Türkiye'de Ulaşım

Açıklama: Doğru cevap B'dir. Harita incelendiğinde, Türkiye'deki ana kara yolu akslarının, Kuzey Anadolu Dağları ve Toros Dağları gibi doğu-batı yönünde uzanan büyük dağ sıralarına paralel olarak geliştiği görülmektedir. Bu durumun temel nedeni, dağları dik kesen kuzey-güney yönlü yolların yapım maliyetinin tüneller ve viyadükler nedeniyle çok daha yüksek olmasıdır. Bu yüzden ana arterler, coğrafi koşulların daha elverişli olduğu doğu-batı koridorlarını takip eder.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Grafik, Türkiye'deki toplam yük taşımacılığının yaklaşık %89'unun kara yolu ile yapıldığını göstermektedir. Bu oran, diğer taşıma modları olan deniz yolu, demir yolu, boru hattı ve hava yolunun toplamından katbekat fazladır. Bu durum, yük taşımacılığında kara yolunun mutlak bir hakimiyete sahip olduğunu ve ülkenin lojistik altyapısının büyük ölçüde bu sisteme dayandığını net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Haritada Mersin Limanı'nın etki alanının (hinterlandının), Güneydoğu Anadolu ve İç Anadolu Bölgelerinin önemli bir kısmını kapsayacak şekilde çok geniş olduğu görülmektedir. Bu durum, Mersin Limanı'nın sadece kendi bölgesine değil, aynı zamanda iç bölgelerdeki sanayi ve tarım merkezlerine de hizmet verdiğini gösterir. Bu geniş hinterland, limanın hem ithalat hem de ihracat açısından stratejik önemini artırır ve onu diğer limanlardan daha avantajlı kılar.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. Tabloda listelenen projeler (İstanbul Boğazı'nı, Karadeniz'in ve Batı Karadeniz'in yüksek dağlarını aşan tüneller) incelendiğinde, hepsinin temel amacının coğrafi olarak zorlu olan doğal engelleri (deniz, boğaz, dağ) aşmak olduğu görülmektedir. Bu engelleri tünel veya köprü gibi yapılarla aşarak, güzergahları kısaltmak, seyahat süresini azaltmak, zorlu iklim koşullarının (kar, buzlanma) ulaşımı engellemesini önlemek ve sonuç olarak hem zaman hem de maliyet (yakıt vb.) açısından tasarruf sağlamak hedeflenmektedir.

Açıklama: Doğru cevap E'dir. Haritada YHT hatlarının, Türkiye'nin başkenti ve yönetim merkezi olan Ankara'yı; en büyük metropolü, sanayi ve finans merkezi olan İstanbul'u; sanayi ve tarım merkezleri olan Konya ve Eskişehir'i; Ege'nin en büyük kenti İzmir'i ve Anadolu'nun önemli merkezlerinden Sivas'ı birbirine bağladığı görülmektedir. Bu şehirler, ülkenin nüfus, sanayi, ticaret ve eğitim faaliyetlerinin en yoğun olduğu yerlerdir. Dolayısıyla YHT projelerinin öncelikli hedefi, bu kilit merkezler arasında hızlı, konforlu ve güvenli bir ulaşım alternatifi sunarak ekonomik ve sosyal etkileşimi güçlendirmektir.

Açıklama: Doğru cevap B'dir. Türkiye'nin ihracat ve ithalatının en büyük bölümü Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ile yapılmaktadır. Kapıkule Sınır Kapısı, Bulgaristan üzerinden doğrudan AB pazarına açılan en önemli ve en modern kara yolu geçiş noktasıdır. Habur Irak'a, Sarp ise Gürcistan'a açılırken, bu pazarların toplam ticaret hacmi AB ile kıyaslandığında daha düşüktür. Bu nedenle, Türkiye'nin sanayi ürünlerinin Avrupa'ya ihraç edilmesi ve Avrupa'dan ara malı ithal edilmesi sürecinde Kapıkule, lojistik açıdan hayati ve stratejik bir rol oynamaktadır.

