılaşma alanı olmasına neden olur. Bu karşılaşma alanlarında oluşan cephesel yağışlar, Türkiye'de özellikle kış aylarında görülen en yaygın yağış oluşum şeklidir.

Açıklama: Orografik yağışlar, nemli hava kütlesinin bir dağ yamacına çarparak yükselmesiyle oluşur. Bu durum dağların kıyıya paralel uzandığı I, II, IV ve V numaralı alanlarda yaygındır. Ancak III numaralı Konya Ovası, etrafı dağlarla çevrili düz bir alandır ve deniz etkisine kapalı olduğu için orografik yağışların görülme ihtimali çok düşüktür.

Açıklama: Iğdır, etrafı Ağrı Dağı gibi yüksek dağlarla çevrili bir çöküntü ovasıdır. Nemli hava kütleleri bu dağları aşamaz ve ovaya ulaşamaz. Bu nedenle Iğdır, çevresine göre çok az yağış alır ve bir yağış gölgesi (yağış-gölge alanı) oluşturur.

Açıklama: Hissedilen sıcaklığı ve bunaltıcılığı belirleyen bağıl nemdir (havanın neme doyma oranı). Rize, Şanlıurfa'ya göre daha serin olduğu için havanın nem taşıma kapasitesi (maksimum nem) daha düşüktür. Bu nedenle hava, daha az su buharıyla bile doyma noktasına yaklaşır ve bağıl nem yükselerek bunaltıcı bir hava yaratır.

Açıklama: K (Antalya kıyısı) noktasından L (Konya Ovası) noktasına doğru gidildikçe Toros Dağları aşılır. Bu sırada deniz etkisinden uzaklaşılır. Dolayısıyla havadaki su buharı miktarı (mutlak nem) azalır ve iklimin karasallık derecesi belirgin şekilde artar.

Açıklama: İlkbaharda ısınan kara parçasının, üzerindeki havayı da ısıtarak dikey yönde yükseltmesiyle oluşan ve genellikle öğleden sonra yağan kısa süreli sağanaklara konveksiyonel (yükselim) yağışlar denir.

Açıklama: Grafik, yazların sıcak ve kurak, kışların ise ılık ve en yağışlı geçtiği Akdeniz iklimini göstermektedir. Haritadaki alanlardan II numara ile gösterilen Ege kıyıları bu iklim tipinin belirgin olarak görüldüğü bir yerdir.

Açıklama: Tabloya göre havanın bağıl nemi %50'dir (% Bağıl Nem = Mutlak Nem / Maksimum Nem * 100). Yağışın oluşması için bağıl nemin %100'e ulaşması, yani havanın doyma noktasına gelmesi gerekir. Bu da ancak havanın soğuyarak nem taşıma kapasitesinin (maksimum nem) azalmasıyla mümkün olur.

Açıklama: Kar ve kırağı, sıcaklığın 0°C ve altına düştüğü durumlarda oluşan yağış ve yoğunlaşma türleridir. Haritadaki alanlar içinde yükseltisi ve karasallığı en fazla olan V numaralı Doğu Anadolu, bu tür olayların en sık ve en şiddetli yaşandığı yerdir.

Açıklama: Boylam, sadece yerel saat farklarını belirler ve yağışın coğrafi dağılışı üzerinde doğrudan bir etkisi yoktur. Diğer tüm şıklar (yer şekilleri, denizellik, rüzgarlar) yağışın miktarını ve dağılışını belirleyen temel faktörlerdir.