İçereği Atla
Coğrafya Testi - Nüfus Dağılışı ve Yoğunluğu | Test 3 (ÖSYM Tipi)

Türkiye’de Nüfusun Dağılışı ve Nüfus Yoğunluğu

Test 3

Soru 1

Aşağıdaki haritada, Türkiye'de nüfusun seyrek olduğu beş alan gösterilmiştir.

Bu alanlardan hangisinde nüfusun seyrekleşmesinde etkili olan temel faktör, diğer dördünden farklıdır?

Açıklama: I (Yıldız Dağları), II (Menteşe Yöresi), IV (Hakkari Bölümü) ve V (Doğu Karadeniz'in iç kesimleri) dağlık ve engebeli arazi yapısı nedeniyle seyrek nüfusludur. III (Tuz Gölü ve çevresi) ise yer şekillerinden ziyade, Türkiye'nin en az yağış alan yeri olması ve buna bağlı kuraklık ve toprak tuzluluğu nedeniyle seyrek nüfusludur.

Soru 2

Aşağıdaki tabloda dört farklı yöreye ait aritmetik ve fizyolojik nüfus yoğunlukları verilmiştir.

YöreAritmetik N.Y. (kişi/km²)Fizyolojik N.Y. (kişi/km²)
K90110
L45450
M250300
N110125

Tablodaki bilgilere göre, hangi yörenin arazi yapısının en engebeli olduğu söylenebilir?

Açıklama: Aritmetik ve fizyolojik nüfus yoğunlukları arasındaki farkın büyüklüğü, arazinin engebeli ve tarım alanlarının az olduğunu gösterir. L yöresinde iki yoğunluk arasındaki fark (450-45=405) diğerlerine göre çok daha fazladır. Bu, toplam yüzölçümünün çok küçük bir kısmının tarıma elverişli olduğunu, dolayısıyla arazinin oldukça engebeli olduğunu kanıtlar.

Soru 3

Aşağıdaki grafikte Türkiye'nin yıllık nüfus artış hızının belirli dönemlerdeki değişimi gösterilmiştir.

Yalnızca grafikteki bilgilere dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

Açıklama: Grafik, nüfus artış *hızını* göstermektedir, mutlak nüfus miktarını değil. Hız pozitif olduğu sürece (sıfırın üzerinde) nüfus artmaya devam eder. 2020-2023 döneminde nüfus artış hızı grafikteki en düşük seviyeye gerilemiştir (binde 5.5 - 7.1 gibi). Diğer şıklar grafikten çıkarılamaz veya yanlıştır.

Soru 4

Türkiye'de nüfusun önemli bir bölümü kıyı kuşağında toplanmıştır. Ancak Doğu Karadeniz kıyı kuşağının yoğun nüfuslanması, Akdeniz kıyı kuşağından farklı olarak hangi faktöre daha az dayanmaktadır?

Açıklama: Doğu Karadeniz'de dağlar denize paralel ve hemen kıyıdan yükseldiği için limanların hinterlandı (art bölgesi) çok dardır. Bu limanlar iç kesimlerle bağlantısı zayıf olduğu için Akdeniz ve Ege limanları kadar gelişememiştir. Diğer faktörler Doğu Karadeniz kıyıları için de geçerlidir.

Soru 5

Aşağıdaki haritada beş farklı karayolu güzergâhı gösterilmiştir.

Bu güzergâhlardan hangisi, geçtiği yerlerin seyrek nüfuslu olması nedeniyle yol boyunca ekonomik ve sosyal faaliyetlerin en az olduğu güzergâhtır?

Açıklama: IV numaralı güzergâh, son derece engebeli, karstik ve seyrek nüfuslu olan Taşeli Platosu üzerinden geçer. Bu nedenle güzergâh boyunca büyük yerleşim birimleri, sanayi ve yoğun tarım faaliyetleri bulunmaz. Diğer güzergâhlar daha yoğun nüfuslu ve ekonomik olarak aktif bölgelerden geçer.

