Türkiye’de Nemlilik ve Yağış

Açıklama: Enlem derecesi daha yüksek olan Marmara ve Karadeniz kıyılarında karla örtülü gün sayısı, enlem derecesi daha düşük olan İç Anadolu'dan daha azdır. Bu durum, karla örtülü gün sayısının dağılışında enlemin tek başına belirleyici olmadığını, denizellik ve yükselti gibi özel konum şartlarının daha baskın olduğunu gösterir.

Açıklama: Yükselen hava kütlesi soğudukça içindeki nemi yağış olarak bırakır. Belli bir yükseltiye ulaştığında (yoğunlaşmanın en fazla olduğu seviye), içindeki nemin büyük bir kısmını bırakmış olur. Daha fazla yükselse bile, yağışa dönüşecek nem azaldığı için yağış miktarı da azalmaya başlar.

Açıklama: Maksimum nem sıcaklıkla doğru orantılıdır. Bağıl nem ve sıcaklık biliniyorsa mutlak nem bulunabilir. X merkezinin mutlak nemi, Y ve Z'den daha fazladır. Bu, sıcaklığın yüksek olmasından kaynaklanır. Diğer şıklar için bu veriler yetersizdir.

Açıklama: Orografik yağışlarda hava kütlesi bir dağ yamacı tarafından zorunlu olarak yükseltilir. Konveksiyonel yağışlarda ise hava kütlesi, ısınan zeminin etkisiyle (termik kökenli) kendiliğinden dikey olarak yükselir. Aradaki temel fark, yükselmenin nedenidir.

Açıklama: K grafiği en fazla yağışı ilkbaharda, L grafiği ise yazın almaktadır. Bu durum sırasıyla İç Anadolu step iklimi (Konya) ile Doğu Anadolu sert karasal iklimi (Erzurum) yağış rejimlerine uymaktadır. Aralarındaki farkın temel nedeni yükseltidir.

Açıklama: Bağıl nem, havanın neme doyma oranıdır. Yılın her mevsimi yağışlı olan Doğu Karadeniz kıyıları, hem mutlak nemin yüksek olması hem de sıcaklıkların aşırı artmaması nedeniyle yıl boyunca %100'e yakın bağıl nem oranlarına sahiptir. Bu durum IV numaralı alanda belirgindir.

Açıklama: Grafik, yazın buharlaşmanın (kırmızı çizgi) yağıştan (mavi sütunlar) çok fazla olduğunu, dolayısıyla büyük bir nem açığı ve kuraklık yaşandığını göstermektedir. Bu durum, yağış rejiminin düzenli olmadığını, mevsimler arasında belirgin farklar olduğunu kanıtlar.

Açıklama: Tablo, sisin belirli bir yükselti kuşağında (orta yükseltiler) en yoğun olduğunu, hem çok alçak hem de çok yükseklerde azaldığını göstermektedir. Bu durum, yoğunlaşmanın en fazla olduğu bulut tabanının genellikle orta yükseltilerde oluşmasından kaynaklanır.

Açıklama: Haritaya göre, kıyıdan iç kesimlere (örneğin Batı Karadeniz'den İç Anadolu'ya) gidildiğinde bulutluluk azalırken, İç Anadolu'dan Doğu Anadolu'nun yükseklerine gidildiğinde tekrar artmaktadır. Dolayısıyla "her zaman azalır" ifadesi yanlıştır.

Açıklama: Grafik, kışların ılık ve yağışlı, yazların sıcak ve kurak geçtiği Akdeniz iklimine aittir. Akdeniz iklimi, Türkiye'nin mutlak konumu nedeniyle kış aylarında polar ve tropikal hava kütlelerinin karşılaşma alanı olan cephe sistemlerinin etkisi altındadır. Bu nedenle en baskın yağış türü cepheseldir.

Açıklama: Yağış şiddeti, toplam yağışın yağışlı gün sayısına bölünmesiyle anlaşılabilir. II numaralı merkezde, gün başına düşen yağış miktarı diğerlerine göre belirgin şekilde daha yüksektir. Bu durum, yağışların daha kısa süreli ve şiddetli sağanaklar halinde olduğunu gösterir (tipik Akdeniz iklimi özelliği).

Açıklama: Fön rüzgarı, bir dağı aşan havanın diğer yamaçta alçalmasıyla oluşur. Haritada Iğdır ovası (L), Ağrı Dağı'nı (K) aşan hava kütlelerinin alçaldığı bir çukur alandır. Bu alçalma sırasında hava ısınır ve kurur, bu da Iğdır'da mikroklima koşulları yaratan fön etkisine neden olur.