İlk Türk-İslam Devletleri (20 Soru)
Soruları cevaplayın ve bitirdiğinizde "Denemeyi Bitir" butonuna tıklayarak sonuçlarınızı ve çözümleri görün.
Sonuçlarınız
Hesaplanıyor...
Soru 1: Karahanlıların İslamiyet’i kabulü sadece bir din değişimi değil; şehircilik, vakıf ve eğitim kurumlarının yaygınlaşmasıyla sonuçlanan bir dönüşümdür. Bu süreçte hükümdar, İslam’ı devlet siyaseti hâline getirerek meşruiyetini güçlendirmiştir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi bu dönüşümün doğrudan sonucu sayılabilir?
Doğru Cevap: (C) Medrese ve vakıf kurumlarının gelişmesi
Analiz: İslamlaşma ile Karahanlılarda medrese/vakıf gibi kurumlar güçlenir; Türkçe korunur.
Soru 2: Gazneli Mahmud’un Abbasi halifesinden aldığı menşur ve unvanlar aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
Doğru Cevap: (B) Sultanlık meşruiyetinin dinî otoriteyle pekiştirildiği
Analiz: Mahmud’un halifeden aldığı menşur, siyasal meşruiyeti güçlendirmiştir.
Soru 3: Aşağıdakilerden hangisi Gazneli Mahmud’un Hindistan seferlerinin nihai hedefleri arasında doğrudan yer almaz?
Doğru Cevap: (C) Bütün Hint altkıtasını kalıcı biçimde Türkleştirmek
Analiz: Seferler kalıcı kolonizasyon/Türkleştirme amacı taşımaz; nüfuz, ganimet ve prestij ön plandadır.
Soru 4: Aşağıdakilerden hangisi Selçukluların Dandanakan Savaşı (1040) sonrası ortaya çıkan durumlardan biridir?
Doğru Cevap: (B) Selçukluların bağımsızlığının kesinleşmesi
Analiz: Dandanakan, Selçuklu bağımsızlığını kesinleştirir.
Soru 5: Tuğrul Bey’in 1055’te Bağdat’a girip halifeyi Büveyhî baskısından kurtarması; Selçuklu Devleti açısından aşağıdakilerden hangisine en güçlü kanıt olur?
Doğru Cevap: (C) Siyasi–dinî liderlikte koruyucu güç rolünü üstlendiklerine
Analiz: Bağdat müdahalesi, Sünni dünyanın hamiliğini ve meşruiyeti güçlendirir.
Soru 6: İkta sisteminin temel işleyişi aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: (B) Vergi gelirlerinin hizmet karşılığı kişilere tahsisi
Analiz: İkta, belirli bölgenin vergi gelirinin hizmet sahibine (asker/memur) tahsis edilmesidir.
Soru 7: Aşağıdaki divan–görev eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
Doğru Cevap: (D) Divan-ı Mezalim — Eğitim-öğretim işleri
Analiz: Mezalim, yüksek adalet/şikâyet divanıdır; eğitim Nizamiye vb. kurumlarla ilgilidir.
Soru 8: ‘Sünni düşünceyi güçlendirme, ehil bürokrat ve âlim yetiştirme’ hedefi; aşağıdaki kurumlardan hangisiyle doğrudan ilişkilidir?
Doğru Cevap: (B) Nizamiye Medreseleri
Analiz: Nizamiye Medreseleri, Sünni ilmiye sınıfını sistemli biçimde yetiştirmiştir.
Soru 9: Aşağıdakilerden hangisi Selçuklularda atabey kurumunun ortaya çıkış gerekçesini en iyi açıklar?
Doğru Cevap: (B) Meliklere idare ve askerî eğitim vermek
Analiz: Atabeyler, meliklerin eğitimcisi/danışmanıdır; zamanla bölgesel güç olabilirler.
Soru 10: Aşağıdakilerden hangisi 1071 Malazgirt’in doğrudan sonuçları arasında gösterilebilir?
Doğru Cevap: (B) Anadolu’nun Türklere açılması ve iskânın hızlanması
Analiz: Malazgirt, Anadolu’nun fethine ve Türkmen iskânına kapı açmıştır.
Soru 11: Mısır’da kurulan Tolunoğulları ve İhşidilerle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Doğru Cevap: (A) Her ikisi de Türk kökenli hanedanlardır
Analiz: İki hanedan da Türk kökenli olup Mısır merkezlidir; Fatımî değildir.
Soru 12: Harezmşahlar ile Moğollar arasındaki ilişkilerin bozulmasında aşağıdakilerden hangisi en etkili gelişme sayılır?
Doğru Cevap: (C) Otrar Vakası (tüccarların öldürülmesi)
Analiz: Otrar faciası diplomatik krize ve Moğol istilasına giden sürece hız vermiştir.
Soru 13: İtil (Volga) Bulgarları ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
Doğru Cevap: (B) Karadeniz’in güneyinde kurulmuşlardır
Analiz: İtil Bulgarları Volga boyunda (Kuzey) yer alır; Karadeniz’in güneyi yanlıştır.
