Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyeti
TEST - 3
Soru 1: Osmanlı Devleti'nde, Topkapı Sarayı'nın dış bölümü olan ve divan toplantılarının yapıldığı, elçilerin kabul edildiği kısma ne ad verilir?
Doğru Cevap: A) Birun
Açıklama: Topkapı Sarayı üç ana bölümden oluşurdu. Birun, sarayın dış hizmetlerinin görüldüğü ve devlet işlerinin yürütüldüğü bölümdür. Enderun iç saray ve okul, Harem ise padişahın özel yaşam alanıydı.
Soru 2: Osmanlı Devleti'nde gayrimüslim tebaanın, askerlik yapmama karşılığında ödediği vergi aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: B) Cizye
Açıklama: Cizye, sağlıklı ve askere gitme çağındaki gayrimüslim erkeklerden alınan bir tür kafa vergisidir ve askerlikten muaf olmalarının karşılığıdır. Öşür ve Haraç ürün, Ağnam hayvan, Avarız ise olağanüstü hal vergisidir.
Soru 3: Piri Reis'in, dünya haritasını da içeren ve denizcilikle ilgili önemli bilgiler sunan ünlü eseri aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Kitab-ı Bahriye
Açıklama: Kitab-ı Bahriye (Denizcilik Kitabı), Piri Reis'in en önemli eseridir. Akdeniz kıyıları, adaları ve limanları hakkında ayrıntılı bilgiler içerir ve Amerika kıtasını gösteren ünlü haritası da bu eserde yer alır. Cihannüma ve Keşfü'z-Zünun Katip Çelebi'ye, Mir'atü'l-Memalik Seydi Ali Reis'e, Seyahatname ise Evliya Çelebi'ye aittir.
Soru 4: Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti'nde XVIII. yüzyıldan itibaren mimaride görülmeye başlanan Batı tarzı üsluplardan biri değildir?
Doğru Cevap: D) Gotik
Açıklama: Lale Devri ile başlayan Batılılaşma sürecinde Osmanlı mimarisi Barok, Rokoko ve Ampir gibi Batı üsluplarından etkilenmiştir. Nuruosmaniye Camii Barok üslubunun ilk örneğidir. Gotik üslup ise Orta Çağ Avrupa mimarisine ait olup Osmanlı mimarisinde doğrudan bir etkisi görülmemiştir.
Soru 5: Osmanlı Devleti'nde, kadıların verdiği kararların kaydedildiği defterlere ne ad verilirdi?
Doğru Cevap: B) Şer'iyye Sicilleri
Açıklama: Şer'iyye Sicilleri, kadı mahkemelerinin kayıt defterleridir ve dönemin sosyal, hukuki ve ekonomik yapısı hakkında önemli bilgiler içerirler. Mühimme Divan-ı Hümayun, Tahrir arazi, Ruznamçe maliye, Tereke ise miras kayıtlarını içerir.
Soru 6: Osmanlı ordusunda, sınır boylarında görev yapan ve düşman topraklarına keşif ve yıpratma amaçlı akınlar düzenleyen hafif süvari birliklerine ne ad verilirdi?
Doğru Cevap: C) Akıncılar
Açıklama: Akıncılar, Eyalet ordusu içinde yer alan ve barış zamanı sınır güvenliğini sağlayan, savaş zamanı ise ordunun önünden giderek keşif yapan ve düşmanı yıpratan hafif süvari birlikleriydi.
Soru 7: Osmanlı ekonomisinde uygulanan "iaşecilik" ilkesinin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: A) Piyasada yeterli miktarda ve uygun fiyata mal bulundurmak
Açıklama: İaşecilik (provizyonizm), halkın temel ihtiyaçlarının karşılanmasını öncelikli hedef olarak gören bir ekonomik anlayıştır. Bu ilkeye göre devletin temel görevi, piyasada halkın refahı için yeterli miktarda, kaliteli ve uygun fiyatlı mal bulunmasını sağlamaktır.
Soru 8: Divan-ı Hümayun üyesi olmamasına rağmen, divanda alınan kararların dine uygunluğu konusunda fetva veren ve ilmiye sınıfının başı olan görevli kimdir?
Doğru Cevap: D) Şeyhülislam
Açıklama: Şeyhülislam, ilmiye sınıfının en tepesindeki kişi olup, divanın doğal üyesi değildi. Ancak devlet işlerinin ve kanunların şeriata uygunluğu konusunda fetva verme yetkisine sahipti ve bu nedenle görüşü alınırdı.
