KPSS Coğrafya Mini Deneme - Nüfus ve Yerleşme 1

Doğru Cevap: (C) III (Tuz Gölü Çevresi)

Analiz: III numara ile gösterilen Tuz Gölü ve çevresi, Türkiye'nin en az yağış alan yerlerinden biridir. Kuraklık ve topraktaki yüksek tuz oranı tarımı ve yerleşmeyi olumsuz etkilediği için nüfus yoğunluğu çok düşüktür. IV ve V'te seyrekliğin nedeni engebe, I ve II ise yoğun nüfusludur.

Doğru Cevap: (A) Bitki örtüsü

Analiz: İklim, yer şekilleri, su kaynakları ve toprak verimliliği insan yaşamı ve ekonomik faaliyetler için temel belirleyicilerdir ve nüfus dağılışını doğrudan etkiler. Bitki örtüsü ise daha çok iklim ve yer şekillerinin bir sonucudur ve nüfus dağılışı üzerindeki etkisi diğerlerine göre daha dolaylı ve azdır.

Doğru Cevap: (E) 2015-2020 döneminde Türkiye nüfusu azalmıştır.

Analiz: Nüfus artış hızı pozitif olduğu sürece (binde 0'dan büyük) nüfus miktarı artmaya devam eder, sadece artışın hızı yavaşlar. Tabloda verilen tüm dönemlerde artış hızı pozitiftir, bu nedenle Türkiye nüfusu sürekli artmıştır. E seçeneği yanlıştır.

Doğru Cevap: (B) II (Çatalca-Kocaeli)

Analiz: II numara ile gösterilen Çatalca-Kocaeli bölümü (İstanbul, Kocaeli, Sakarya), Türkiye'nin sanayi, ticaret, finans ve ulaşım merkezidir. Bu nedenle iş olanakları fazladır ve ülkenin en yoğun nüfuslu alanıdır. Diğer alanlarda nüfus yoğunluğu daha düşüktür.

Doğru Cevap: (A) Kırsal kesimde iş imkanlarının artması.

Analiz: Kırdan kente göçün temel nedeni, kırsal kesimdeki itici faktörler (işsizlik, yetersiz hizmetler, toprakların bölünmesi) ve kentlerdeki çekici faktörlerdir (iş imkanları, eğitim, sağlık, sosyal yaşam). Kırsal kesimde iş imkanlarının artması, göçü azaltan bir faktör olurdu, nedeni değil.

Doğru Cevap: (C) III (Doğu Karadeniz)

Analiz: Dağınık kırsal yerleşme dokusu, arazinin çok engebeli olduğu ve su kaynaklarının bol ve yaygın olduğu yerlerde görülür. Evler birbirinden uzak, arazinin farklı yerlerine dağılmıştır. Bu durum Türkiye'de en belirgin olarak III numaralı Doğu Karadeniz'de görülür. Düz ve su kaynaklarının kısıtlı olduğu I, II, IV gibi yerlerde ise 'Toplu Kırsal Yerleşme' yaygındır.

Doğru Cevap: (D) Sanayileşme ve hizmet sektörünün gelişmesiyle kırdan kente göçün artması.

Analiz: Türkiye'de kentleşmenin temel motoru, özellikle 1950'lerden sonra hızlanan sanayileşme ve buna bağlı olarak hizmet sektörünün gelişmesidir. Bu durum, kentlerde iş imkanlarını artırmış ve kırsal kesimden yoğun bir iç göç dalgasını başlatarak kentsel nüfus oranını sürekli yükseltmiştir.

Doğru Cevap: (A) Nüfus yoğunluğu en fazla olan il ile en az olan il arasında çok büyük bir fark vardır.

Analiz: İstanbul (3013 kişi/km²) ile Tunceli (11 kişi/km²) arasındaki fark, Türkiye'deki nüfus dağılışının ne kadar dengesiz olduğunu açıkça göstermektedir. B: Sivas İç Anadolu'dadır. C: Konya'nın yüz ölçümü büyüktür ama yoğunluğu düşüktür, ancak bu genelleme her zaman doğru değildir (İstanbul örneği). D: Gaziantep sanayileşmiştir ama Yalova daha yoğundur. E: Gaziantep Güneydoğu Anadolu'dadır.

Doğru Cevap: (E) V (Antalya Kıyıları)

Analiz: Mevsimlik göçler, genellikle yaz aylarında tarım işçiliği (örn: Çukurova, Ordu) veya turizm (kıyı bölgeleri) amacıyla yapılır. Haritada V numara ile gösterilen Antalya kıyıları, yaz turizminin en yoğun olduğu ve bu nedenle en fazla mevsimlik (turizm amaçlı) göç alan yerlerden biridir.

Doğru Cevap: (B) Kentlerdeki sanayi tesislerine yakın olma isteği.