Soru 14: Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
Doğru Cevap: (E) Muhakematü’l-Lügateyn — Farabi
Analiz: Muhakematü’l-Lügateyn Ali Şir Nevai’nindir (Timurî/Çağatay). Farabi değil.
Soru 15: Aşağıdakilerden hangisi Selçuklulardaki gulam (kapıkulu) sistemi için doğru bir ifadedir?
Doğru Cevap: (B) Merkezî orduya bağlı profesyonel birliklerdi
Analiz: Gulamlar merkezî otoriteye bağlı profesyonel askerî unsurlardır; aşiret dışı devşirme/ satın alma yoluyla da temin edilir.
Soru 16: Büyük Selçuklu’da merkez otoritenin zayıfladığı dönemlerde ortaya çıkan atabeyliklerin güçlenmesi aşağıdakilerden hangisine örnek gösterilebilir?
Doğru Cevap: (B) Taşrada yerel hanedan odaklarının doğması
Analiz: Atabeylikler yerelde güçlenerek yarı-bağımsız odaklar oluşturmuştur.
Soru 17: Fütüvvet–Ahi teşkilatlarının temel amacı aşağıdakilerden hangisiyle en iyi ifade edilir?
Doğru Cevap: (B) Şehir ekonomisi ve meslek ahlakını düzenlemek
Analiz: Ahi teşkilatı zanaat–ticaret etiğini, dayanışmayı ve şehir düzenini hedefler.
Soru 18: Pasinler (1048) Savaşı aşağıdakilerden hangisiyle ilişkilidir?
Doğru Cevap: (B) Selçuklular–Bizans
Analiz: Pasinler, Selçukluların Bizans’a karşı ilk büyük başarılarındandır; Anadolu seferlerini cesaretlendirmiştir.
Soru 19: Aşağıdaki işlemlerden hangisi Divan-ı İstifa’nın görev alanına girmez?
Doğru Cevap: (C) Ordu mühimmatını dağıtmak
Analiz: Mühimmat/maaş işleri Divan-ı Arz’ın sorumluluğudur.
Soru 20: Aşağıdakilerden hangisi Gazneliler–Karahanlılar karşılaştırması için doğru bir yargıdır?
Doğru Cevap: (C) Gazneliler İran-Hindistan ekseninde; Karahanlılar Maveraünnehir–Türkistan ekseninde güçlenmiştir
Analiz: Gazne’nin ağırlık merkezi İran–Hindistan; Karahanlılarınki ise Maveraünnehir–Türkistan’dır. İkisi de Sünni çizgidedir; resmî dilde Türkçe/Farsça birlikte kullanımlar görülür.
İlk Türk-İslam Devletleri (20 Soru)
Soruları cevaplayın ve bitirdiğinizde "Denemeyi Bitir" butonuna tıklayarak sonuçlarınızı ve çözümleri görün.
Sonuçlarınız
Hesaplanıyor...
Soru 1: Karahanlıların İslamiyet’i kabulü sadece bir din değişimi değil; şehircilik, vakıf ve eğitim kurumlarının yaygınlaşmasıyla sonuçlanan bir dönüşümdür. Bu süreçte hükümdar, İslam’ı devlet siyaseti hâline getirerek meşruiyetini güçlendirmiştir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi bu dönüşümün doğrudan sonucu sayılabilir?
Doğru Cevap: (C) Medrese ve vakıf kurumlarının gelişmesi
Analiz: İslamlaşma ile Karahanlılarda medrese/vakıf gibi kurumlar güçlenir; Türkçe korunur.
Soru 2: Gazneli Mahmud’un Abbasi halifesinden aldığı menşur ve unvanlar aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
Doğru Cevap: (B) Sultanlık meşruiyetinin dinî otoriteyle pekiştirildiği
Analiz: Mahmud’un halifeden aldığı menşur, siyasal meşruiyeti güçlendirmiştir.
Soru 3: Aşağıdakilerden hangisi Gazneli Mahmud’un Hindistan seferlerinin nihai hedefleri arasında doğrudan yer almaz?
Doğru Cevap: (C) Bütün Hint altkıtasını kalıcı biçimde Türkleştirmek
Analiz: Seferler kalıcı kolonizasyon/Türkleştirme amacı taşımaz; nüfuz, ganimet ve prestij ön plandadır.
Soru 4: Aşağıdakilerden hangisi Selçukluların Dandanakan Savaşı (1040) sonrası ortaya çıkan durumlardan biridir?
Doğru Cevap: (B) Selçukluların bağımsızlığının kesinleşmesi
Analiz: Dandanakan, Selçuklu bağımsızlığını kesinleştirir.
Soru 5: Tuğrul Bey’in 1055’te Bağdat’a girip halifeyi Büveyhî baskısından kurtarması; Selçuklu Devleti açısından aşağıdakilerden hangisine en güçlü kanıt olur?
Doğru Cevap: (C) Siyasi–dinî liderlikte koruyucu güç rolünü üstlendiklerine
Analiz: Bağdat müdahalesi, Sünni dünyanın hamiliğini ve meşruiyeti güçlendirir.