Soru 9: Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti'nin klasik döneminde, birincil derecede donanma üssü olarak kullandığı en önemli liman kentidir?
Doğru Cevap: A) Gelibolu
Açıklama: Osmanlı Devleti, Karesioğulları Beyliği'ni aldıktan sonra donanma faaliyetlerine başlamış ve I. Bayezid döneminde Gelibolu'da büyük bir tersane kurarak burayı donanmanın ana üssü haline getirmiştir. İstanbul'un fethinden sonra Haliç'teki tersane daha önemli hale gelmiştir.
Soru 10: Osmanlı toplumunda, bir yerden başka bir yere göç etme olanağına "yatay hareketlilik" denir. Reayadan birinin gerekli şartları taşıyarak yönetici sınıfına (askerî) geçmesine ise ne ad verilir?
Doğru Cevap: B) Dikey Hareketlilik
Açıklama: Osmanlı toplumunda sınıflar arası geçiş mümkündü. Yönetilen (reaya) sınıftan bir kişinin, örneğin medrese eğitimi alarak ilmiye sınıfına veya askeri başarı göstererek seyfiye sınıfına geçmesi dikey hareketlilik olarak adlandırılırdı.
Soru 11: Osmanlı Devleti'nde ilk modern matbaayı kurarak Vankulu Lügati adlı eseri basan kişiler aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) İbrahim Müteferrika ve Said Efendi
Açıklama: Lale Devri'nde (1727), Paris elçisi Yirmisekiz Çelebi Mehmet'in oğlu Said Efendi ile İbrahim Müteferrika'nın girişimleriyle ilk özel Türk matbaası kurulmuştur. Bu matbaada basılan ilk eser Vankulu Lügati'dir.
Soru 12: Osmanlı ordusunda, kale kuşatmaları sırasında tünel kazarak surların altına patlayıcı yerleştiren teknik sınıfa ne ad verilirdi?
Doğru Cevap: D) Lağımcılar
Açıklama: Lağımcı Ocağı, Kapıkulu Piyadeleri içinde yer alan bir teknik sınıftı. Görevleri, kale kuşatmalarında yer altından tüneller (lağım) kazarak surları yıkmak veya kaleye girmektir.
Soru 13: Osmanlı Devleti'nde, gayrimüslim tebaanın evli erkeklerinden alınan toprak vergisine ne denirdi?
Doğru Cevap: B) İspenç
Açıklama: İspenç, gayrimüslimlerden alınan bir tür toprak vergisidir. Müslüman çiftçilerden alınan karşılığı ise Çift Resmi'dir. Bennak, evli ve az toprağı olan Müslümanlardan alınırdı.
Soru 14: Osmanlı Devleti'nin, Avrupa'nın bilimsel ve teknolojik üstünlüğünü kabul ederek Batı tarzı ıslahatlar yaptığı dönem aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Lale Devri
Açıklama: 1718 Pasarofça Antlaşması ile başlayıp 1730 Patrona Halil İsyanı ile sona eren Lale Devri, Osmanlı Devleti'nin Batı'nın üstünlüğünü kabul ettiği ve bu yönde kültürel ve teknik alanlarda (matbaa, elçilikler, itfaiye vb.) yenilikler yaptığı ilk dönemdir.
Soru 15: Osmanlı ordusunda savaş sırasında padişahın saltanat sancaklarını korumakla görevli olan Kapıkulu Süvarileri birliği aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: B) Ulufeciler
Açıklama: Kapıkulu Süvarileri "Altı Bölük Halkı" olarak bilinirdi. Bunlardan Sağ ve Sol Ulufeciler savaş sırasında saltanat sancaklarını korumakla görevliydi. Sipah ve Silahtarlar padişahın çadırını, Garipler ise ordunun ağırlıklarını ve hazineyi korurdu.
Soru 16: Klasik dönem Osmanlı mimarisinde cami merkezli olarak inşa edilen ve içerisinde medrese, imaret, darüşşifa, hamam, kütüphane gibi yapıları barındıran yapılar topluluğuna ne ad verilir?
Doğru Cevap: A) Külliye
Açıklama: Külliye, bir caminin etrafında kümelenmiş çeşitli sosyal, dini ve ticari yapıların oluşturduğu bir komplekstir. Bu yapılar, şehrin sosyal ve kültürel hayatının merkezini oluştururdu. Fatih ve Süleymaniye Külliyeleri en önemli örneklerdendir.
