Yeni Sayfa | SÖZEL KAFA

Coğrafya Testi - Türkiye’de Nüfus Özellikleri | Test 3

Soru 1

Aşağıdaki haritada Türkiye'nin aritmetik nüfus yoğunluğu genel dağılışı gösterilmiştir. Buna göre, I numaralı alanın (Doğu Karadeniz kıyıları) II numaralı alana (İç Anadolu'nun güneyi) göre daha yoğun nüfuslu olmasının temel nedeni hangisidir?

Açıklama: Doğu Karadeniz kıyıları (I), her mevsim yağışlı iklimi sayesinde fındık, çay gibi tarımsal faaliyetlere ve balıkçılığa olanak tanır. Konya Ovası ve çevresi (II) ise geniş düzlüklere rağmen yarı kurak iklimi nedeniyle daha az yoğun nüfusludur. Temel fark, iklimin elverişliliği ve bunun tarımsal faaliyetlere yansımasıdır.

Soru 2

Aşağıdaki tabloda K ve L kentlerinin bazı nüfus özellikleri verilmiştir.

Özellik	K Kenti	L Kenti
Doğal Nüfus Artış Hızı	Yüksek	Düşük
Gerçek Yıllık Nüfus Artış Hızı	Çok Düşük	Çok Yüksek

Bu tablodaki bilgilere göre, K ve L kentleri ile ilgili hangi yorum yapılabilir?

Açıklama: K kentinde doğumlar fazla olmasına rağmen gerçek artışın çok düşük olması, doğan nüfusun başka yerlere göç ettiğini gösterir. Bu durum, genellikle iş imkanlarının kısıtlı olduğu, gelişmemiş bölgelerin özelliğidir. L kentinde ise tam tersi bir durumla, dışarıdan yoğun göç aldığı anlaşılmaktadır.

Soru 3

Aşağıdaki haritada yaz aylarında mevsimlik göç alan bazı yöreler gösterilmiştir. Bu yörelerden hangisine yapılan göçlerin temel nedeni diğerlerinden farklıdır?

Açıklama: I, II, IV ve V numaralı alanlar, pamuk, fındık, üzüm gibi ürünlerin hasadı için yoğun bir şekilde mevsimlik tarım işçisi göçü alır. III numara ile gösterilen Muğla ve Antalya kıyıları ise temel olarak turizm sektöründe çalışmak amacıyla yaz aylarında yoğun mevsimlik göç alan bir yöredir.

Soru 4

Türkiye'de kalıcı köy altı yerleşmeleri arasında yer alan ve özellikle Doğu Anadolu'da hayvancılık amacıyla kurulmuş, bir veya birkaç ev ve eklentilerinden oluşan yerleşme tipi aşağıdakilerden hangisidir?

Açıklama: Mezra, köyden uzakta, genellikle hayvancılık ve biraz da tarım yapmak için kurulmuş, birkaç evden oluşan kalıcı bir yerleşme türüdür. Bu tanım, özellikle Doğu Anadolu'daki mezralar için geçerlidir. Oba geçici bir yerleşmedir. Divan ve Mahalle Karadeniz'e, Çiftlik ise Trakya ve Ege'ye özgü kalıcı yerleşmelerdir.

Soru 5

Aşağıdaki grafik, Türkiye nüfusunun yaş gruplarına göre oransal dağılımının yıllar içindeki değişimini göstermektedir. Bu grafiğe göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

Açıklama: Grafik, nüfusun oransal dağılımını göstermektedir, toplam nüfus miktarını göstermez. 1965 yılında genç nüfus oranı daha yüksek olsa da, toplam nüfus miktarı 2020 yılından çok daha azdı. Diğer tüm şıklar grafikteki oransal değişimlerden çıkarılabilecek doğru yorumlardır.

Soru 6

Aşağıdaki haritada beş il merkezi işaretlenmiştir. Bu illerden hangisi, hem sanayi hem de liman fonksiyonu sayesinde çevresinden yoğun göç alarak gelişen kentlere örnek gösterilebilir?

Açıklama: İzmir, gelişmiş sanayisi ve Türkiye'nin en önemli ihracat limanlarından birine sahip olması nedeniyle Ege Bölgesi başta olmak üzere ülkenin dört bir yanından yoğun göç alan bir merkezdir. Konya, Sivas ve Van'ın denize kıyısı yoktur. Rize'nin limanı ise İzmir kadar gelişmemiştir.

