Türkiye'de Ticaret

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Haritada IV numara ile gösterilen Sarp Sınır Kapısı, Gürcistan'a açılan bir karayolu kapısıdır. Bakü-Tiflis-Kars (BTK) demiryolu projesi ise Kars ilimizdeki Canbaz Sınır Kapısı'ndan geçmektedir. Sarp Sınır Kapısı'nın demiryolu bağlantısı yoktur, bu nedenle verilen bilgi bu kapı için yanlıştır.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Grafik, sanayi ürünlerinin ihracattaki payının ithalattaki payından yüksek olduğunu (A), madencilik-enerji ithalatının ihracatından katbekat fazla olduğunu (B), tarım ihracatının ithalatını geçtiğini (C) ve madencilik-enerji ile sanayinin ithalatta büyük paya sahip olduğunu (E) göstermektedir. Ancak grafik, sanayi ürünlerinin teknoloji seviyesi hakkında bir detay vermemektedir. Türkiye'nin ihracatındaki sanayi ürünleri içinde otomotiv ve tekstil gibi orta teknolojili sektörler de önemli bir paya sahiptir, tamamının yüksek teknoloji olduğu söylenemez.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. Gümrük Birliği, Türkiye ile AB arasında sanayi ürünlerinde gümrük vergilerini sıfırlamış ve ortak bir dış gümrük tarifesi uygulanmasını getirmiştir. Bu durum, ticaretin büyük oranda AB'ye yönelmesine (A, D), ürün kalitesinin artmasına (B) ve rekabet gücünün gelişmesine (E) yol açmıştır. Ancak bu anlaşma, Türkiye'nin AB dışındaki üçüncü ülkelere (Rusya, Çin vb.) karşı AB'nin ortak gümrük politikasını uygulamasını gerektirir, bu ülkelerle tamamen serbest bir ticaret anlaşması anlamına gelmez.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. İç ticaret, bölgeler arası arz ve talep farklılıklarından doğar. (I) Farklı bölgelerde farklı tarım ürünlerinin yetişmesi, bu ürünlerin ülke içinde alınıp satılmasını zorunlu kılar. (II) Sanayinin Marmara gibi bölgelerde yoğunlaşması, üretilen ürünlerin diğer bölgelere satılmasını gerektirir. (III) Gelişmiş ulaşım ağları bu ticareti fiziksel olarak mümkün kılar. (IV) Eğer her bölge kendi kendine yeterli olsaydı, bölgeler arası ticarete bu kadar yoğun bir ihtiyaç olmazdı; bu ifade iç ticaretin nedeni değil, tam tersi bir durumdur.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. Serbest ticaret bölgelerinin temel amacı, ihracata yönelik üretimi ve yatırımı teşvik etmektir. Bu nedenle yer seçiminde, üretilen malların dünya pazarlarına en kolay ve en hızlı şekilde ulaştırılmasını sağlayacak altyapılar kritik önem taşır. Haritadaki konumlar incelendiğinde (İstanbul, İzmir, Mersin, Kocaeli, Trabzon vb.) bu bölgelerin neredeyse tamamının büyük limanlara, uluslararası havalimanlarına ve ülkenin en gelişmiş sanayi bölgelerine yakın kurulduğu görülür.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Dış ticaret açığı, ülkenin ithalat için harcadığı dövizin, ihracattan kazandığı dövizden fazla olması durumudur. Turizm gelirleri ise ülkeye giren net döviz kaynağıdır. Grafik, turizm gelirlerinin (yeşil çubuklar) dış ticaret açığının (kırmızı çubuklar) önemli bir kısmını karşıladığını göstermektedir. Bu durum, turizmin mal ticaretinden kaynaklanan döviz açığını kapatmaya yardımcı olan ve ödemeler dengesini olumlu etkileyen kritik bir hizmet ihracatı kalemi olduğunu kanıtlar.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Transit ticaret, bir malın veya kişinin üretildiği ve tüketildiği ülkeler arasında üçüncü bir ülkenin topraklarını veya altyapısını kullanarak geçiş yapmasıdır. A, B, C ve E şıklarındaki durumlar, farklı ülkeler arasındaki mal, enerji veya insan akışının Türkiye toprakları üzerinden gerçekleştiğini gösteren transit durumlardır. D şıkkı ise, üretimi ve tüketimi tamamen ülke sınırları içinde gerçekleşen bir "iç ticaret" faaliyetidir, transit ticaretle bir ilgisi yoktur.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. Türkiye, dünya fındık, kuru incir ve kuru kayısı üretiminde ve ihracatında açık ara birinci sıradadır. Bu ürünler, Türkiye'nin dünya tarım ticaretindeki en rekabetçi ve markalaşmış ürünleri olup, "monopol ürün" olarak da nitelendirilirler. Diğer şıklar yanlıştır; bu ürünler büyük oranda ihraç edilir, iklim seçicilikleri yüksektir ve belirli bölgelerde yetişirler.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. Dış ticaret açığı, ithalatın ihracattan fazla olmasıdır. Tabloya göre Çin'e yapılan ihracat %3.5 iken ithalat %11.2'dir. Benzer şekilde Rusya'ya ihracat %2.8 iken ithalat %10.5'tir. Bu iki ülkede de ithalat, ihracattan önemli ölçüde fazladır, bu da belirgin bir ticaret açığı olduğunu gösterir. Diğer şıklar tablodan çıkarılamaz; örneğin en yüksek ticaret hacmi Almanya'dadır (8.1 + 8.5 = 16.6).

Açıklama: Doğru cevap D'dir. E-ticaret lojistiği, sipariş edilen ürünlerin en hızlı şekilde tüketiciye ulaştırılmasına dayanır. Bu nedenle merkezler; tüketici nüfusun yoğun olduğu (A), ulaşım ağlarının geliştiği (B), hava kargo imkanlarının bulunduğu (C) ve operasyonları yürütecek nitelikli personelin olduğu (E) yerlerde kurulur. Haritadaki Kocaeli-İstanbul, Ankara ve İzmir gibi alanlar bu özellikleri taşır. Bu operasyonlar genellikle mamul ürünlerin dağıtımına dayandığı için, o bölgedeki tarımsal hammadde varlığının yer seçimi üzerinde doğrudan ve önemli bir etkisi yoktur.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. İstanbul Sanayi Odası (II) ve Doğu Anadolu İhracatçılar Birliği (III) gibi kuruluşlar, belirli bir bölgedeki sanayici ve ihracatçıları temsil eden, onların sorunlarına çözüm arayan ve ticareti geliştirmeye yönelik faaliyetlerde bulunan mesleki örgütlenmelerdir. Ege Serbest Bölgesi (I) ise, ticareti kolaylaştırmak için kurulmuş, gümrük vergisi gibi bazı mali yükümlülüklerden muaf olan, fiziksel bir coğrafi alandır; bir mesleki kuruluş değildir.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Türkiye'nin komşularıyla ticareti, o ülkelerdeki iç duruma oldukça duyarlıdır. Bulgaristan, Gürcistan, İran ve Irak ile ticaret çeşitli zorluklara rağmen devam ederken, Suriye'de uzun yıllardır devam eden iç savaş ve siyasi istikrarsızlık, bu ülkeyle olan ticareti neredeyse durma noktasına getirmiş ve Cilvegözü gibi sınır kapılarının ticari önemini büyük ölçüde azaltmıştır.