KPSS Coğrafya Mini Deneme - Yer Şekilleri 2

Doğru Cevap: (A) Erzurum - Kars Platosu

Analiz: Erzurum-Kars Platosu, III. Zaman'daki volkanik faaliyetlerle oluşmuş genç bir arazidir. Diğer seçeneklerdeki Yıldız Dağları, Menteşe, Mardin ve Kırşehir ise I. Zaman'dan kalma, deprem riskinin az olduğu yaşlı masif arazilerdir.

Doğru Cevap: (D) IV

Analiz: I, II, III ve V numaralı dağlar Alp-Himalaya kıvrım sistemine ait orojenik dağlardır. IV numara ile gösterilen Erciyes Dağı ise volkanik patlama sonucu oluşmuş bir volkanik dağdır.

Doğru Cevap: (C) Çatalca - Kocaeli Platosu

Analiz: Çatalca-Kocaeli Platosu, eski bir peneplen iken, sonradan akarsular tarafından derince yarılmış ve alçak tepeliklere dönüşmüştür. Diğer platolar farklı oluşum özelliklerine sahiptir.

Doğru Cevap: (B) II

Analiz: Büyük Menderes Nehri Ege Denizi'ne dökülür ve Balat Deltası'nı oluşturur. Çukurova ise Akdeniz'de Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin oluşturduğu deltadır. Diğer eşleştirmeler doğrudur.

Doğru Cevap: (E) V

Analiz: Karstik yer şekilleri, kolay eriyebilen kayaçların yaygın olduğu yerlerde görülür. Türkiye'de karstik arazinin en geniş ve belirgin olduğu alan V numara ile gösterilen Batı Toroslar bölgesidir.

Doğru Cevap: (A) Kıta sahanlığının geniş olması.

Analiz: Kıyı oku ve lagün, dalga ve akıntıların taşıdığı kumların sığ denizde birikmesiyle oluşur. Bu birikimin gerçekleşebilmesi için denizin hemen derinleşmemesi, yani kıta sahanlığının geniş olması gerekir. Güçlü gelgit ve akıntılar birikimi engeller.

Doğru Cevap: (C) Büyükçekmece Gölü

Analiz: Büyükçekmece ve Küçükçekmece Gölleri, eski bir koyun önünün kıyı oku ile kapanması sonucu oluşmuş kıyı set gölleridir. Diğer şıklardaki Tuz, Sapanca, İznik ve Hazar Gölleri ise yer kabuğu hareketleri sonucu oluşmuş tektonik göllerdir.

Doğru Cevap: (A) I: Ria Tipi Kıyı, II: Tektonik Çöküntü

Analiz: İstanbul Boğazı (I), eski bir akarsu vadisinin deniz suları altında kalmasıyla oluşmuş Ria tipi bir kıyıdır. İzmit Körfezi (II) ise Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde yer alan, tektonik hareketlerle çökmüş bir graben alanının denizle dolmasıyla oluşmuştur.

Doğru Cevap: (E) Toros Dağları'nın kıvrımlı bir yapı göstermesi.

Analiz: Toros Dağları'nın kıvrımlı yapısı, levha sıkışması sonucu oluşan orojenez ile ilgilidir, volkanizma ile değil. A, B, C seçenekleri doğrudan volkanik şekiller veya malzemelerdir. D seçeneği ise fay hatları ve derindeki sıcak magma ile ilişkilidir, dolaylı da olsa volkanizmanın kanıtıdır.

Doğru Cevap: (C) Beyşehir Gölü

Analiz: Beyşehir Gölü, gideğeni aracılığıyla sularını Akdeniz'e boşaltan bir açık havza gölüdür. Tuz Gölü, Van Gölü, Burdur Gölü ve Akşehir Gölü ise sularını denize ulaştıramayan kapalı havza gölleridir. Bu nedenle suları genellikle tuzlu veya sodalıdır.

Doğru Cevap: (B) Nüfus yoğunluğunun seyrek olması.

Analiz: Yıldız Dağları (I) engebeli yapısı ve sapa kalması, Taşeli Platosu (II) ise karstik ve engebeli yapısı nedeniyle tarıma elverişsizdir. Bu yüzden her iki alan da Türkiye'de nüfusun seyrek olduğu yerlerdendir. Yıldız Dağları masiftir ama Taşeli değildir. Taşeli karstiktir ama Yıldız değildir. İkisinin de yükseltisi 2000m altında ve buzullaşma yoktur.

Doğru Cevap: (E) Tombolo

Analiz: Tombolo, kıyıya yakın bir adanın dalga ve akıntıların taşıdığı kumlarla karaya bağlanması sonucu oluşan bir kıyı biriktirme şeklidir. Akarsu biriktirmesi ile oluşmaz.

Doğru Cevap: (A) Buzullar

Analiz: Türkiye'nin mutlak konumu nedeniyle buzulların etkisi sadece çok yüksek dağlarla sınırlıdır. Akarsular, rüzgarlar, dalgalar ve karstik süreçler ise çok daha geniş alanlarda etkili olmuştur.

Doğru Cevap: (C) III

Analiz: Aşınım düzlüğü platoları, eski aşınım yüzeylerinin yükselerek akarsularca yarılmasıyla oluşur. Türkiye'de bu plato tipinin en belirgin örneği III numara ile gösterilen Çatalca-Kocaeli Platosu'dur. I volkanik, II ve V karstik, IV tabaka düzlüğü platosudur.

Doğru Cevap: (D) Kıyı Oku

Analiz: Kıyı oku, lagün ve tombolo; dalga ve akıntıların taşıdığı kumların sığ kıyılarda birikmesiyle oluşan kıyı biriktirme şekilleridir. Falez dalga aşınım, Delta ve Menderes akarsu, Kanyon vadi ise akarsu aşınım şeklidir.

Doğru Cevap: (B) Uludağ

Analiz: Uludağ, yerin derinliklerinde soğuyan granit kütlesinin, üzerindeki tabakaların aşınması ve epirojenik yükselmeyle yüzeye çıkması sonucu oluşmuş bir iç püskürük kütledir. Diğer dağlar ise dış püskürme sonucu oluşmuş volkanik dağlardır.

Doğru Cevap: (E) Silifke Ovası

Analiz: Silifke Ovası, Göksu Nehri'nin Akdeniz'e döküldüğü yerde taşıdığı alüvyonları biriktirmesiyle oluşmuş bir delta ovasıdır. Konya, Erzurum, Erzincan ve Muş ovaları ise yer kabuğu hareketleri sonucu oluşmuş tektonik ovalardır.

Doğru Cevap: (A) İç Anadolu Bölgesi

Analiz: Kırgıbayır oluşumu için kurak/yarı kurak iklim ve sağanak yağışlar gereklidir. Bu koşullar Türkiye'de en belirgin olarak İç Anadolu Bölgesi'nde bulunur.

Doğru Cevap: (D) Seki

Analiz: Seki, akarsuyun önce alüvyonlarını biriktirmesi, sonra tekrar canlanarak bu biriktirdiği alanı aşındırması sonucu oluşan basamaklı yapıdır. Menderes de hem aşınım hem birikim şeklidir.

Doğru Cevap: (E) Güneş enerjisi üretimi

Analiz: Kış turizmi, HES, yaylacılık ve karayolu ulaşımı doğrudan yer şekilleriyle ilgilidir. Güneş enerjisi üretimi ise daha çok güneşlenme süresi, bulutluluk oranı ve enlem gibi iklimsel faktörlere bağlıdır, yer şekillerinin etkisi daha azdır.