Yeni Sayfa | SÖZEL KAFA

Coğrafya Testi - Türkiye’de Nüfus Özellikleri | Test 1

Soru 1

Aşağıdaki grafikte Türkiye'nin yıllara göre nüfus artış hızı gösterilmiştir. Grafiğe göre, 1940-1945 yılları arasında nüfus artış hızının cumhuriyet tarihinin en düşük seviyesine gerilemesinin temel nedeni nedir?

Açıklama: 1940-1945 dönemi, II. Dünya Savaşı yıllarına denk gelmektedir. [cite_start]Türkiye savaşa fiilen girmese de seferberlik ilan edilmesi[cite: 1557], erkek nüfusun uzun süre silah altında kalması ve savaşın getirdiği ağır ekonomik koşullar, evliliklerin ve doğumların azalmasına neden olmuştur. [cite_start]Bu durum, nüfus artış hızını cumhuriyet tarihinin en düşük seviyesine indirmiştir[cite: 1835].

Soru 2

Aşağıdaki haritada nüfusun seyrek olduğu bazı alanlar gösterilmiştir. Bu alanlardan hangisinde nüfusun seyrek olmasının nedeni, diğerlerinden farklı olarak arazinin karstik yapıda ve engebeli olmasıdır?

[cite_start]Açıklama: III numara ile gösterilen Taşeli Platosu (ve karşısındaki Teke Platosu), suyun yer altına kolayca sızdığı, tarıma elverişsiz ve engebeli karstik bir arazi yapısına sahiptir[cite: 4650, 6388]. Bu durum, bölgenin seyrek nüfuslanmasının temel nedenidir. I, IV ve V'te engebe ve ulaşım yollarına sapa kalma; II'de ise kuraklık ve tuzluluk nüfusun seyrek olmasındaki ana faktörlerdir.

Soru 3

Aşağıdaki tabloda Türkiye'nin bazı yıllardaki kır ve kent nüfusu oranları verilmiştir.

Yıl	Kent Nüfusu Oranı (%)	Kır Nüfusu Oranı (%)
1950	25.0	75.0
1985	53.0	47.0
2023	93.4	6.6

Tablodaki bu değişimin yaşanmasındaki en temel etken aşağıdakilerden hangisidir?

Açıklama: Tablo, kent nüfusu oranının zamanla dramatik bir şekilde arttığını göstermektedir. [cite_start]Bu değişimin arkasındaki temel dinamik, tarımda makineleşme, ekonomik ve sosyal nedenlerle kırsal kesimden sanayi, ticaret ve hizmet sektörlerinin geliştiği kentlere doğru yaşanan yoğun iç göçlerdir[cite: 1761].

Soru 4

Aritmetik nüfus yoğunluğu, toplam nüfusun yüz ölçümüne bölünmesiyle bulunur. Bu yoğunluk, Türkiye genelinde dengeli bir dağılış göstermez.

Buna göre, aşağıdaki illerden hangisinin aritmetik nüfus yoğunluğu diğerlerine göre daha düşüktür?

Açıklama: Aritmetik nüfus yoğunluğu, nüfusu kalabalık ve yüz ölçümü küçük yerlerde fazla çıkar. İstanbul, Kocaeli, İzmir ve Bursa bu duruma örnektir. Sivas ise geniş yüz ölçümüne karşılık nüfus miktarının daha az olması nedeniyle Türkiye'de aritmetik nüfus yoğunluğunun en düşük olduğu illerden biridir.

Soru 5

Türkiye'de dağlık ve engebeli alanlar genellikle seyrek nüfuslu olmasına rağmen, haritada numaralandırılmış alanlardan hangisi bu genellemeye uymaz?

Açıklama: Haritada gösterilen alanların tümü dağlık ve engebeli olduğu için seyrek nüfusludur. Ancak III numara ile gösterilen Doğu Karadeniz kıyı kesimi, dağlık ve engebeli olmasına rağmen iklim koşullarının elverişliliği ve tarımsal faaliyetler nedeniyle dar kıyı şeridinde nüfusun yoğunlaştığı bir alandır. [cite_start]Bu durum, genel yargıya bir istisna oluşturur[cite: 1718].

Soru 6

Türkiye'nin nüfus yapısındaki değişimle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Açıklama: Türkiye'de doğum oranlarının azalması ve sağlık koşullarının iyileşmesiyle ortalama yaşam süresi uzamakta, buna bağlı olarak ortanca yaş yükselmekte ve yaşlı nüfus oranı artmaktadır. Kentleşme oranı da artmaya devam etmektedir. [cite_start]Ancak doğum oranlarındaki düşüş nedeniyle genç nüfus oranı artmamakta, aksine azalma eğilimi göstermektedir[cite: 1667].

