Millî Parklar ve Şehirler

Açıklama: Doğru cevap D'dir. IV numara ile gösterilen Kaçkar Dağları Milli Parkı, yüksek zirvelerinde buzul (sirk) göllerine ev sahipliği yapar. Aynı zamanda daha alçak rakımlarında, zengin orman dokusu içinde yer alan ve heyelan set gölü özelliği de taşıyan Uzungöl gibi oluşumları barındırır. Bu iki farklı jeomorfolojik ve ekolojik özelliği bir arada sunar.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. Grafik, yeni ilan edilen milli parkların büyük bir bölümünün "Biyolojik Çeşitlilik" ve "Sulak Alanlar" kategorilerinde yoğunlaştığını göstermektedir. Bu durum, Türkiye'nin koruma politikalarında son yıllarda özellikle zengin flora ve fauna ile kuş göç yolları üzerindeki göl ve deltaların korunmasına özel bir önem atfettiğini ortaya koymaktadır.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Verilen üç öncül de doğrudur. Kazdağı, başta Kazdağı Göknarı olmak üzere endemik bitkileri ve İda Dağı olarak mitolojideki yeriyle bilinir (I). Göreme, volkanik tüflerin aşınmasıyla oluşmuş peribacaları ve tarihi yeraltı şehirleriyle ünlüdür (II). Alacahöyük ise Hititlerin önemli bir merkezi olup, bu medeniyete ait sfenksli kapı gibi arkeolojik kalıntıları barındırır (III).

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Türkiye'nin 1958 yılında ilan edilen ilk milli parkı, Yozgat Çamlığı Milli Parkı'dır. Bu park, İç Anadolu'da step iklimi içinde korunmuş bir karaçam ormanı kalıntısı olması ve rekreasyonel değeriyle önem taşır. Haritada IV numara Yozgat'ı göstermektedir.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. Karabük, Türkiye'nin ilk ağır sanayi tesislerinden olan Karabük Demir-Çelik Fabrikaları'na ev sahipliği yapar. Aynı zamanda, bu sanayiye bağlı olarak gelişen ve geleneksel Türk ev mimarisinin en güzel örneklerini barındıran Safranbolu ilçesi, bir bütün olarak UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer almaktadır. Bu iki zıt özelliği bir arada barındırır.

Açıklama: Doğru cevap B'dir. II numara ile gösterilen Ankara, 1923'te başkent ilan edilmesiyle idari bir merkez kimliği kazanmıştır. Coğrafi olarak Türkiye'nin merkezine yakın konumu, yolların burada kesişmesine ve ülkenin ana ulaşım ağının kalbi olmasına yol açmıştır. Gelişimindeki temel dinamik bu iki fonksiyondur.

Açıklama: Doğru cevap E'dir. İzmit, tarihsel olarak bir liman ve çevresindeki verimli ovalarla bir tarım şehriydi. Ancak Cumhuriyet döneminde, özellikle TÜPRAŞ gibi Türkiye'nin en büyük petrol rafinerisinin ve Petkim gibi petrokimya tesislerinin burada kurulmasıyla, ağır sanayi fonksiyonu şehrin kimliğinde baskın hale gelmiştir.

Açıklama: Doğru cevap B'dir. II numara ile gösterilen Kütahya; Tavşanlı, Seyitömer ve Tunçbilek gibi Türkiye'nin en zengin linyit yataklarına ve bu yataklara dayalı büyük termik santrallere sahiptir. Aynı zamanda, hammaddesi olan kaolin, feldspat ve kuvarsın bölgede bulunması sayesinde Türkiye'nin en önemli seramik ve porselen üretim merkezidir.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Gaziantep, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde olmasına rağmen, sanayisi, ticareti ve ihracatıyla Türkiye'nin en gelişmiş şehirlerinden biridir ve "Anadolu'nun Parisi" olarak anılır. Bu nedenle, kalkınmada öncelikli yöreler kapsamında değil, bir sanayi ve ticaret metropolü olarak kabul edilir. Diğer şehirler ise bu kapsamda yer alır.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Verilen üç milli park da (Manyas-Balıkesir, Gala-Edirne, Sultan Sazlığı-Kayseri) sahip oldukları zengin kuş popülasyonu ve ekolojik değerleri nedeniyle, uluslararası Ramsar Sözleşmesi kapsamında koruma altına alınmış önemli sulak alanlardır. Bu onların en temel ortak özelliğidir.

