Türkiye'de Ticaret

Açıklama: Doğru cevap C'dir. Soruda üç kavram bir arada sorgulanmaktadır: Konum, ulaşım modu ve ticari yönelim. III numaralı alan, Suriye sınırındaki Nusaybin-Kamışlı bölgesini işaret eder. Nusaybin, Bağdat demiryolu hattı üzerinde yer alır ve bu özelliğiyle Orta Doğu'ya demiryolu bağlantısı sağlar. Bu konumu, onu bölgeye yönelik ticarette stratejik bir noktaya getirir. I (Kapıkule) Avrupa'ya, II (Sarp) Kafkasya'ya, IV (Habur) karayoluyla Orta Doğu'ya, V (Gürbulak) ise İran'a yöneliktir ve demiryolu bağlantısı yoktur.

Açıklama: Doğru cevap B'dir. Türkiye'nin ithalat faturasının en büyük kalemini enerji ürünleri (petrol, doğal gaz) oluşturur. Bu nedenle, dünya enerji fiyatlarındaki artışlar, Türkiye'nin ithalat maliyetini doğrudan ve büyük ölçüde artırarak dış ticaret açığının büyümesine neden olur. Fiyatların düşmesi ise açığı daraltır. Diğer şıklar da ticareti etkilese de, grafikteki gibi büyük ve keskin dalgalanmaların arkasındaki en temel dışsal etken enerji fiyatlarıdır.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Gümrük Birliği'nin temelini, taraflar arasında sanayi ürünleri ve işlenmiş tarım ürünleri ticaretinde gümrük vergilerinin kaldırılması ve üçüncü ülkelere karşı ortak bir gümrük tarifesi uygulanması oluşturur. Anlaşma, tarım ürünlerinin çoğunu ve hizmetleri kapsamaz (A yanlış). Türkiye, üçüncü ülkelere karşı AB'nin ortak tarifesini uygulamak zorundadır (B yanlış). Genellikle AB ile ticarette dış ticaret açığı verilmiştir (C yanlış). Anlaşma siyasi bir entegrasyon sağlamaz (E yanlış).

Açıklama: Doğru cevap C'dir. Bu soru, üretim bölgesi, tüketim pazarı ve iç ticaret akışını birleştirmektedir. I numara ile gösterilen Marmara Bölgesi, yoğun nüfusuyla en büyük tüketim pazarıdır. II numara ile gösterilen Akdeniz Bölgesi (Çukurova, Antalya ve çevresi) ise Türkiye'nin en önemli yaş meyve-sebze ve narenciye üretim alanıdır. Dolayısıyla bu iki bölge arasındaki en yoğun ticari akış, Akdeniz'de üretilen tarımsal ürünlerin Marmara'daki tüketim pazarına gönderilmesi şeklinde gerçekleşir.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Serbest Ticaret Bölgeleri, ülkenin siyasi sınırları içinde fakat gümrük hattı dışında sayılan, ticari ve sınai faaliyetler için vergi muafiyetleri ve teşvikler sunan özel alanlardır. Buradaki temel amaç, özellikle ihracat odaklı üretim yapacak yabancı ve yerli yatırımcıları çekerek ülkeye döviz girdisi sağlamak, istihdam yaratmak ve teknoloji transferini kolaylaştırmaktır.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Bu soru, transit ticaret güzergahı ve sınır kapıları bilgisini birleştirmektedir. İran ile Türkiye arasındaki en önemli ve en işlek karayolu sınır kapısı Ağrı'daki Gürbulak'tır. Türkiye'ye buradan giriş yapan bir tırın, ülkeyi doğudan batıya kat ederek Bulgaristan'a, yani Avrupa Birliği'ne açılan en büyük ve en işlek karayolu sınır kapısı olan Edirne'deki Kapıkule'ye ulaşması en mantıklı ve standart transit güzergahıdır.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Grafik, Türkiye ihracatının çok büyük bir kısmının imalat sanayisi ürünlerinden oluştuğunu göstermektedir. Otomotiv, makine, tekstil gibi sektörler bu grubun içindedir. Tarım ve madencilik sektörlerinin payları, sanayiye göre oldukça düşüktür. Bu durum, Türkiye ekonomisinin ham madde satan bir yapıdan, ham maddeyi işleyerek mamul ürün satan bir imalat sanayisi ekonomisine dönüştüğünün en önemli göstergesidir.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. IV numara ile gösterilen İzmir Limanı, Ege Bölgesi gibi hem tarımsal üretim potansiyeli (üzüm, incir, pamuk vb.) hem de sanayi faaliyetleri (tekstil, gıda, makine vb.) çok gelişmiş geniş bir hinterlanda hizmet eder. Aynı zamanda bu hinterlanda demiryolu ağıyla güçlü bir şekilde bağlıdır. Antalya (I) ve Trabzon (III) limanlarının demiryolu bağlantısı yoktur. Sinop (II) limanının hinterlandı çok dardır. Bandırma (V) önemli bir liman olsa da hinterlandı İzmir kadar geniş değildir.

Açıklama: Doğru cevap E'dir. Verilen üç öncül de Türkiye'nin dış ticaret yapısının temel özelliklerini doğru bir şekilde yansıtmaktadır. Türkiye, enerji kaynakları bakımından dışa bağımlı olduğu için ithalatında enerji ve sanayisi için ara mallar büyük bir pay tutar (I). İhracatının bel kemiğini otomotiv, hazır giyim ve tekstil gibi imalat sanayisi sektörleri oluşturur (II). Bir yarımada ülkesi olması ve en ucuz taşıma modu olması nedeniyle dış ticaretinin hem miktar hem de değer olarak büyük bir bölümü denizyolu ile yapılır (III).

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Türkiye'nin dış ticaret istatistikleri incelendiğinde Almanya, Rusya, İtalya, İngiltere, ABD, Irak, İspanya gibi ülkeler hem ihracatta hem de ithalatta düzenli olarak ilk 10'da yer alırlar. Japonya ise Türkiye için önemli bir ithalat kaynağı (özellikle otomotiv ve elektronik) olmasına rağmen, Türkiye'nin Japonya'ya olan ihracatı daha düşük seviyededir ve genellikle ihracatta ilk 10 ülke arasında yer almaz.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. Bu soruda ticari mekanların işlevleri sorgulanmaktadır. Serbest Bölgeler (I) ve Gümrük Antrepoları (III), ülkenin gümrük sahası dışında kabul edilen, bu nedenle gümrük vergisi ödenmeden malların depolanabildiği, elleçlenebildiği ve transit ticaret için kullanılabildiği özel statülü alanlardır. Organize Sanayi Bölgeleri (II) ise, daha çok yurtiçi üretime yönelik sanayi tesislerinin planlı bir şekilde bir araya geldiği alanlardır ve bu tür bir gümrük muafiyeti işlevleri yoktur.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. E-ticaret, ürünlerin fiziksel olarak bir yerden bir yere taşınması zorunluluğunu ortadan kaldırmaz, aksine bu ihtiyacı daha da artırır. Ülkenin dört bir yanından verilen siparişlerin tüketicilere hızlı ve verimli bir şekilde ulaştırılabilmesi, stratejik konumlarda (genellikle büyük şehirlerin çeperlerinde) kurulan büyük lojistik ve kargo aktarma merkezlerinin önemini hayati derecede artırmıştır. E-ticaret, geleneksel mağazacılığa rakip olmuş, ticari hacmi ise artırmıştır.