Soru 6

Türkiye'de tarımsal faaliyetlerin yoğun olduğu Çukurova ve Konya Ovası gibi alanların nüfus özellikleri karşılaştırıldığında, Konya Ovası'nda tarımsal nüfus yoğunluğunun daha düşük olmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

Açıklama: Tarımsal nüfus yoğunluğu, tarım nüfusunun tarım alanlarına oranıdır. Konya Ovası, Türkiye'nin en geniş tarım alanlarına sahip bölgesidir. Bu geniş alanlar, tarımla uğraşan nüfusa bölündüğünde, birim alana düşen çiftçi sayısı (yoğunluk) Çukurova'ya göre daha düşük çıkar.

Soru 7

Aşağıdaki şehirlerden hangisinin nüfusunun mevsimler arasında diğerlerine göre daha fazla değişiklik göstermesi beklenir?

Açıklama: Antalya, yaz aylarında yoğun turizm faaliyetleri nedeniyle hem yerli hem de yabancı çok sayıda geçici nüfus çeker. Bu durum, ilin nüfusunun yaz ve kış ayları arasında belirgin bir şekilde değişmesine neden olur. Diğer şehirlerin nüfusu daha istikrarlıdır.

Soru 8

Aşağıda bir ülkeye ait nüfus piramidi gösterilmiştir.

Bu nüfus piramidine sahip bir ülkenin yakın gelecekte aşağıdaki sorunlardan hangisiyle karşılaşma olasılığı en yüksektir?

Açıklama: Piramidin tabanının daralması, gelecekte çalışma çağına gelecek genç nüfusun azalacağını gösterir. Üst kısımların geniş olması ise yaşlı nüfusun arttığını gösterir. Bu durum, azalan genç nüfusun artan yaşlı nüfusu finanse etmekte zorlanacağı bir iş gücü açığına ve sosyal güvenlik (emeklilik) sisteminde baskıya işaret eder.

Soru 9

Nüfusun dağılışı üzerinde beşerî faktörler önemli bir rol oynar. Aşağıdaki şehirlerden hangisinin gelişiminde ve nüfuslanmasında idari fonksiyonu birincil derecede etkili olmuştur?

Açıklama: Ankara, Cumhuriyet'in ilk yıllarında küçük bir kasaba iken başkent ilan edilmesiyle birlikte idari bir merkez haline gelmiş ve bu fonksiyonu sayesinde hızla büyüyerek Türkiye'nin en kalabalık ikinci şehri olmuştur. Diğer şehirlerin gelişiminde sanayi, ticaret, liman veya tarım gibi fonksiyonlar daha ön plandadır.

Soru 10

Aşağıdaki haritada Türkiye'de nüfusun en yoğun olduğu alanlardan biri gösterilmiştir.

Bu alanın yoğun nüfuslanmasında aşağıdaki faktörlerden hangisi diğerlerine göre daha az etkilidir?

Açıklama: Haritada gösterilen Çatalca-Kocaeli platosu ve çevresi, Türkiye'nin en yoğun nüfuslu yeridir. Bu durumun temel nedenleri sanayi, ulaşım, ticaret, finans ve iş imkanlarıdır. Bölge, yoğun sanayileşme ve kentleşme nedeniyle tarım alanları bakımından zengin değildir; nüfusunu tarım değil, diğer beşerî faktörler çekmektedir.

Soru 11

Türkiye'de yüksek rakımlı yerler genellikle bol yağış almalarına rağmen seyrek nüfusludur. Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

Açıklama: Yüksek yerlerdeki seyrek nüfuslanmanın en temel sebepleri, yılın büyük bölümünde devam eden düşük sıcaklıkların tarımı ve yaşamı zorlaştırması ile engebeli arazinin ulaşım ve altyapı hizmetlerini maliyetli ve güç hale getirmesidir. Bu durum ekonomik faaliyetleri sınırlar.

Soru 12

İstanbul ve çevresinin yoğun nüfuslu olması ile Çukurova'nın yoğun nüfuslu olması, temelde farklı ekonomik faaliyetlere dayanır. Bu iki bölgenin nüfus yoğunluğunu sağlayan birincil ekonomik faaliyetler sırasıyla aşağıdakilerden hangisidir?

Açıklama: İstanbul ve çevresi, Türkiye'nin en büyük sanayi, ticaret, finans ve hizmet merkezidir; nüfus yoğunluğu bu sektörlere dayanır. Çukurova ise Türkiye'nin en verimli delta ovası olup, nüfus yoğunluğu büyük ölçüde tarımsal faaliyetlere ve tarıma dayalı sanayiye bağlıdır.