Soru 17: Osmanlı Devleti'nde, yabancı devletlere verilen ve zamanla ekonomik bağımsızlığı zedeleyen ticari, hukuki ve mali ayrıcalıklara genel olarak ne ad verilir?
Doğru Cevap: C) Kapitülasyon
Açıklama: Kapitülasyon (Ahidname), bir devletin başka bir devlete tanıdığı ticari ve hukuki ayrıcalıklardır. Başlangıçta siyasi amaçlarla (Haçlı birliğini önlemek) verilen kapitülasyonlar, zamanla Osmanlı ekonomisinin çökmesinde önemli bir rol oynamıştır.
Soru 18: Osmanlı Devleti'nde, günümüzdeki Yargıtay'a denk gelen ve kadı kararlarının temyiz edilebildiği yüksek mahkeme görevini yürüten kurum aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Divan-ı Hümayun
Açıklama: Divan-ı Hümayun, en üst idari organ olmasının yanı sıra, en yüksek mahkeme (temyiz mahkemesi) görevini de yerine getirirdi. Halk, kadıların verdiği kararlardan memnun kalmadığında Divan'a başvurabilirdi. Bu davalara "Divan-ı Mezalim" bölümünde bakılırdı.
Soru 19: Osmanlı Donanması'nın yakıldığı aşağıdaki yerlerden hangisi, Haçlı donanması tarafından gerçekleştirilmiştir?
Doğru Cevap: A) İnebahtı
Açıklama: Osmanlı donanması tarihte dört kez yakılmıştır. 1571'de İnebahtı'da Haçlı donanması, 1770'te Çeşme'de ve 1853'te Sinop'ta Rus donanması, 1827'de Navarin'de ise İngiliz-Fransız-Rus ortak donanması tarafından yakılmıştır.
Soru 20: Osmanlı Devleti'nin, ekonomik anlayışlarından olan "fiskalizm" ilkesi neyi ifade eder?
Doğru Cevap: E) Hazine gelirlerini mümkün olan en yüksek seviyede tutmayı
Açıklama: Fiskalizm, Osmanlı ekonomi politikasının temel ilkelerindendir. Bu ilkeye göre temel amaç, hazine gelirlerini mümkün olan en yüksek seviyeye çıkarmak ve bu seviyenin altına düşmesini engellemektir.
Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyeti
TEST - 3
Soru 1: Osmanlı Devleti'nde, Topkapı Sarayı'nın dış bölümü olan ve divan toplantılarının yapıldığı, elçilerin kabul edildiği kısma ne ad verilir?
Doğru Cevap: A) Birun
Açıklama: Topkapı Sarayı üç ana bölümden oluşurdu. Birun, sarayın dış hizmetlerinin görüldüğü ve devlet işlerinin yürütüldüğü bölümdür. Enderun iç saray ve okul, Harem ise padişahın özel yaşam alanıydı.
Soru 2: Osmanlı Devleti'nde gayrimüslim tebaanın, askerlik yapmama karşılığında ödediği vergi aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: B) Cizye
Açıklama: Cizye, sağlıklı ve askere gitme çağındaki gayrimüslim erkeklerden alınan bir tür kafa vergisidir ve askerlikten muaf olmalarının karşılığıdır. Öşür ve Haraç ürün, Ağnam hayvan, Avarız ise olağanüstü hal vergisidir.
Soru 3: Piri Reis'in, dünya haritasını da içeren ve denizcilikle ilgili önemli bilgiler sunan ünlü eseri aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Kitab-ı Bahriye
Açıklama: Kitab-ı Bahriye (Denizcilik Kitabı), Piri Reis'in en önemli eseridir. Akdeniz kıyıları, adaları ve limanları hakkında ayrıntılı bilgiler içerir ve Amerika kıtasını gösteren ünlü haritası da bu eserde yer alır. Cihannüma ve Keşfü'z-Zünun Katip Çelebi'ye, Mir'atü'l-Memalik Seydi Ali Reis'e, Seyahatname ise Evliya Çelebi'ye aittir.
Soru 4: Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti'nde XVIII. yüzyıldan itibaren mimaride görülmeye başlanan Batı tarzı üsluplardan biri değildir?
Doğru Cevap: D) Gotik
Açıklama: Lale Devri ile başlayan Batılılaşma sürecinde Osmanlı mimarisi Barok, Rokoko ve Ampir gibi Batı üsluplarından etkilenmiştir. Nuruosmaniye Camii Barok üslubunun ilk örneğidir. Gotik üslup ise Orta Çağ Avrupa mimarisine ait olup Osmanlı mimarisinde doğrudan bir etkisi görülmemiştir.
