Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyeti
TEST - 6 (Çıkmış Sorular)
Soru 1: Osmanlı Devleti'nin kuruluş ve yükseliş döneminde oluşturduğu kültürde;
I. Orta Asya Türklerinin,
II. Müslümanların,
III. fethedilen yerlerin ahalisinin
yaşam tarzı ve inanışlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? (2013)
Doğru Cevap: E) I, II ve III
Açıklama: Osmanlı kültürü bir sentez kültürüdür. Orta Asya'dan getirilen Türk gelenekleri, İslamiyet'in getirdiği esaslar ve fethedilen topraklardaki (Balkanlar, Anadolu vb.) yerel kültürlerin etkileşimiyle zengin ve özgün bir yapıya kavuşmuştur.
Soru 2: Osmanlı Devleti'nde Divanıhümayun'un üyelerinden reisülküttap, zamanla aşağıdaki görevlerden hangisine dönüşmüştür? (2013)
Doğru Cevap: A) Hariciye nazırı
Açıklama: Başlangıçta Nişancı'ya bağlı bir kâtip olan Reisülküttap, XVII. yüzyıldan itibaren dış ilişkilerin yoğunlaşmasıyla önem kazanmış ve zamanla Dışişleri Bakanı anlamına gelen Hariciye Nazırı görevini üstlenmiştir.
Soru 3: Osmanlı Devleti'nde esnaf teşkilatının usta sayısını sınırlı tutmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir? (2013)
Doğru Cevap: B) Ürün arzının talebe göre ayarlanması
Açıklama: Lonca teşkilatı, usta sayısını sınırlı tutarak (Gedik Sistemi) piyasadaki ürün arzını kontrol altında tutar, böylece aşırı üretimin ve kalitesizliğin önüne geçerek esnafın haklarını korur ve fiyat istikrarını sağlardı.
Soru 4: Aşağıdakilerden hangisi Mecelle'nin özelliklerinden biri değildir? (2014)
Doğru Cevap: D) Müslim ve gayrimüslim tebaaya ilişkin kurallar içermesi
Açıklama: Mecelle, İslam hukukuna (Hanefi fıkhı) dayandığı için sadece Müslüman tebaanın borçlar, eşya ve yargılama hukuku gibi alanlardaki ilişkilerini düzenlemiştir. Aile ve miras hukuku gibi konuları kapsamadığı gibi, gayrimüslimlerin hukuki durumuyla da ilgilenmemiştir.
Soru 5: Osmanlı Devleti'nde şehzadelerin sancağa çıkmasıyla sorumlu olduğu görevler arasında aşağıdakilerden hangisi bulunmaz? (2015)
Doğru Cevap: E) Bulundukları bölgede adına hutbe okutmak
Açıklama: Hutbe okutmak, hükümdarlık alametlerinden biridir. Şehzadeler, padişahın temsilcisi olarak sancakları yönetirlerdi ancak kendi adlarına hutbe okutma gibi bir egemenlik hakkına sahip değillerdi. Bu yetki sadece padişaha aitti.
Soru 6: Osmanlı Devleti'nde saray, hem padişahın evi hem de devlet işlerinin yürütüldüğü merkezdi. Buna göre aşağıdakilerden hangisinin sarayda yapıldığı söylenemez? (2015)
Doğru Cevap: E) Tımarlı sipahilerin eğitiminin
Açıklama: Sarayda, Enderun mektebinde iç oğlanları (devşirme kökenli devlet adamı adayları) eğitilirdi. Cülus, elçi kabulü, bayramlaşma gibi törenler de sarayda yapılırdı. Ancak Tımarlı Sipahiler eyalet ordusuna mensuptu ve eğitimlerini sancaklarda, beylerbeylerinin yanında alırlardı.
Soru 7: Osmanlı toplumunda sınıflar arası geçişin mümkün olduğuna aşağıdakilerden hangisi örnek olarak gösterilebilir? (2015)
Doğru Cevap: A) Padişah beratıyla reayadan bir kişinin askerî sınıfa geçebilmesi
Açıklama: Osmanlı toplumunda dikey hareketlilik mümkündü. Yönetilenler (reaya) sınıfından yetenekli bir kişi, örneğin medrese eğitimi alarak ilmiye sınıfına veya askeri başarı göstererek seyfiye sınıfına geçebilir ve bu durum padişah beratı ile resmileşirdi. Bu durum, Avrupa'daki gibi katı bir soyluluk sisteminin olmadığını gösterir.
