İçereği Atla
Coğrafya Testi - Nüfus Dağılışı ve Yoğunluğu | Test 1

Türkiye’de Nüfusun Dağılışı ve Nüfus Yoğunluğu

Test 1

Soru 1

Aşağıdaki haritada Türkiye'de nüfusun seyrek olduğu bazı alanlar numaralandırılarak gösterilmiştir. Bu alanlardan hangisinde nüfusun seyrek olmasının temel nedeni kuraklık ve toprak tuzluluğudur?

Açıklama: I, II, III ve V numaralı alanlarda nüfusun seyrek olmasının temel nedeni arazinin dağlık ve engebeli olmasıdır. IV numaralı alan olan Tuz Gölü ve çevresinde ise seyrek nüfuslanmanın ana sebebi, yıllık yağış miktarının azlığına bağlı kuraklık ve buna bağlı olarak artan toprak tuzluluğudur.

Soru 2

Aşağıdaki tabloda beş ilin yaklaşık yüz ölçümü ve toplam nüfusları verilmiştir.

İlNüfus (Yaklaşık)Yüz Ölçümü (km²)
Kocaeli2.102.0003.397
Konya2.320.00040.838
Şanlıurfa2.213.00019.242
Sivas650.00028.536
Antalya2.696.00020.177

Tablodaki bilgilere göre, hangi ilin aritmetik nüfus yoğunluğu en fazladır?

Açıklama: Aritmetik nüfus yoğunluğu, toplam nüfusun yüz ölçümüne bölünmesiyle bulunur. Kocaeli, nüfusu çok kalabalık olmasına rağmen yüz ölçümü oldukça küçüktür. Bu nedenle kilometrekareye düşen insan sayısı diğer illere göre çok daha fazladır ve aritmetik yoğunluğu en yüksek olan ildir.

Soru 3

Türkiye'de nüfusun dağılışı üzerinde doğal faktörlerin yanı sıra beşerî faktörler de etkilidir. Aşağıdaki alanların hangisinin yoğun nüfuslanmasında sanayi, ulaşım ve ticaret gibi beşerî faktörler daha baskındır?

Açıklama: Çukurova, Bafra ve Çarşamba deltaları verimli tarım alanları; Erzurum-Kars hayvancılık; Menteşe ise turizm ile öne çıkar. Ancak Çatalca-Kocaeli Platosu (İstanbul ve çevresi), Türkiye'nin en büyük sanayi, ticaret, finans ve ulaşım merkezi olması nedeniyle aşırı yoğun nüfuslanmıştır. Burada beşerî faktörler belirleyicidir.

Soru 4

Fizyolojik nüfus yoğunluğu, toplam nüfusun tarım alanlarına bölünmesiyle bulunur. Aritmetik nüfus yoğunluğu ise toplam nüfusun toplam yüz ölçümüne bölünmesiyle bulunur. Bu iki yoğunluk arasındaki fark, arazinin engebesi hakkında bilgi verir.

Buna göre, aşağıdaki bölgelerin hangisinde fizyolojik nüfus yoğunluğu ile aritmetik nüfus yoğunluğu arasındaki fark en fazladır?

Açıklama: Bu iki yoğunluk arasındaki farkın fazla olması, o bölgenin yüz ölçümünün büyük bir kısmının tarıma elverişsiz, yani dağlık ve engebeli olduğu anlamına gelir. Bu özelliğe en çok uyan bölge, Türkiye'nin en engebeli ve yüksek bölgesi olan Doğu Anadolu Bölgesi'dir.

Soru 5

Aşağıdaki grafikte Türkiye'nin en kalabalık beş ilinin nüfusları gösterilmektedir. Bu illerin hepsinin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

Açıklama: İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya, Türkiye'nin nüfus bakımından en büyük illeridir. Bu illerin ortak noktası, sanayi, ticaret, turizm ve hizmetler gibi ekonomik faaliyetlerin çok gelişmiş olması ve bu nedenle ülkenin diğer yerlerinden sürekli olarak yoğun göç almalarıdır. Ankara kıyıda değildir, doğal nüfus artışları düşüktür.

Soru 6

Tarımsal nüfus yoğunluğu, kırsal nüfusun tarım alanlarına bölünmesiyle hesaplanır. Bu yoğunluk, birim tarım alanından geçimini sağlayan insan sayısı hakkında bilgi verir.

