Yeni Sayfa | SÖZEL KAFA

Coğrafya Testi - Türkiye’de Nüfus Özellikleri | Test 2

Soru 1

Aşağıdaki nüfus piramidi, Türkiye'nin 2023 yılındaki yaş ve cinsiyet yapısını göstermektedir. Bu piramide bakılarak aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?

Açıklama: Nüfus piramidi, bir ülkenin yaş ve cinsiyet yapısını gösterir. A, B, C ve D şıklarındaki yorumlar piramitten çıkarılabilir. Ancak bu piramit, nüfusun yapısını gösterir; nüfus hareketleri (göç) hakkında doğrudan ve net bir bilgi vermez. Ülkeye göç alınıp alınmadığı bu grafikten anlaşılamaz.

Soru 2

Haritada mevsimlik göçlerin yoğun olduğu bazı alanlar numaralandırılmıştır. Bu alanlardan hangisine yapılan mevsimlik göçlerin temel nedeni, fındık ve çay hasadı gibi tarımsal faaliyetlerdir?

Açıklama: III numara ile gösterilen Ordu, Giresun ve Rize gibi Doğu Karadeniz illeri, yaz aylarında fındık ve çay hasadı için yoğun bir şekilde mevsimlik tarım işçisi göçü alır. I numaralı alan turizm, II numaralı alan pamuk, IV numaralı alan ise hayvancılık (yayla) amacıyla mevsimlik göç alır.

Soru 3

Fizyolojik nüfus yoğunluğu, toplam nüfusun ekili-dikili tarım alanlarına bölünmesiyle bulunur. Bu yoğunluk, bir ülkenin tarım alanlarının nüfusu besleme kapasitesi hakkında fikir verir.

Buna göre, aşağıdaki illerden hangisinde fizyolojik nüfus yoğunluğunun diğerlerine göre daha fazla olması beklenir?

Açıklama: Fizyolojik nüfus yoğunluğu, arazinin dağlık ve engebeli olduğu, dolayısıyla tarım alanlarının toplam alana göre çok az olduğu yerlerde yüksek çıkar. Hakkâri, bu tanıma en uygun ildir. Konya, Şanlıurfa, Edirne ve Ankara ise geniş tarım arazilerine sahip oldukları için fizyolojik nüfus yoğunlukları daha düşüktür.

Soru 4

Türkiye'de 1985 yılından sonra nüfus artış hızında genel bir azalma eğilimi gözlenmektedir. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun nedenlerinden biri olarak gösterilemez?

Açıklama: Eğitim seviyesinin ve şehirleşmenin artması, kadının iş hayatına katılması ve evlenme yaşının yükselmesi gibi sosyoekonomik gelişmeler doğum oranlarını düşürerek nüfus artış hızını yavaşlatır. Bebek ölüm oranlarının azalması ise tam tersine, nüfus artış hızını artıran bir faktördür.

Soru 5

Aşağıdaki haritada Türkiye'nin nüfus yoğunluğu gösterilmiştir. Buna göre, I numaralı alanın (Doğu Karadeniz kıyıları) II numaralı alana (Konya Ovası) göre daha yoğun nüfuslu olmasının temel nedeni nedir?

Açıklama: Doğu Karadeniz kıyıları (I), her mevsim yağışlı iklimi sayesinde fındık, çay gibi tarımsal faaliyetlere ve balıkçılığa olanak tanır. Konya Ovası (II) ise geniş düzlüklere rağmen yarı kurak iklimi nedeniyle daha az yoğun nüfusludur. Bu nedenle temel fark, iklimin elverişliliği ve bunun tarımsal faaliyetlere yansımasıdır.

Soru 6

Aşağıdaki tabloda, Türkiye'de çalışan nüfusun ekonomik faaliyet kollarına göre dağılımı verilmiştir.

Yıl	Tarım (%)	Sanayi (%)	Hizmet (%)
1927	89.6	5.6	4.8
2023	14.8	27.1	58.1

Bu tabloya göre, Türkiye ekonomisi ve nüfus yapısıyla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

Açıklama: Tablo, tarım sektöründe çalışanların oranının ciddi şekilde düştüğünü, sanayi ve özellikle hizmet sektöründe çalışanların oranının ise çok arttığını göstermektedir. Bu değişim, bir ülkenin tarım toplumundan sanayi ve hizmet toplumuna geçtiğinin, yani sanayileşip gelişmekte olduğunun en önemli göstergesidir.