Soru 8: Osmanlı Devleti'nde aşağıdaki görevlilerden hangisi kalemiye sınıfına dâhil değildir? (2016)
Doğru Cevap: C) Müderris
Açıklama: Kalemiye sınıfı, devletin maliye ve bürokrasi işlerini yürüten gruptu. Nişancı, Defterdar, Reisülküttap ve çeşitli kâtipler (Defter Emini gibi) bu sınıftandı. Müderris ise medreselerde ders veren bir eğitimci olduğu için ilmiye sınıfına mensuptu.
Soru 9: XVII. yüzyılda Keşf-üz-Zünun adlı bibliyografik eserinde binlerce kitabı yazarlarıyla tanıtan ve Cihannüma adlı eseriyle de çeşitli ülkeler hakkında bilgi veren bilim adamı, aşağıdakilerden hangisidir? (2016)
Doğru Cevap: D) Kâtip Çelebi
Açıklama: Kâtip Çelebi (Hacı Halife veya Hacı Kalfa), XVII. yüzyılın en önemli alimlerindendir. "Cihannüma" adlı eseri coğrafya alanında, "Keşfü'z-Zünun" ise yaklaşık 15.000 eseri ve 10.000 yazarı tanıtan ansiklopedik bir bibliyografya eseridir.
Soru 10: Osmanlı Devleti'nde, şehirlerde belirli ihtiyaç mallarının ve ham maddelerin satışının yapıldığı yere verilen ad aşağıdakilerden hangisidir? (2017)
Doğru Cevap: D) Kapan
Açıklama: Kapanlar, tek bir cins malın (un, yağ, bal vb.) şehre getirildiği, tartıldığı, depolandığı ve esnafa dağıtıldığı toptancı halleriydi. Bu sistemle devlet, temel tüketim maddelerinin fiyat ve dağıtımını kontrol altında tutardı.
Soru 11: Osmanlı padişahlarının zaman zaman tebdil-i kıyafetle (kıyafet değiştirerek) halkın arasına karışmasının amaçları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? (2017)
Doğru Cevap: C) Ekonomik yapıyı güçlendirmek
Açıklama: Padişahların tebdil-i kıyafetle halk arasına karışması, birinci elden bilgi toplama, denetim yapma ve adaleti sağlama amacı taşırdı. Bu durum doğrudan ekonomik yapıyı güçlendirmekten ziyade, mevcut ekonomik ve sosyal düzenin işleyişini kontrol etmeye yönelikti.
Soru 12: Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nde fethedilen topraklar üzerinde tımar sisteminin uygulanma nedenlerinden biri değildir? (2018)
Doğru Cevap: C) Hassa ordusu oluşturmak
Açıklama: Tımar sistemi, eyaletlerde Tımarlı Sipahi adı verilen atlı askerlerin yetiştirilmesini sağlardı. Hassa Ordusu ise doğrudan padişaha bağlı, merkezde bulunan ve maaşını hazineden alan Kapıkulu askerleri için kullanılan bir terimdir ve kökeni daha çok Selçuklulara dayanır.
Soru 13: Osmanlı maliyesinde vergilerin şeri ve örfi olarak ayrılmasının temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir? (2018)
Doğru Cevap: C) Hukuk sisteminde ikili bir yapının bulunması
Açıklama: Osmanlı hukuk sistemi, kaynağını İslam'dan alan Şer'i Hukuk ve kaynağını eski Türk gelenekleri ile padişah fermanlarından alan Örfi Hukuk olmak üzere ikili bir yapıya sahipti. Bu hukuki ikilik, doğal olarak vergi sistemine de yansımıştır.
Soru 14: Osmanlı Devleti'nde Karahisarlı Ahmet, Hafız Osman ve Şeyh Hamdullah'ın önde gelen temsilcileri olduğu; kûfi, nesih, sülüs gibi çeşitleri bulunan Türk-İslam sanatı aşağıdakilerden hangisidir? (2018)
Doğru Cevap: A) Hat
Açıklama: Soruda özellikleri ve temsilcileri verilen sanat dalı, Arap harfleriyle güzel yazı yazma sanatı olan Hat'tır. Bu sanatla uğraşanlara "Hattat" denirdi.