Soru 6: İkta sisteminin temel işleyişi aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: (B) Vergi gelirlerinin hizmet karşılığı kişilere tahsisi
Analiz: İkta, belirli bölgenin vergi gelirinin hizmet sahibine (asker/memur) tahsis edilmesidir.
Soru 7: Aşağıdaki divan–görev eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
Doğru Cevap: (D) Divan-ı Mezalim — Eğitim-öğretim işleri
Analiz: Mezalim, yüksek adalet/şikâyet divanıdır; eğitim Nizamiye vb. kurumlarla ilgilidir.
Soru 8: ‘Sünni düşünceyi güçlendirme, ehil bürokrat ve âlim yetiştirme’ hedefi; aşağıdaki kurumlardan hangisiyle doğrudan ilişkilidir?
Doğru Cevap: (B) Nizamiye Medreseleri
Analiz: Nizamiye Medreseleri, Sünni ilmiye sınıfını sistemli biçimde yetiştirmiştir.
Soru 9: Aşağıdakilerden hangisi Selçuklularda atabey kurumunun ortaya çıkış gerekçesini en iyi açıklar?
Doğru Cevap: (B) Meliklere idare ve askerî eğitim vermek
Analiz: Atabeyler, meliklerin eğitimcisi/danışmanıdır; zamanla bölgesel güç olabilirler.
Soru 10: Aşağıdakilerden hangisi 1071 Malazgirt’in doğrudan sonuçları arasında gösterilebilir?
Doğru Cevap: (B) Anadolu’nun Türklere açılması ve iskânın hızlanması
Analiz: Malazgirt, Anadolu’nun fethine ve Türkmen iskânına kapı açmıştır.
Soru 11: Mısır’da kurulan Tolunoğulları ve İhşidilerle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Doğru Cevap: (A) Her ikisi de Türk kökenli hanedanlardır
Analiz: İki hanedan da Türk kökenli olup Mısır merkezlidir; Fatımî değildir.
Soru 12: Harezmşahlar ile Moğollar arasındaki ilişkilerin bozulmasında aşağıdakilerden hangisi en etkili gelişme sayılır?
Doğru Cevap: (C) Otrar Vakası (tüccarların öldürülmesi)
Analiz: Otrar faciası diplomatik krize ve Moğol istilasına giden sürece hız vermiştir.
Soru 13: İtil (Volga) Bulgarları ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
Doğru Cevap: (B) Karadeniz’in güneyinde kurulmuşlardır
Analiz: İtil Bulgarları Volga boyunda (Kuzey) yer alır; Karadeniz’in güneyi yanlıştır.
Soru 14: Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
Doğru Cevap: (E) Muhakematü’l-Lügateyn — Farabi
Analiz: Muhakematü’l-Lügateyn Ali Şir Nevai’nindir (Timurî/Çağatay). Farabi değil.
Soru 15: Aşağıdakilerden hangisi Selçuklulardaki gulam (kapıkulu) sistemi için doğru bir ifadedir?
Doğru Cevap: (B) Merkezî orduya bağlı profesyonel birliklerdi
Analiz: Gulamlar merkezî otoriteye bağlı profesyonel askerî unsurlardır; aşiret dışı devşirme/ satın alma yoluyla da temin edilir.
Soru 16: Büyük Selçuklu’da merkez otoritenin zayıfladığı dönemlerde ortaya çıkan atabeyliklerin güçlenmesi aşağıdakilerden hangisine örnek gösterilebilir?
Doğru Cevap: (B) Taşrada yerel hanedan odaklarının doğması
Analiz: Atabeylikler yerelde güçlenerek yarı-bağımsız odaklar oluşturmuştur.
Soru 17: Fütüvvet–Ahi teşkilatlarının temel amacı aşağıdakilerden hangisiyle en iyi ifade edilir?
Doğru Cevap: (B) Şehir ekonomisi ve meslek ahlakını düzenlemek
Analiz: Ahi teşkilatı zanaat–ticaret etiğini, dayanışmayı ve şehir düzenini hedefler.
Soru 18: Pasinler (1048) Savaşı aşağıdakilerden hangisiyle ilişkilidir?
Doğru Cevap: (B) Selçuklular–Bizans
Analiz: Pasinler, Selçukluların Bizans’a karşı ilk büyük başarılarındandır; Anadolu seferlerini cesaretlendirmiştir.
Soru 19: Aşağıdaki işlemlerden hangisi Divan-ı İstifa’nın görev alanına girmez?
Doğru Cevap: (C) Ordu mühimmatını dağıtmak
Analiz: Mühimmat/maaş işleri Divan-ı Arz’ın sorumluluğudur.
Soru 20: Aşağıdakilerden hangisi Gazneliler–Karahanlılar karşılaştırması için doğru bir yargıdır?
Doğru Cevap: (C) Gazneliler İran-Hindistan ekseninde; Karahanlılar Maveraünnehir–Türkistan ekseninde güçlenmiştir
Analiz: Gazne’nin ağırlık merkezi İran–Hindistan; Karahanlılarınki ise Maveraünnehir–Türkistan’dır. İkisi de Sünni çizgidedir; resmî dilde Türkçe/Farsça birlikte kullanımlar görülür.