Açıklama: Doğru cevap B'dir. Bu soru, tarımsal ürünlerin coğrafi dağılımı ile iklim ve toprak özellikleri arasındaki ilişkiyi sorgulamaktadır. Çay ve fındık, her mevsimi yağışlı bir iklim, yüksek nem oranı ve bol yağışla yıkanmış, kireç oranı düşük, asitli karakterdeki toprakları tercih eder. Bu özel koşullar Türkiye'de en belirgin olarak Doğu Karadeniz kıyı kuşağında bulunur.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Macahel (Camili) Havzası, Artvin'in Borçka ilçesinde yer alır ve sahip olduğu el değmemiş orman ekosistemleri, yüksek biyolojik çeşitlilik ve korunmuş geleneksel yaşam kültürü nedeniyle UNESCO'nun "İnsan ve Biyoküre Programı" kapsamında Türkiye'nin ilk ve tek Biyosfer Rezervi olarak ilan edilmiştir. Bu, milli park statüsünün ötesinde özel bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma modelidir.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Grafik, Türkiye'de 1950'lerden itibaren yoğun bir şekilde kırdan kente göç yaşandığını ve kentleşme oranının hızla arttığını göstermektedir. Bu süreçte Kocaeli, Tekirdağ, Gaziantep ve Antalya gibi sanayi, ticaret ve turizm merkezleri yoğun göç alarak hızla büyümüştür. Tunceli ise, Doğu Anadolu'da yer alan, sanayinin gelişmediği ve sürekli olarak dışarıya göç veren bir il olduğu için nüfus artış hızı en düşük, hatta bazı yıllar negatif olan illerdendir.

Açıklama: Doğru cevap E'dir. Artvin, özellikle Murgul ve Cerattepe mevkilerinde bakır ve altın gibi metalik maden yatakları açısından zengindir ve şehrin madencilik faaliyetleri bu kaynaklara dayanır. Linyit ise daha çok Ege (Soma, Yatağan), Akdeniz (Afşin-Elbistan) ve İç Anadolu (Çayırhan) gibi bölgelerde çıkarılan bir enerji kaynağıdır. Artvin'de önemli linyit yatakları bulunmaz.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. III numara ile gösterilen Konya, Türkiye'nin en büyük tatlı su gölü olan Beyşehir Gölü'nün önemli bir kısmını sınırları içinde barındırır. Ayrıca, Türkiye'nin tek alüminyum işleme tesisi olan Seydişehir Alüminyum Tesisleri de Konya'nın Seydişehir ilçesinde yer almaktadır.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Cittaslow hareketinin temel felsefesi, küreselleşmenin getirdiği tek tipleşmeye karşı yerel kimliği, kültürü ve üretimi korumaktır. Bu nedenle, yerel zanaatkarların desteklenmesi, geleneksel tarım ürünlerinin korunması ve yerel pazarların canlandırılması gibi uygulamalar, bir şehrin "sakin şehir" olabilmesi için en önemli kriterler arasında yer alır.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Bu soruda iki farklı bilgi birleştirilmiştir. Türkiye'nin ilk milli parkı Yozgat Çamlığı'dır (IV). Türkiye'nin ilk tarihi milli parkı ise, yine Yozgat il sınırları içinde yer alan Boğazköy-Alacahöyük Tarihi Milli Parkı değil, Çorum'daki Boğazköy-Alacahöyük'tür. Soruda bir çeldirici bulunmaktadır ancak ilk milli parkın Yozgat'ta olması bilgisi doğrudur.

Açıklama: Doğru cevap B'dir. İğneada, denize yakın, taban suyu yüksek ormanlar olan "longoz" (subasar) ormanları ile ünlüdür. Munzur Vadisi, zengin bitki ve hayvan çeşitliliğine sahip bir "akarsu vadisi" ekosistemidir. Köprülü Kanyon ise, Köprüçay'ın kireçtaşı araziyi aşındırmasıyla oluşmuş derin bir "karstik kanyon" vadisidir.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. İskenderun, Türkiye'nin Akdeniz'deki en önemli stratejik limanlarından biridir ve bir Deniz Üssü'ne ev sahipliği yapar. Limanı, hem Çukurova'nın tarımsal ürünlerinin (pamuk, narenciye) ihracatında hem de ağır sanayi (demir-çelik) faaliyetlerinde kilit rol oynar. Bu üç fonksiyonu (askeri, tarımsal liman, sanayi) bir arada barındırır.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. III numara ile gösterilen Gaziantep, zengin mutfak kültürüyle UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı'na "gastronomi" dalında dahil edilmiştir. Tarihsel olarak İpek Yolu üzerinde önemli bir durak olması, günümüzde de bu konumunu koruyarak Türkiye'nin en önemli sanayi ve ticaret merkezlerinden biri olmasını sağlamıştır.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. Antalya'da bulunan Altınbeşik Mağarası Milli Parkı, Türkiye'nin en büyük yeraltı gölüne sahip olmasının yanı sıra, çevresindeki Karain Mağarası gibi alanlarda Paleolitik Çağ'a uzanan en eski insan yerleşim izlerini barındırır. Bu durum ona arkeolojik bir önem de kazandırır.