Soru 15: Osmanlı Devleti'nde uygulanan mirî toprak rejimiyle aşağıdakilerden hangisinin amaçlandığı söylenemez? (2019)
Doğru Cevap: A) Özel mülkiyetin yaygınlaştırılması
Açıklama: Miri toprak rejiminde arazinin mülkiyeti devlete aitti ve köylüye sadece kullanım hakkı verilirdi. Bu durum, büyük toprak sahiplerinin (feodal beylerin) ortaya çıkmasını engelleyerek merkezi otoriteyi güçlendirirdi. Dolayısıyla özel mülkiyeti yaygınlaştırmak gibi bir amacı yoktu.
Soru 16: Osmanlı Devleti'nde yerleşim merkezlerini birbirine bağlayan yollar üzerinde bulunan ve hem askerî hem de ticari amaçla kullanılan yapı türü aşağıdakilerden hangisidir? (2020)
Doğru Cevap: B) Kervansaray
Açıklama: Selçuklulardaki ribat geleneğinin devamı olan kervansaraylar (hanlar), ticaret yolları üzerinde konaklama ve güvenlik hizmeti sunardı. İçlerindeki askeri birliklerle yolların güvenliğini sağladıkları için hem ticari hem de askeri bir işleve sahiptiler.
Soru 17: Osmanlı Devleti tarafından gönderilen elçilerin; görevlendirildikleri bölgenin siyasi, askerî, ekonomik ve kültürel yapısına dair gözlemlerini aktardıkları raporların genel adı aşağıdakilerden hangisidir? (2021)
Doğru Cevap: A) Sefaretname
Açıklama: Osmanlı elçilerine "sefir" denirdi. Bu elçilerin gittikleri ülkelerdeki gözlemlerini ve diplomatik faaliyetlerini anlattıkları raporlara ise "sefaretname" adı verilirdi. Yirmisekiz Çelebi Mehmet'in Paris Sefaretnamesi en ünlülerindendir.
Soru 18: Osmanlı Devleti'nin Klasik Dönemi'nde vergilendirilebilir nüfus ve gelir kaynaklarını tespit edebilmek amacıyla gerçekleştirilen sayım işlemine verilen ad aşağıdakilerden hangisidir? (2021)
Doğru Cevap: C) Tahrir
Açıklama: Tahrir, Osmanlı Devleti'nde fethedilen bir bölgenin veya mevcut bir sancağın nüfus, arazi ve vergi gelirlerini kaydetme işlemidir. Bu sayımlar sonucunda "Tahrir Defterleri" oluşturulurdu ve bu defterler tımar sisteminin temelini oluştururdu.
Soru 19: Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nde İslam hukuku çerçevesinde alınan şer'i vergilerden biridir? (2022)
Doğru Cevap: D) Öşür
Açıklama: Şer'i vergiler kaynağını doğrudan İslam hukukundan alır. Öşür (onda bir), Müslüman çiftçiden alınan ürün vergisidir ve şer'i bir vergidir. Diğer seçenekler (Avarız, Ağnam, Çift Resmi, Tapu Resmi) örfi vergilerdir.
Soru 20: Aşağıdakilerden hangisi, özellikle XVI. yüzyılın sonlarından itibaren Osmanlı kul ve tımar sistemlerinin değişimini etkileyen nedenler arasında sayılamaz? (2023)
Doğru Cevap: E) İltizam sisteminde malikâne usulüne geçilmesi
Açıklama: Tımar sisteminin bozulması bir nedendir. Malikâne sistemine geçilmesi (iltizamın ömür boyu kiralanması) ise tımar sisteminin bozulmasının bir sonucudur, nedeni değildir. Fetihlerin durması, nüfus artışı, ateşli silahların önem kazanması ve Coğrafi Keşifler sonrası yaşanan enflasyon (kıymetli maden dolaşımı) gibi etkenler tımar sistemini bozan temel nedenlerdir.
Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyeti
TEST - 6 (Çıkmış Sorular)
Soru 1: Osmanlı Devleti'nin kuruluş ve yükseliş döneminde oluşturduğu kültürde;
I. Orta Asya Türklerinin,
II. Müslümanların,
III. fethedilen yerlerin ahalisinin
yaşam tarzı ve inanışlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? (2013)
Doğru Cevap: E) I, II ve III
Açıklama: Osmanlı kültürü bir sentez kültürüdür. Orta Asya'dan getirilen Türk gelenekleri, İslamiyet'in getirdiği esaslar ve fethedilen topraklardaki (Balkanlar, Anadolu vb.) yerel kültürlerin etkileşimiyle zengin ve özgün bir yapıya kavuşmuştur.
Soru 2: Osmanlı Devleti'nde Divanıhümayun'un üyelerinden reisülküttap, zamanla aşağıdaki görevlerden hangisine dönüşmüştür? (2013)
Doğru Cevap: A) Hariciye nazırı
Açıklama: Başlangıçta Nişancı'ya bağlı bir kâtip olan Reisülküttap, XVII. yüzyıldan itibaren dış ilişkilerin yoğunlaşmasıyla önem kazanmış ve zamanla Dışişleri Bakanı anlamına gelen Hariciye Nazırı görevini üstlenmiştir.
Soru 3: Osmanlı Devleti'nde esnaf teşkilatının usta sayısını sınırlı tutmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir? (2013)
Doğru Cevap: B) Ürün arzının talebe göre ayarlanması
Açıklama: Lonca teşkilatı, usta sayısını sınırlı tutarak (Gedik Sistemi) piyasadaki ürün arzını kontrol altında tutar, böylece aşırı üretimin ve kalitesizliğin önüne geçerek esnafın haklarını korur ve fiyat istikrarını sağlardı.
Soru 4: Aşağıdakilerden hangisi Mecelle'nin özelliklerinden biri değildir? (2014)
Doğru Cevap: D) Müslim ve gayrimüslim tebaaya ilişkin kurallar içermesi
Açıklama: Mecelle, İslam hukukuna (Hanefi fıkhı) dayandığı için sadece Müslüman tebaanın borçlar, eşya ve yargılama hukuku gibi alanlardaki ilişkilerini düzenlemiştir. Aile ve miras hukuku gibi konuları kapsamadığı gibi, gayrimüslimlerin hukuki durumuyla da ilgilenmemiştir.
Soru 5: Osmanlı Devleti'nde şehzadelerin sancağa çıkmasıyla sorumlu olduğu görevler arasında aşağıdakilerden hangisi bulunmaz? (2015)
Doğru Cevap: E) Bulundukları bölgede adına hutbe okutmak
Açıklama: Hutbe okutmak, hükümdarlık alametlerinden biridir. Şehzadeler, padişahın temsilcisi olarak sancakları yönetirlerdi ancak kendi adlarına hutbe okutma gibi bir egemenlik hakkına sahip değillerdi. Bu yetki sadece padişaha aitti.
Soru 6: Osmanlı Devleti'nde saray, hem padişahın evi hem de devlet işlerinin yürütüldüğü merkezdi. Buna göre aşağıdakilerden hangisinin sarayda yapıldığı söylenemez? (2015)
Doğru Cevap: E) Tımarlı sipahilerin eğitiminin
Açıklama: Sarayda, Enderun mektebinde iç oğlanları (devşirme kökenli devlet adamı adayları) eğitilirdi. Cülus, elçi kabulü, bayramlaşma gibi törenler de sarayda yapılırdı. Ancak Tımarlı Sipahiler eyalet ordusuna mensuptu ve eğitimlerini sancaklarda, beylerbeylerinin yanında alırlardı.
Soru 7: Osmanlı toplumunda sınıflar arası geçişin mümkün olduğuna aşağıdakilerden hangisi örnek olarak gösterilebilir? (2015)
Doğru Cevap: A) Padişah beratıyla reayadan bir kişinin askerî sınıfa geçebilmesi
Açıklama: Osmanlı toplumunda dikey hareketlilik mümkündü. Yönetilenler (reaya) sınıfından yetenekli bir kişi, örneğin medrese eğitimi alarak ilmiye sınıfına veya askeri başarı göstererek seyfiye sınıfına geçebilir ve bu durum padişah beratı ile resmileşirdi. Bu durum, Avrupa'daki gibi katı bir soyluluk sisteminin olmadığını gösterir.