Analiz: Köy altı yerleşmeleri kırsal alana özgü yerleşmelerdir. Kentlere yakın olma isteği, köy altı yerleşmelerin değil, kentleşmenin ve kırdan kente göçün bir nedenidir. Diğer seçenekler (anlaşmazlık, arazi durumu, hayvancılık, devlet arazileri) köy altı yerleşmelerin ortaya çıkış nedenleri arasındadır.

Doğru Cevap: (C) Doğum oranları ölüm oranlarından düşük olduğu için nüfus azalmaktadır.

Analiz: Türkiye'de doğum oranları düşmekle birlikte hala ölüm oranlarından yüksektir. Bu nedenle nüfus artış hızı yavaşlasa da, nüfus miktarı artmaya devam etmektedir. Nüfusun azalması söz konusu değildir.

Doğru Cevap: (D) V (Antalya)

Analiz: Şehirlerin fonksiyonları (işlevleri) farklılık gösterir. I (Zonguldak) madencilik, II (İzmit) sanayi, III (Adana) tarım ve sanayi, IV (Kayseri) ticaret ve sanayi fonksiyonlarıyla öne çıkar. V (Antalya) ise başta yaz turizmi olmak üzere, sahip olduğu doğal ve tarihi güzellikler nedeniyle Türkiye'nin en önemli turizm kentidir.

Doğru Cevap: (A) Yaz aylarında hayvanları otlatmak ve serinlemek.

Analiz: Yaylalar, özellikle Karadeniz ve Akdeniz Bölgelerinde, yazın sıcaklardan ve kuruyan otlaklardan kaçmak için çıkılan, yükseklerdeki serin ve otlak bakımından zengin geçici yerleşmelerdir. Temel amacı hayvancılıktır (otlatma).

Doğru Cevap: (E) Ortalama yükselti ve engebe durumu.

Analiz: Sanayi, ulaşım, ticaret ve turizm insan faaliyetleri (beşeri) olup, nüfusun belirli alanlarda toplanmasını veya dağılmasını etkiler. Ancak yükselti ve engebe durumu, yer şekilleriyle ilgili doğal bir faktördür.

Doğru Cevap: (D) Marmara Bölgesi

Analiz: Fizyolojik nüfus yoğunluğu, tarım alanlarının nüfusa oranla ne kadar yeterli olduğunu gösterir. Marmara Bölgesi, hem toplam nüfusu çok fazla olduğu için hem de sanayi ve yerleşme nedeniyle tarım alanları daraldığı için, fizyolojik nüfus yoğunluğunun (tarım alanına düşen insan sayısı) en yüksek olduğu bölgedir.

Doğru Cevap: (B) Savaşlar nedeniyle azalan nüfusu ve iş gücünü artırmak.

Analiz: Osmanlı'nın son dönemindeki ve Kurtuluş Savaşı sırasındaki uzun süren savaşlar, Türkiye'nin nüfusunu (özellikle erkek ve genç nüfusu) önemli ölçüde azaltmıştı. Cumhuriyetin ilk yıllarında ülkenin kalkınması için iş gücüne ve askeri güce ihtiyaç duyulduğundan, nüfus artışını teşvik eden politikalar uygulanmıştır.

Doğru Cevap: (C) Doğal çevrede kolay bulunan malzeme (taş, ahşap, toprak).

Analiz: Kırsal kesimde yapı malzemesi seçiminde temel belirleyici, o yörede doğal olarak neyin bol ve kolay bulunduğu/işlendiğidir. Ormanlık Karadeniz'de ahşap, volkanik veya karstik arazilerde (Doğu Anadolu, Akdeniz) taş, kurak iç bölgelerde ise kerpiç (toprak) yaygın olarak kullanılır.

Doğru Cevap: (A) Yayla

Analiz: Yayla, kom ve oba gibi yerleşmeler genellikle yaz aylarında hayvancılık amacıyla kullanılan geçici yerleşmelerdir. Mahalle, divan, çiftlik ve mezra ise genellikle yıl boyunca yaşanılan sürekli köy altı yerleşmeleridir.

Doğru Cevap: (E) Kentlerde doğum oranlarının kırsal kesimden yüksek olması.

Analiz: Hızlı kentleşme; çarpık yapılaşma, trafik, kirlilik, yeşil alan azlığı gibi birçok soruna yol açar. Ancak genellikle kentlerde eğitim seviyesinin yükselmesi, kadınların iş hayatına katılması gibi nedenlerle doğum oranları kırsal kesime göre daha düşüktür.

Doğru Cevap: (C) Toplam nüfus miktarının artışının yavaşlaması ve yaşlı nüfus oranının artması.

Analiz: Türkiye, doğum oranlarının düşmesi ve ortalama yaşam süresinin uzaması nedeniyle nüfus artış hızının yavaşladığı ve yaşlı nüfus oranının giderek arttığı bir demografik dönüşüm sürecindedir. Gelecekte bu eğilimin devam etmesi beklenmektedir.