Açıklama: Doğru cevap B'dir. II numara ile gösterilen Konya, Cihanbeyli Platosu gibi Türkiye'nin en geniş ve verimli tahıl üretim alanlarının merkezindedir. Aynı zamanda, kuzey-güney ve doğu-batı yönlü demiryolu hatlarının kesiştiği, YHT hatlarının da merkezi olan önemli bir demiryolu kavşağıdır.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. EXPO gibi büyük uluslararası fuarlar, milyonlarca yerli ve yabancı ziyaretçiyi ağırlar. Bir şehrin (örneğin Antalya EXPO 2016) böyle bir organizasyonu başarıyla düzenleyebilmesi için, uluslararası havalimanı gibi ulaşım olanaklarına, yeterli sayıda ve kalitede otele (konaklama), fuar alanı ve kongre merkezi gibi tesislere ve bu süreci yönetebilecek organizasyonel beceriye sahip olması gerekir.

Açıklama: Doğru cevap E'dir. Bu soru güncel bilgi gerektirmektedir. Sarıçalı Dağı (Ankara), Derebucak Çamlık Mağaraları (Konya) ve Botan Vadisi (Siirt) milli parklarının üçü de 2019 yılında Türkiye'nin milli parkları arasına katılmıştır.

Açıklama: Doğru cevap A'dir. I numara ile gösterilen Edirne ve Trakya'nın geneli, Türkiye'nin ayçiçeği üretiminin (özellikle yağlık) en yoğun yapıldığı bölgedir. Aynı zamanda, Kapıkule ve İpsala gibi sınır kapılarıyla Bulgaristan ve Yunanistan'a, dolayısıyla Balkanlar ve Avrupa'ya açılan en önemli geçiş noktamızdır.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. Saklıkent Milli Parkı, kireçtaşı arazinin akarsular tarafından derin bir şekilde yarılmasıyla oluşmuş, tipik bir karstik kanyon vadisidir. Buzul vadileri (U tipi vadiler) ise Türkiye'de sadece Kaçkar, Bolkar, Aladağlar gibi çok yüksek dağların zirvelerinde görülür. Saklıkent'in oluşumunda buzulların bir etkisi yoktur.

Açıklama: Doğru cevap C'dir. III numara ile gösterilen Trabzon, tarihi boyunca limanı aracılığıyla İran ve Doğu'dan gelen İpek Yolu ticaretini Karadeniz'e ve dünyaya bağlayan en önemli merkez olmuştur. Günümüzde de Zigana Tüneli gibi yapılarla Doğu Anadolu'ya (Erzurum üzerinden) olan bağlantısını sürdüren bir geçit şehri konumundadır.

Açıklama: Doğru cevap B'dir. Manisa'nın Kula ilçesi ve çevresi, çok sayıda küçük volkan konisi, lav akıntıları ve bazalt sütunları ile Türkiye'nin en genç volkanik arazisidir. Bu eşsiz jeolojik mirasından dolayı UNESCO tarafından Türkiye'nin ilk ve tek Jeopark'ı olarak tescil edilmiştir.

Açıklama: Doğru cevap B'dir. II numara ile gösterilen Ankara'nın Güdül ilçesi, Cittaslow ağına dahildir. Aynı zamanda Ankara, Kızılcahamam ve Haymana gibi Türkiye'nin en önemli termal turizm merkezlerine de ev sahipliği yapmaktadır. Bu iki turizm türünü bir arada barındırır.

Açıklama: Doğru cevap D'dir. Şanlıurfa, insanlık tarihinin en eski tapınak alanı olan Göbeklitepe ile UNESCO Dünya Mirası Listesi'ndedir. Zeugma Antik Kenti ve dünyaca ünlü mozaikleri ise Gaziantep il sınırları içerisinde yer almaktadır.