Soru 8: Osmanlı Devleti'nde aşağıdaki görevlilerden hangisi kalemiye sınıfına dâhil değildir? (2016)
Doğru Cevap: C) Müderris
Açıklama: Kalemiye sınıfı, devletin maliye ve bürokrasi işlerini yürüten gruptu. Nişancı, Defterdar, Reisülküttap ve çeşitli kâtipler (Defter Emini gibi) bu sınıftandı. Müderris ise medreselerde ders veren bir eğitimci olduğu için ilmiye sınıfına mensuptu.
Soru 9: XVII. yüzyılda Keşf-üz-Zünun adlı bibliyografik eserinde binlerce kitabı yazarlarıyla tanıtan ve Cihannüma adlı eseriyle de çeşitli ülkeler hakkında bilgi veren bilim adamı, aşağıdakilerden hangisidir? (2016)
Doğru Cevap: D) Kâtip Çelebi
Açıklama: Kâtip Çelebi (Hacı Halife veya Hacı Kalfa), XVII. yüzyılın en önemli alimlerindendir. "Cihannüma" adlı eseri coğrafya alanında, "Keşfü'z-Zünun" ise yaklaşık 15.000 eseri ve 10.000 yazarı tanıtan ansiklopedik bir bibliyografya eseridir.
Soru 10: Osmanlı Devleti'nde, şehirlerde belirli ihtiyaç mallarının ve ham maddelerin satışının yapıldığı yere verilen ad aşağıdakilerden hangisidir? (2017)
Doğru Cevap: D) Kapan
Açıklama: Kapanlar, tek bir cins malın (un, yağ, bal vb.) şehre getirildiği, tartıldığı, depolandığı ve esnafa dağıtıldığı toptancı halleriydi. Bu sistemle devlet, temel tüketim maddelerinin fiyat ve dağıtımını kontrol altında tutardı.
Soru 11: Osmanlı padişahlarının zaman zaman tebdil-i kıyafetle (kıyafet değiştirerek) halkın arasına karışmasının amaçları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? (2017)
Doğru Cevap: C) Ekonomik yapıyı güçlendirmek
Açıklama: Padişahların tebdil-i kıyafetle halk arasına karışması, birinci elden bilgi toplama, denetim yapma ve adaleti sağlama amacı taşırdı. Bu durum doğrudan ekonomik yapıyı güçlendirmekten ziyade, mevcut ekonomik ve sosyal düzenin işleyişini kontrol etmeye yönelikti.
Soru 12: Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nde fethedilen topraklar üzerinde tımar sisteminin uygulanma nedenlerinden biri değildir? (2018)
Doğru Cevap: C) Hassa ordusu oluşturmak
Açıklama: Tımar sistemi, eyaletlerde Tımarlı Sipahi adı verilen atlı askerlerin yetiştirilmesini sağlardı. Hassa Ordusu ise doğrudan padişaha bağlı, merkezde bulunan ve maaşını hazineden alan Kapıkulu askerleri için kullanılan bir terimdir ve kökeni daha çok Selçuklulara dayanır.
Soru 13: Osmanlı maliyesinde vergilerin şeri ve örfi olarak ayrılmasının temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir? (2018)
Doğru Cevap: C) Hukuk sisteminde ikili bir yapının bulunması
Açıklama: Osmanlı hukuk sistemi, kaynağını İslam'dan alan Şer'i Hukuk ve kaynağını eski Türk gelenekleri ile padişah fermanlarından alan Örfi Hukuk olmak üzere ikili bir yapıya sahipti. Bu hukuki ikilik, doğal olarak vergi sistemine de yansımıştır.