Soru 7

Aşağıdaki haritada Türkiye'nin en yoğun nüfuslu alanlarından biri olan Çatalca-Kocaeli Platosu gösterilmiştir. Bu alanın yoğun nüfuslanmasında aşağıdaki faktörlerden hangisinin etkisi en azdır?

Açıklama: Çatalca-Kocaeli Platosu'nun yoğun nüfuslanmasında sanayi, ulaşım, ticaret gibi ekonomik faktörler ve elverişli iklim koşulları birincil rol oynar. Ancak bölge, yoğun sanayileşme ve kentleşme nedeniyle tarım alanlarını büyük ölçüde kaybetmiştir. [cite_start]Dolayısıyla günümüzdeki aşırı yoğun nüfusun nedeni verimli tarım arazileri değildir[cite: 1502].

Soru 8

Tarımsal nüfus yoğunluğu, kırsal kesimde tarımla geçinen nüfusun tarım alanlarına bölünmesiyle hesaplanır. Arazinin engebeli, tarım alanlarının dar olduğu yerlerde bu yoğunluk fazla çıkar.

Buna göre, aşağıdaki illerden hangisinde tarımsal nüfus yoğunluğu diğerlerine göre daha fazladır?

Açıklama: Konya, Şanlıurfa, Edirne ve Aksaray gibi iller geniş tarım alanlarına sahip oldukları için tarımsal nüfus yoğunlukları düşüktür. Rize ise Doğu Karadeniz'de yer alır; arazisi çok engebeli olduğu için tarım alanları son derece dardır. Bu nedenle tarımla uğraşan nüfus dar alanlara bölündüğünde tarımsal nüfus yoğunluğu çok yüksek çıkar.

Soru 9

Türkiye'de Cumhuriyet'in ilk yıllarından 1960'lara kadar olan dönemde nüfus artış hızını yükseltmeye yönelik politikalar izlenmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu politikaların amaçlarından biri değildir?

Açıklama: Cumhuriyet'in ilk yıllarında izlenen nüfus artırıcı politikaların temelinde; savaşlarda kaybedilen nüfusu yerine koyma, nüfusu askeri ve siyasi bir güç olarak görme ve kalkınma için gerekli iş gücünü sağlama gibi amaçlar vardı. Kırdan kente göçü teşvik etmek bu dönemin bir politikası değildi; bu durum daha çok 1950'lerden sonra kendiliğinden gelişen bir süreçtir.

Soru 10

Aşağıdaki haritada Türkiye'de dağınık ve toplu kırsal yerleşmelerin yaygın olduğu alanlar gösterilmiştir. Doğu Karadeniz'de (I) dağınık yerleşmelerin, İç Anadolu'da (II) ise toplu yerleşmelerin görülmesinin temel nedenleri hangi seçenekte doğru verilmiştir?

Açıklama: Dağınık yerleşme, su kaynaklarının bol ve arazinin engebeli olduğu yerlerde görülür. Bu durum, insanların su kenarına ve kendi tarım arazisine dağınık şekilde yerleşmesine olanak tanır (Doğu Karadeniz). Toplu yerleşme ise su kaynaklarının az ve arazinin düz olduğu yerlerde görülür. [cite_start]İnsanlar, kısıtlı su kaynaklarının etrafında toplanmak zorunda kalır (İç Anadolu)[cite: 1831].

Soru 11

Kırsal kesimden kentlere yapılan göçler, hem göç veren hem de göç alan yerlerde çeşitli sonuçlar doğurur. Aşağıdakilerden hangisi, göçün kentlerde ortaya çıkardığı sonuçlardan biri değildir?

[cite_start]Açıklama: Sanayinin kent içinde kalması, konut sıkıntısı, altyapı yetersizliği ve çevre sorunları, kentlere olan yoğun göçün doğrudan sonuçlarıdır[cite: 1827]. Tarım alanlarının boş kalması ve üretimin düşmesi ise göçün kentlerde değil, göç veren kırsal alanlarda ortaya çıkardığı bir sonuçtur.

Soru 12

Aşağıdaki geçici kır altı yerleşmelerinden hangisi, temel ekonomik faaliyet olarak hayvancılıktan çok, turizm ve dinlenme (sayfiye) amacıyla ön plana çıkmaktadır?

Açıklama: Kom, ağıl, oba ve dam gibi yerleşmelerin temel ekonomik faaliyeti hayvancılıktır. [cite_start]Yaylalar da geleneksel olarak hayvancılık amacıyla kullanılsa da, günümüzde özellikle Akdeniz ve Ege'deki yaylalar, yaz sıcaklarından kaçmak ve dinlenmek amacıyla kullanılan önemli turizm merkezleri haline gelmiştir[cite: 1537, 1538].