Türkiye'de Ticaret

Açıklama: Doğru cevap C'dir. III numara ile gösterilen İskenderun Limanı, Türkiye'nin en büyük demir-çelik fabrikalarından birine ev sahipliği yapar ve bu ürünlerin ihracatında kilit rol oynar. Aynı zamanda Suriye ve Irak gibi Orta Doğu ülkelerine en yakın büyük limanlardan biri olması sebebiyle, bu ülkelere yönelik Ro-Ro (karayolu taşıtlarının gemiyle taşınması) seferleri için önemli bir merkezdir.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. Grafikte, Türkiye'nin ihracatında en büyük paya sahip ülkelerin Almanya, İngiltere, İtalya, İspanya gibi Avrupa Birliği üyeleri olduğu görülmektedir. Gümrük Birliği, sanayi ürünlerinde vergileri ortadan kaldırarak Türkiye'nin en büyük ve en yakın pazarı olan Avrupa'ya erişimini kolaylaştırmış ve ihracatının bu kıtada yoğunlaşmasının temelini oluşturmuştur.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. Gürbulak, İran üzerinden Orta Asya'ya açılan ana transit yoludur (I). Habur, Irak ile olan ticaretin ve bu ülke üzerinden Körfez ülkelerine giden taşımacılığın en önemli kapısıdır (II). Her ikisi de Orta Doğu ticaretinde kritik role sahiptir. Dereköy ise Bulgaristan üzerinden Avrupa'ya açılan ve Kapıkule'ye alternatif olan bir kapıdır; Orta Doğu ile doğrudan bir ilgisi yoktur (III).

Açıklama: Doğru cevap B'dir. I numaralı alan olan Güney Marmara (Bursa, Balıkesir) ve II numaralı alan olan Ege (İzmir, Manisa, Aydın), Türkiye'nin en gelişmiş tarım ve sanayi bölgeleridir. Ancak zeytin ve zeytinyağı üretiminde her iki bölge de (özellikle II numaralı Ege) dünya çapında önemli üreticilerdir. Dolayısıyla, bir bölgenin diğerine yoğun bir şekilde zeytin satması beklenmez, çünkü her ikisi de bu üründe kendine yeterli ve hatta ihracatçıdır. Diğer şıklardaki ürünlerde ise bölgeler arası yoğun bir ticaret söz konusudur.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. Sınır aşan sular, kaynağını bir ülkeden alıp başka ülkelerden geçen akarsulardır. Fırat, Dicle, Meriç, Çoruh ve Aras nehirleri bu tanıma uyar ve Türkiye'nin komşularıyla ilişkilerinde önemli bir yer tutar. Tuna Nehri ise birçok Avrupa ülkesinden geçerek Romanya ve Ukrayna üzerinden Karadeniz'e dökülür; Türkiye ile doğrudan bir sınır veya su paylaşımı ilişkisi yoktur.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. Grafikte en büyük ihracat kaleminin "Motorlu Kara Taşıtları" gibi bir sanayi ürünü, en büyük ithalat kaleminin ise "Mineral Yakıtlar, Yağlar" (enerji) olduğu görülmektedir. Bu durum, Türkiye'nin sanayi üretimi (örn: otomotiv) yapıp satabilmek için dışarıdan enerji (petrol, doğal gaz) ve hammadde almak zorunda olduğunu gösteren tipik bir yapısal özelliktir. Bu da sanayinin ithalata olan bağımlılığını kanıtlar.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Türkiye'nin Avrupa Birliği ile Gümrük Birliği anlaşması vardır. Bu anlaşma, sanayi ürünleri ve işlenmiş tarım ürünlerini kapsar. A, B, C ve E şıklarındaki ürünler ve ülkeler bu kapsama girdiği için aralarında gümrük vergisi uygulanmaz. Ancak anlaşma, temel tarım ürünlerini (canlı hayvan, buğday vb.) kapsamaz. Arjantin AB üyesi olmadığı ve bu ürün kapsam dışı olduğu için, Arjantin'den ithal edilecek canlı hayvana gümrük vergisi uygulanır.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. IV numara ile gösterilen Mersin, Türkiye'nin en büyük limanlarından birine sahiptir. Aynı zamanda, limanın hemen yanında, ihracata yönelik üretimi ve yatırımı teşvik eden Mersin Serbest Bölgesi bulunmaktadır. Bu iki unsur, şehrin hem sanayi hem de tarım ürünleri ihracat ve ithalatında ülkenin en önemli merkezlerinden biri olmasını sağlamıştır. Diğer şehirlerde bu özelliklerin tamamı bir arada bulunmaz.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. "Hizmet ihracatı", bir ülkenin yabancılara sattığı mal dışı hizmetler karşılığında elde ettiği döviz geliridir. Türkiye'de bu kategorideki en büyük gelir kalemi, ülkeye gelen yabancı turistlerin konaklama, yeme-içme, ulaşım ve alışveriş gibi harcamalarından elde edilen turizm gelirleridir. Diğer hizmet sektörleri de önemli olmakla birlikte, hacim olarak turizmin gerisindedirler.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Bir ülkenin ihracatının büyük oranda belirli ülke veya bölgelere (örn. Avrupa Birliği) bağımlı olması, o pazarlarda yaşanacak bir ekonomik kriz veya talep daralması durumunda ülke ekonomisini savunmasız bırakır. Bu riski azaltmak için uygulanan "pazar çeşitlendirmesi" stratejisi, Afrika, Latin Amerika ve Asya gibi yeni ve potansiyel pazarlara açılarak ihracatın farklı coğrafyalara yayılmasını hedefler.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. Dış ticaret, belirli kurallara ve prosedürlere tabidir. Bir malın ihraç edilebilmesi için mutlaka gümrük idaresine beyan edilmesi ve gerekli işlemlerin yapılması zorunludur (I). Aynı şekilde, özellikle sanayi ürünlerinin hedef pazarlara (örn. Avrupa Birliği) girebilmesi için o pazarların gerektirdiği kalite ve güvenlik standartlarına (örn. CE işareti) uygun olduğunun belgelenmesi gerekir (II). Ürünün fiyatı ise (III), üretici ile alıcı arasında belirlenen, serbest piyasa koşullarına ait bir unsurdur; devletin zorunlu kıldığı bir prosedür değildir.

Açıklama: Doğru cevap E'dir. E-ticaret, coğrafi sınırları ortadan kaldırarak KOBİ'lerin pazarlarını genişletmesine (A), ürün taşımacılığı ihtiyacını artırarak lojistik sektörünü büyütmesine (B), fiyat şeffaflığı sağlayarak rekabeti artırmasına (C) ve tüketicilere geniş bir ürün yelpazesi sunmasına (D) olanak tanır. Ancak bu dijital dönüşüm, rekabet avantajını büyük online platformlara kaydırdığı için genellikle fiziksel mağazacılık yapan geleneksel perakendeciler ve yerel esnaflar için bir zorluk oluşturur ve bu alanda bir artışa değil, aksine bir dönüşüme veya daralmaya neden olabilir.