Açıklama: Doğru cevap E'dir. Grafik dikkatle incelendiğinde, özellikle 2020 yılındaki pandemi döneminde dış hat yolcu sayısının iç hat yolcu sayısının altına düştüğü görülmektedir. Ayrıca, büyümenin başladığı ilk yıllarda da iç hat ve dış hat yolcu sayıları birbirine oldukça yakındır. Grafiğin genelinde dış hat yolcu sayısı fazla olsa da, "her dönemde" fazla olduğu ifadesi bu spesifik veriler nedeniyle yanlıştır ve grafikten çıkarılabilecek bir sonuç değildir.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. Türkiye'den Avrupa'ya yapılan kara yolu ihracatında, özellikle Balkanlar'daki sınır kapılarında uzun bekleme süreleri, geçiş kotaları ve bürokratik engeller yaşanabilmektedir. Ro-Ro taşımacılığı, tırları doğrudan Türkiye'deki bir limandan (örneğin Pendik, Çeşme) alıp İtalya (Trieste) veya Fransa (Toulon) gibi bir Avrupa limanına taşıyarak bu karasal güzergahı ve sınır kapılarını by-pass eder. Bu durum, ürünlerin Avrupa'daki nihai varış noktasına daha hızlı ve öngörülebilir bir sürede ulaşmasını sağlayarak ihracatçıya önemli bir zaman ve rekabet avantajı kazandırır.

Açıklama: Doğru cevap B'dir. Erzurum, coğrafi konumu itibarıyla Doğu Anadolu Bölgesi'nde önemli bir kavşak noktasındadır. Batıdan gelen kara ve demir yolları, buradan Doğu Anadolu'nun diğer şehirlerine (Kars, Ağrı vb.) ve en önemlisi İran'a açılan Gürbulak Sınır Kapısı'na doğru devam eder. Bu nedenle Erzurum, tarihsel İpek Yolu güzergahında olduğu gibi günümüzde de Doğu-Batı ve Kuzey-Güney akslarında bir "geçiş (transit)" merkezi rolü üstlenmektedir.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Haritadaki Kuzey Marmara Otoyolu, Yavuz Sultan Selim Köprüsü, Osmangazi Köprüsü ve 1915 Çanakkale Köprüsü gibi projeler, Trakya'dan gelip Anadolu'ya devam eden uluslararası transit yük ve yolcu trafiğinin, İstanbul'un yoğun şehir içi trafiğine girmeden geçişini sağlamayı hedefler. Bu otoyollar ve köprüler birleşerek Marmara Denizi'nin etrafında kesintisiz bir otoyol halkası (ring) oluşturur. Bu sayede hem İstanbul trafiği rahatlatılır hem de uluslararası taşımacılık hızlanır.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. BTK Demir Yolu hattı, tek başına bir proje olmanın ötesinde, Çin'den başlayıp Orta Asya (Kazakistan, Türkmenistan) ve Hazar Denizi'ni aşarak gelen demir yolu hattını Türkiye üzerinden Marmaray ile Avrupa'ya bağlayan uluslararası bir koridorun en kritik halkasıdır. Bu hat sayesinde, Çin ile Avrupa arasındaki yükler deniz yoluna alternatif olarak demir yoluyla taşınabilmekte ve Türkiye bu transit güzergahın merkezinde yer almaktadır. Bu durum, Türkiye'nin jeopolitik ve lojistik önemini stratejik olarak artırmaktadır.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. 1950'li yıllardan itibaren dünyada ve Türkiye'de değişen ulaşım politikaları, özellikle Marshall Planı gibi dış yardımların da etkisiyle, yatırımların demir yollarından kara yollarına kaydırılmasına neden olmuştur. Bu dönemde benimsenen politika, ülkenin en ücra köşelerine kadar ulaşım sağlamanın en esnek ve hızlı yolunun kara yolu olduğu varsayımına dayanıyordu. Bu politika değişikliği, otomotiv endüstrisinin ve yan sanayisinin gelişimini teşvik ederken, demir yolu ağının uzun yıllar boyunca atıl kalmasına ve modernize edilememesine yol açmıştır.