Soru 5: Osmanlı Devleti'nde, kadıların verdiği kararların kaydedildiği defterlere ne ad verilirdi?
Doğru Cevap: B) Şer'iyye Sicilleri
Açıklama: Şer'iyye Sicilleri, kadı mahkemelerinin kayıt defterleridir ve dönemin sosyal, hukuki ve ekonomik yapısı hakkında önemli bilgiler içerirler. Mühimme Divan-ı Hümayun, Tahrir arazi, Ruznamçe maliye, Tereke ise miras kayıtlarını içerir.
Soru 6: Osmanlı ordusunda, sınır boylarında görev yapan ve düşman topraklarına keşif ve yıpratma amaçlı akınlar düzenleyen hafif süvari birliklerine ne ad verilirdi?
Doğru Cevap: C) Akıncılar
Açıklama: Akıncılar, Eyalet ordusu içinde yer alan ve barış zamanı sınır güvenliğini sağlayan, savaş zamanı ise ordunun önünden giderek keşif yapan ve düşmanı yıpratan hafif süvari birlikleriydi.
Soru 7: Osmanlı ekonomisinde uygulanan "iaşecilik" ilkesinin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: A) Piyasada yeterli miktarda ve uygun fiyata mal bulundurmak
Açıklama: İaşecilik (provizyonizm), halkın temel ihtiyaçlarının karşılanmasını öncelikli hedef olarak gören bir ekonomik anlayıştır. Bu ilkeye göre devletin temel görevi, piyasada halkın refahı için yeterli miktarda, kaliteli ve uygun fiyatlı mal bulunmasını sağlamaktır.
Soru 8: Divan-ı Hümayun üyesi olmamasına rağmen, divanda alınan kararların dine uygunluğu konusunda fetva veren ve ilmiye sınıfının başı olan görevli kimdir?
Doğru Cevap: D) Şeyhülislam
Açıklama: Şeyhülislam, ilmiye sınıfının en tepesindeki kişi olup, divanın doğal üyesi değildi. Ancak devlet işlerinin ve kanunların şeriata uygunluğu konusunda fetva verme yetkisine sahipti ve bu nedenle görüşü alınırdı.
Soru 9: Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti'nin klasik döneminde, birincil derecede donanma üssü olarak kullandığı en önemli liman kentidir?
Doğru Cevap: A) Gelibolu
Açıklama: Osmanlı Devleti, Karesioğulları Beyliği'ni aldıktan sonra donanma faaliyetlerine başlamış ve I. Bayezid döneminde Gelibolu'da büyük bir tersane kurarak burayı donanmanın ana üssü haline getirmiştir. İstanbul'un fethinden sonra Haliç'teki tersane daha önemli hale gelmiştir.
Soru 10: Osmanlı toplumunda, bir yerden başka bir yere göç etme olanağına "yatay hareketlilik" denir. Reayadan birinin gerekli şartları taşıyarak yönetici sınıfına (askerî) geçmesine ise ne ad verilir?
Doğru Cevap: B) Dikey Hareketlilik
Açıklama: Osmanlı toplumunda sınıflar arası geçiş mümkündü. Yönetilen (reaya) sınıftan bir kişinin, örneğin medrese eğitimi alarak ilmiye sınıfına veya askeri başarı göstererek seyfiye sınıfına geçmesi dikey hareketlilik olarak adlandırılırdı.
Soru 11: Osmanlı Devleti'nde ilk modern matbaayı kurarak Vankulu Lügati adlı eseri basan kişiler aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) İbrahim Müteferrika ve Said Efendi
Açıklama: Lale Devri'nde (1727), Paris elçisi Yirmisekiz Çelebi Mehmet'in oğlu Said Efendi ile İbrahim Müteferrika'nın girişimleriyle ilk özel Türk matbaası kurulmuştur. Bu matbaada basılan ilk eser Vankulu Lügati'dir.
Soru 12: Osmanlı ordusunda, kale kuşatmaları sırasında tünel kazarak surların altına patlayıcı yerleştiren teknik sınıfa ne ad verilirdi?
Doğru Cevap: D) Lağımcılar
Açıklama: Lağımcı Ocağı, Kapıkulu Piyadeleri içinde yer alan bir teknik sınıftı. Görevleri, kale kuşatmalarında yer altından tüneller (lağım) kazarak surları yıkmak veya kaleye girmektir.