Soru 14: Osmanlı Devleti'nde Karahisarlı Ahmet, Hafız Osman ve Şeyh Hamdullah'ın önde gelen temsilcileri olduğu; kûfi, nesih, sülüs gibi çeşitleri bulunan Türk-İslam sanatı aşağıdakilerden hangisidir? (2018)
Doğru Cevap: A) Hat
Açıklama: Soruda özellikleri ve temsilcileri verilen sanat dalı, Arap harfleriyle güzel yazı yazma sanatı olan Hat'tır. Bu sanatla uğraşanlara "Hattat" denirdi.
Soru 15: Osmanlı Devleti'nde uygulanan mirî toprak rejimiyle aşağıdakilerden hangisinin amaçlandığı söylenemez? (2019)
Doğru Cevap: A) Özel mülkiyetin yaygınlaştırılması
Açıklama: Miri toprak rejiminde arazinin mülkiyeti devlete aitti ve köylüye sadece kullanım hakkı verilirdi. Bu durum, büyük toprak sahiplerinin (feodal beylerin) ortaya çıkmasını engelleyerek merkezi otoriteyi güçlendirirdi. Dolayısıyla özel mülkiyeti yaygınlaştırmak gibi bir amacı yoktu.
Soru 16: Osmanlı Devleti'nde yerleşim merkezlerini birbirine bağlayan yollar üzerinde bulunan ve hem askerî hem de ticari amaçla kullanılan yapı türü aşağıdakilerden hangisidir? (2020)
Doğru Cevap: B) Kervansaray
Açıklama: Selçuklulardaki ribat geleneğinin devamı olan kervansaraylar (hanlar), ticaret yolları üzerinde konaklama ve güvenlik hizmeti sunardı. İçlerindeki askeri birliklerle yolların güvenliğini sağladıkları için hem ticari hem de askeri bir işleve sahiptiler.
Soru 17: Osmanlı Devleti tarafından gönderilen elçilerin; görevlendirildikleri bölgenin siyasi, askerî, ekonomik ve kültürel yapısına dair gözlemlerini aktardıkları raporların genel adı aşağıdakilerden hangisidir? (2021)
Doğru Cevap: A) Sefaretname
Açıklama: Osmanlı elçilerine "sefir" denirdi. Bu elçilerin gittikleri ülkelerdeki gözlemlerini ve diplomatik faaliyetlerini anlattıkları raporlara ise "sefaretname" adı verilirdi. Yirmisekiz Çelebi Mehmet'in Paris Sefaretnamesi en ünlülerindendir.
Soru 18: Osmanlı Devleti'nin Klasik Dönemi'nde vergilendirilebilir nüfus ve gelir kaynaklarını tespit edebilmek amacıyla gerçekleştirilen sayım işlemine verilen ad aşağıdakilerden hangisidir? (2021)
Doğru Cevap: C) Tahrir
Açıklama: Tahrir, Osmanlı Devleti'nde fethedilen bir bölgenin veya mevcut bir sancağın nüfus, arazi ve vergi gelirlerini kaydetme işlemidir. Bu sayımlar sonucunda "Tahrir Defterleri" oluşturulurdu ve bu defterler tımar sisteminin temelini oluştururdu.
Soru 19: Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nde İslam hukuku çerçevesinde alınan şer'i vergilerden biridir? (2022)
Doğru Cevap: D) Öşür
Açıklama: Şer'i vergiler kaynağını doğrudan İslam hukukundan alır. Öşür (onda bir), Müslüman çiftçiden alınan ürün vergisidir ve şer'i bir vergidir. Diğer seçenekler (Avarız, Ağnam, Çift Resmi, Tapu Resmi) örfi vergilerdir.
Soru 20: Aşağıdakilerden hangisi, özellikle XVI. yüzyılın sonlarından itibaren Osmanlı kul ve tımar sistemlerinin değişimini etkileyen nedenler arasında sayılamaz? (2023)
Doğru Cevap: E) İltizam sisteminde malikâne usulüne geçilmesi
Açıklama: Tımar sisteminin bozulması bir nedendir. Malikâne sistemine geçilmesi (iltizamın ömür boyu kiralanması) ise tımar sisteminin bozulmasının bir sonucudur, nedeni değildir. Fetihlerin durması, nüfus artışı, ateşli silahların önem kazanması ve Coğrafi Keşifler sonrası yaşanan enflasyon (kıymetli maden dolaşımı) gibi etkenler tımar sistemini bozan temel nedenlerdir.