Soru 7

Türkiye'de nüfusun dağılışı düzensizdir. Bazı yerler sık nüfusluyken bazı yerler seyrektir. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'de nüfusun seyrek olduğu yerlerden biri değildir?

Açıklama: Menteşe, Hakkâri ve Teke yöreleri engebeli arazi; Tuz Gölü çevresi ise kuraklık nedeniyle seyrek nüfusludur. Doğu Karadeniz kıyı kuşağı ise dağlık olmasına rağmen elverişli iklimi sayesinde dar kıyı şeridinde yoğun nüfuslanmış bir alandır.

Soru 8

Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'de 1950'den sonra kırdan kente göçün hızlanmasının sonuçları arasında yer almaz?

Açıklama: Kırdan kente göç, kırsal kesimdeki genç ve dinamik nüfusun azalmasına yol açar. Bu durum, tarım arazilerinin boş kalmasına veya verimsiz kullanılmasına neden olarak tarımsal üretimin artmasına değil, azalmasına veya durağanlaşmasına yol açar. Diğer seçenekler göçün kentsel alandaki tipik sonuçlarıdır.

Soru 9

Türkiye'de Cumhuriyet'in ilk yıllarından 1960'lara kadar olan dönemde nüfus artış hızını yükseltmeye yönelik politikalar izlenmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu politikaların amaçlarından biri değildir?

Açıklama: Cumhuriyet'in ilk yıllarında izlenen nüfus artırıcı politikaların temelinde; savaşlarda kaybedilen nüfusu yerine koyma, nüfusu askeri ve siyasi bir güç olarak görme ve kalkınma için gerekli iş gücünü sağlama gibi amaçlar vardı. Kırdan kente göçü teşvik etmek bu dönemin bir politikası değildi; bu durum daha çok 1950'lerden sonra kendiliğinden gelişen bir süreçtir.

Soru 10

Aşağıdaki haritada Türkiye'de dağınık ve toplu kırsal yerleşmelerin yaygın olduğu alanlar gösterilmiştir. Doğu Karadeniz'de (I) dağınık yerleşmelerin, İç Anadolu'da (II) ise toplu yerleşmelerin görülmesinin temel nedenleri hangi seçenekte doğru verilmiştir?

Açıklama: Dağınık yerleşme, su kaynaklarının bol ve arazinin engebeli olduğu yerlerde görülür. Bu durum, insanların su kenarına ve kendi tarım arazisine dağınık şekilde yerleşmesine olanak tanır (Doğu Karadeniz). Toplu yerleşme ise su kaynaklarının az ve arazinin düz olduğu yerlerde görülür. İnsanlar, kısıtlı su kaynaklarının etrafında toplanmak zorunda kalır (İç Anadolu).

Soru 11

Aşağıdaki tabloda beş ilin 2023 yılına ait nüfus verileri yaklaşık olarak verilmiştir.

İl	Nüfus (Yaklaşık)	Yüz Ölçümü (km²)
İstanbul	15.655.000	5.461
Ankara	5.803.000	25.632
Konya	2.320.000	40.838
Tunceli	89.000	7.582
Yalova	304.000	850

Bu tabloya göre, hangi ilin aritmetik nüfus yoğunluğu en fazladır?

Açıklama: Aritmetik nüfus yoğunluğu = Toplam Nüfus / Yüz Ölçümü. İstanbul'un nüfusu çok yüksek olduğu için yoğunluğu da çok yüksektir (yaklaşık 2866 kişi/km²). Ancak Yalova'nın yüz ölçümü çok küçük olduğu için, nüfusu az olmasına rağmen yoğunluğu oldukça yüksektir (yaklaşık 357 kişi/km²). Yine de İstanbul'un yoğunluğu tüm illerden açık ara fazladır.

Soru 12

Türkiye'nin nüfus özellikleri dikkate alındığında, aşağıdaki genellemelerden hangisi yanlıştır?

Açıklama: Türkiye'nin nüfus artış hızı son yıllarda belirgin bir şekilde düşmüş olsa da, hala birçok Avrupa ülkesinin nüfus artış hızından daha yüksektir. Avrupa'da birçok ülkede nüfus artış hızı çok düşük, hatta eksidedir. Diğer seçenekler Türkiye'nin mevcut nüfus yapısını doğru yansıtmaktadır.