Soru 13: Osmanlı Devleti'nde, gayrimüslim tebaanın evli erkeklerinden alınan toprak vergisine ne denirdi?
Doğru Cevap: B) İspenç
Açıklama: İspenç, gayrimüslimlerden alınan bir tür toprak vergisidir. Müslüman çiftçilerden alınan karşılığı ise Çift Resmi'dir. Bennak, evli ve az toprağı olan Müslümanlardan alınırdı.
Soru 14: Osmanlı Devleti'nin, Avrupa'nın bilimsel ve teknolojik üstünlüğünü kabul ederek Batı tarzı ıslahatlar yaptığı dönem aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Lale Devri
Açıklama: 1718 Pasarofça Antlaşması ile başlayıp 1730 Patrona Halil İsyanı ile sona eren Lale Devri, Osmanlı Devleti'nin Batı'nın üstünlüğünü kabul ettiği ve bu yönde kültürel ve teknik alanlarda (matbaa, elçilikler, itfaiye vb.) yenilikler yaptığı ilk dönemdir.
Soru 15: Osmanlı ordusunda savaş sırasında padişahın saltanat sancaklarını korumakla görevli olan Kapıkulu Süvarileri birliği aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: B) Ulufeciler
Açıklama: Kapıkulu Süvarileri "Altı Bölük Halkı" olarak bilinirdi. Bunlardan Sağ ve Sol Ulufeciler savaş sırasında saltanat sancaklarını korumakla görevliydi. Sipah ve Silahtarlar padişahın çadırını, Garipler ise ordunun ağırlıklarını ve hazineyi korurdu.
Soru 16: Klasik dönem Osmanlı mimarisinde cami merkezli olarak inşa edilen ve içerisinde medrese, imaret, darüşşifa, hamam, kütüphane gibi yapıları barındıran yapılar topluluğuna ne ad verilir?
Doğru Cevap: A) Külliye
Açıklama: Külliye, bir caminin etrafında kümelenmiş çeşitli sosyal, dini ve ticari yapıların oluşturduğu bir komplekstir. Bu yapılar, şehrin sosyal ve kültürel hayatının merkezini oluştururdu. Fatih ve Süleymaniye Külliyeleri en önemli örneklerdendir.
Soru 17: Osmanlı Devleti'nde, yabancı devletlere verilen ve zamanla ekonomik bağımsızlığı zedeleyen ticari, hukuki ve mali ayrıcalıklara genel olarak ne ad verilir?
Doğru Cevap: C) Kapitülasyon
Açıklama: Kapitülasyon (Ahidname), bir devletin başka bir devlete tanıdığı ticari ve hukuki ayrıcalıklardır. Başlangıçta siyasi amaçlarla (Haçlı birliğini önlemek) verilen kapitülasyonlar, zamanla Osmanlı ekonomisinin çökmesinde önemli bir rol oynamıştır.
Soru 18: Osmanlı Devleti'nde, günümüzdeki Yargıtay'a denk gelen ve kadı kararlarının temyiz edilebildiği yüksek mahkeme görevini yürüten kurum aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Divan-ı Hümayun
Açıklama: Divan-ı Hümayun, en üst idari organ olmasının yanı sıra, en yüksek mahkeme (temyiz mahkemesi) görevini de yerine getirirdi. Halk, kadıların verdiği kararlardan memnun kalmadığında Divan'a başvurabilirdi. Bu davalara "Divan-ı Mezalim" bölümünde bakılırdı.
Soru 19: Osmanlı Donanması'nın yakıldığı aşağıdaki yerlerden hangisi, Haçlı donanması tarafından gerçekleştirilmiştir?
Doğru Cevap: A) İnebahtı
Açıklama: Osmanlı donanması tarihte dört kez yakılmıştır. 1571'de İnebahtı'da Haçlı donanması, 1770'te Çeşme'de ve 1853'te Sinop'ta Rus donanması, 1827'de Navarin'de ise İngiliz-Fransız-Rus ortak donanması tarafından yakılmıştır.
Soru 20: Osmanlı Devleti'nin, ekonomik anlayışlarından olan "fiskalizm" ilkesi neyi ifade eder?
Doğru Cevap: E) Hazine gelirlerini mümkün olan en yüksek seviyede tutmayı
Açıklama: Fiskalizm, Osmanlı ekonomi politikasının temel ilkelerindendir. Bu ilkeye göre temel amaç, hazine gelirlerini mümkün olan en yüksek seviyeye çıkarmak ve bu seviyenin altına düşmesini engellemektir.