Bu bilgiye göre, aşağıdaki durumlardan hangisinde tarımsal nüfus yoğunluğu en fazla çıkar?

Açıklama: Tarımsal nüfus yoğunluğu, özellikle yer şekillerinin engebeli olduğu, bu yüzden tarım alanlarının dar olduğu ancak geçimini tarımdan sağlayan kırsal nüfusun fazla olduğu yerlerde en yüksek değerine ulaşır. Doğu Karadeniz Bölgesi bu duruma tipik bir örnektir.

Soru 7

Aşağıdaki haritada beş farklı alan gösterilmiştir. Bu alanların hangisinde nüfusun dağılışı üzerinde turizm faaliyetlerinin etkisi diğerlerine göre daha belirgindir?

Açıklama: Haritada gösterilen alanlardan V numara ile işaretli Bodrum, Marmaris gibi Ege kıyıları, temel ekonomik faaliyeti turizm olan ve bu sektör sayesinde yoğun nüfuslanmış merkezlerdir. Zonguldak madencilik, Adana ve Konya tarım ve sanayi, Erzurum ise hayvancılık ve kış turizmi ile öne çıksa da nüfus dağılışında turizmin etkisi en çok V numaralı alanda görülür.

Soru 8

Türkiye'de nüfusun dağılışını etkileyen faktörler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

Açıklama: İklim, sanayi, yer şekilleri ve su kaynakları gibi faktörler, insanların bir yere yerleşip yerleşmemesinde doğrudan etkilidir. Boylam dereceleri ise sadece bir yerin yerel saatini ve uluslararası saat dilimini belirler; nüfusun dağılışı üzerinde doğrudan bir etkisi yoktur.

Soru 9

Aşağıda verilen illerden hangisi, hem tarım hem sanayi hem de ulaşım yolları üzerinde bulunması gibi faktörlerin tümü sayesinde yoğun nüfuslanmıştır?

Açıklama: Bursa, verimli ovası sayesinde önemli bir tarım merkezi, Türkiye'nin en büyük sanayi kentlerinden biri ve İstanbul-İzmir gibi büyük merkezleri bağlayan yollar üzerinde olması gibi birçok avantajı bir arada bulundurur. Bu nedenle yoğun nüfuslanmıştır. Diğer şıklardaki iller bu özelliklerin birçoğundan yoksundur.

Soru 10

Türkiye'de nüfusun büyük bir bölümü kıyı kuşağında toplanmıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun nedenlerinden biri değildir?

Açıklama: Kıyıların yoğun nüfuslu olmasında iklim, tarım, sanayi, ticaret ve turizm gibi faktörler etkilidir. Ancak Türkiye'nin en aktif fay hatlarından bazıları (Kuzey Anadolu Fayı, Batı Anadolu Fayı) kıyı bölgelerinden veya yakınından geçmektedir. Bu nedenle deprem riskinin en az kıyılarda olduğu söylenemez.

Soru 11

Aşağıdaki haritada Türkiye'de nüfusu 1 milyonu geçen şehirlerden bazıları gösterilmiştir. Bu şehirlerin dağılışına bakıldığında hangi coğrafi bölgenin nüfus yoğunluğunun diğerlerine göre daha az olduğu söylenebilir?

Açıklama: Haritada büyük şehirlerin Marmara, Ege, Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerinde yoğunlaştığı, Doğu Anadolu Bölgesi'nde ise daha az sayıda büyük şehir olduğu görülmektedir. Bu durum, Doğu Anadolu Bölgesi'nin nüfusunun ve nüfus yoğunluğunun diğer bölgelere göre daha az olduğunun bir göstergesidir.

Soru 12

Bir yerin nüfuslanmasında sahip olduğu fonksiyonlar önemlidir. Aşağıdaki şehirlerden hangisi, idari fonksiyonu sayesinde büyüyüp gelişerek yoğun nüfuslu bir merkez haline gelmiştir?

Açıklama: Ankara, Cumhuriyet'in ilk yıllarında küçük bir kasaba iken başkent ilan edilmesiyle birlikte idari bir merkez haline gelmiş, bu fonksiyonu sayesinde hızla büyüyerek Türkiye'nin en kalabalık ikinci şehri olmuştur. Diğer şehirlerin gelişiminde sanayi, ticaret, liman veya turizm gibi fonksiyonlar daha ön plandadır.