Soru 7

Bir ülkenin ortanca yaşının (nüfusu iki eşit parçaya bölen yaş) giderek yükselmesi, o ülkenin nüfus yapısıyla ilgili önemli bilgiler verir. Türkiye'de 1980 yılında 19 olan ortanca yaş, 2023 yılında 33,5'e yükselmiştir.

Bu durum, aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir?

Açıklama: Ortanca yaşın yükselmesi, toplumdaki yaşlı nüfus oranının arttığını, doğum oranlarının ise azaldığını gösterir. Bu durum, genellikle sağlık hizmetlerinin iyileşmesi ve refah seviyesinin artmasıyla ortalama yaşam süresinin uzadığı, gelişmekte olan veya gelişmiş ülkelerde gözlemlenir. Yani nüfusun yaşlanmakta olduğunun bir göstergesidir.

Soru 8

Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye'de iç göçlerin nedenlerinden biri olarak gösterilemez?

Açıklama: Kırsaldaki işsizlik, arazilerin küçülmesi ve kentlerdeki sosyal ve ekonomik çekicilikler iç göçlerin temel nedenleridir. Devletin kırsal nüfusu artırmaya yönelik politikaları ise (eğer varsa) göçü teşvik etmez, tam tersine göçü önlemeye veya tersine çevirmeye yönelik bir adım olur.

Soru 9

Türkiye'de nüfusun dağılışı üzerinde doğal ve beşerî faktörler etkilidir. Aşağıdaki alanların hangisinde nüfusun yoğun olmasında madencilik ve buna bağlı sanayinin gelişmesi belirleyici olmuştur?

Açıklama: Zonguldak ve çevresi, Türkiye'nin en zengin taş kömürü yataklarına sahiptir. Bu enerji kaynağının varlığı, Karabük ve Ereğli'de demir-çelik sanayisinin kurulmasını sağlamış ve bölgeyi madencilik ve sanayiye bağlı olarak yoğun nüfuslu bir alan haline getirmiştir. Diğer şıklarda ise turizm, tarım veya diğer sanayi kolları etkilidir.

Soru 10

Aşağıdaki kır yerleşmelerinden hangisi, hem kalıcı (sürekli) hem de idari olarak bir köyü oluşturan birden fazla mahallenin birleşmesiyle oluşan bir yerleşme tipidir?

Açıklama: Divan, özellikle Batı Karadeniz'de görülen, birbirine komşu birkaç mahallenin birleşerek bir muhtarlık oluşturduğu kalıcı bir kır yerleşmesi tipidir. Yayla, kom ve oba geçici yerleşmelerken; mezra kalıcı olmasına rağmen genellikle tek bir yerleşim birimidir.

Soru 11

Türkiye'nin nüfus özellikleri dikkate alındığında, aşağıdaki genellemelerden hangisi yanlıştır?

Açıklama: Türkiye'nin nüfus artış hızı son yıllarda belirgin bir şekilde düşmüş olsa da, hala birçok Avrupa ülkesinin nüfus artış hızından daha yüksektir. Avrupa'da birçok ülkede nüfus artış hızı çok düşük, hatta eksidedir. Diğer seçenekler Türkiye'nin mevcut nüfus yapısını doğru yansıtmaktadır.

Soru 12

Aşağıdaki grafik, 2023 yılına ait Türkiye nüfus piramididir. Bu piramide göre, gelecekte Türkiye'nin nüfusuyla ilgili hangi sorunla karşılaşma olasılığı daha yüksektir?

Açıklama: Piramidin tabanının daralması ve üst kısımlarının genişlemesi, doğum oranlarının azaldığını ve yaşlı nüfusun arttığını göstermektedir. Bu "yaşlanan nüfus" trendi, gelecekte emekli sayısının artması ve çalışan sayısının azalmasıyla sosyal güvenlik sistemleri üzerinde baskı yaratacak, aynı zamanda yaşlı bakım ve sağlık hizmetlerine olan ihtiyacı artıracaktır.