Doğru Cevap: C) Batı'da oluşabilecek bir Haçlı birliğinin önüne geçmek

Açıklama: İstanbul'un fethi sonrası Fatih, Ortodoks Patrikhanesi'ni himayesi altına alarak Katolik Papalık'a karşı bir denge unsuru olarak kullanmıştır. Ortodoksların dini liderliğini kontrol altında tutarak, Katolik ve Ortodoks kiliselerinin Osmanlı'ya karşı birleşmesini engellemeyi ve böylece Batı'da oluşabilecek büyük bir Haçlı ittifakını bölmeyi amaçlamıştır.

Doğru Cevap: A) Cem Sultan Olayı'nın devleti uzun süre meşgul etmesi

Açıklama: Bir iç sorun olarak başlayan Cem Sultan'ın taht iddiası, onun Memlüklere, Rodos Şövalyelerine ve Papalığa sığınmasıyla uluslararası bir sorun haline gelmiştir. Bu durum, Osmanlı Devleti'nin enerjisini ve kaynaklarını iç meselelere yöneltmesine neden olmuş, Avrupa'ya yönelik fetih politikasının yavaşlamasına yol açmıştır. Bu nedenle bu dönem, bir duraklama olarak nitelendirilir.

Doğru Cevap: B) Nakkaşlık ve minyatür sanatı

Açıklama: Safevi Devleti'nin başkenti olan Tebriz, o dönemde minyatür sanatının en önemli merkezlerinden biriydi. Yavuz'un buradaki sanatçıları (nakkaşları) İstanbul'a getirmesi, Osmanlı saray sanatında, özellikle kitap süsleme ve minyatür alanında önemli bir canlanmaya ve gelişmeye neden olmuştur.

Doğru Cevap: E) I, II ve III

Açıklama: Kapitülasyonların hükümdarların ömrüyle sınırlı olması, gelecekte bir tehdit haline gelmesini önlemeye yönelik bir tedbirdir (I). Coğrafi Keşiflerle önemi azalan Akdeniz ticaretini canlandırmak ekonomik bir hedeftir (II). Avrupa'nın en güçlü Hristiyan devleti olan Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu'na karşı Fransa'yı yanına çekmek ise siyasi bir hedeftir (III). Dolayısıyla her üç öncül de Osmanlı çıkarlarına hizmet etmektedir.

Doğru Cevap: C) Akdeniz'in bir Türk gölü haline gelmesi

Açıklama: Akdeniz'in bir Türk gölü haline gelmesi, Kanuni Sultan Süleyman Dönemi'nde 1538'de kazanılan Preveze Deniz Zaferi'nin bir sonucudur. Yavuz Sultan Selim'in Mısır Seferi ile halifelik Osmanlı'ya geçmiş, Baharat Yolu denetimi sağlanmış, Kutsal Emanetler getirilmiş ve Venedik'in vergisi Osmanlı'ya bağlanmıştır.

Doğru Cevap: A) Osmanlı Devleti'nin Avusturya üzerinde siyasi bir üstünlük kurduğunun

Açıklama: Diplomatik protokolde denk sayılma, eşitlik anlamına gelir. Avusturya'nın en yetkili kişisi olan arşidükün (kral), Osmanlı Devleti'nin en yetkili kişisi olan padişaha değil de, onun yardımcısı olan sadrazama denk sayılması, Osmanlı'nın Avusturya'yı kendisinden daha alt bir seviyede gördüğünü ve bu durumu Avusturya'ya kabul ettirdiğini gösterir. Bu, açık bir siyasi üstünlüktür.

Doğru Cevap: E) I, II ve III

Açıklama: Bu proje ile Don ve Volga nehirleri birleştirilerek Karadeniz ile Hazar Denizi arasında bir su yolu açılması hedefleniyordu. Bu sayede Osmanlı donanması Hazar'a geçebilecekti. Böylece hem güneye doğru genişleyen Rusya'yı durdurmak (I), hem Hazar'ın doğusundaki Orta Asya Türk hanlıklarıyla doğrudan bağlantı kurmak (II), hem de sürekli savaş halinde olunan Safevi Devleti'ni (İran) kuzeyden de kuşatmak (III) amaçlanmıştır.

Doğru Cevap: C) I ve II

Açıklama: Kardeş katli, "nizam-ı âlem" (devletin bekası) için taht kavgalarını önleyerek merkezi otoriteyi korumayı amaçlar (I). Müsadere sistemi, haksız zenginleşen veya güçlenen devlet adamlarının mallarına el konulmasını sağlayarak padişaha karşı güç odaklarının oluşmasını engellerdi (II). Cülus bahşişi ise yasallaşmış olsa da, merkezî otoriteyi güçlendirmekten çok, zamanla Yeniçerilerin padişah üzerindeki etkisini artıran bir unsur olmuştur.

Doğru Cevap: E) Süveyş Kanalı'nın henüz açılmamış olması

Açıklama: Süveyş Kanalı 1869'da açılmıştır. Hint Deniz Seferleri ise 1538-1553 yılları arasında yapılmıştır. Dolayısıyla kanalın olmaması o dönemin bir gerçeğidir ve seferlerin başarısızlığının bir nedeni olarak kabul edilemez. Diğer şıklar ise seferlerin başarısız olmasında doğrudan etkili olan nedenlerdir.

Doğru Cevap: A) Akdeniz'de Osmanlı-Haçlı mücadelesinin şiddetlenerek devam ettiğini

Açıklama: Kıbrıs'ın fethi, Osmanlı'nın Doğu Akdeniz'deki hakimiyetini perçinleyen önemli bir adımdır. Haçlıların bu fethe hemen İnebahtı'da büyük bir donanma zaferiyle karşılık vermesi, Akdeniz'deki hâkimiyet mücadelesinin ne kadar çetin olduğunu ve her iki tarafın da bu mücadeleden vazgeçmediğini gösterir. Bir tarafın hamlesine diğer taraf anında karşılık vermektedir.

Doğru Cevap: B) Padişahın otoritesini yücelterek devlet yönetimini daha kurumsal hale getirmeye

Açıklama: Padişahın divan toplantılarına doğrudan katılmayıp, kararları "Kasr-ı Adl" denilen bir pencereden izlemesi, onu daha ulaşılmaz ve yüce bir konuma getirmiştir. Bu durum, divanı bir karar organından çok, padişahın emirlerini uygulayan bir icra organına dönüştürmüş ve devlet yönetimini daha hiyerarşik ve kurumsal bir yapıya kavuşturmuştur.

Doğru Cevap: D) Kapıkulu Ocağı

Açıklama: Bir şehzadenin, padişahın belirlenmesinde en önemli askeri güç olan Yeniçerilerin (Kapıkulu Ocağı'nın bir parçası) desteğini alarak babasını tahttan indirmesi, bu ocağın artık sadece bir askeri güç olmadığını, aynı zamanda padişah değişikliklerinde etkili olabilen önemli bir siyasi aktör haline geldiğini göstermektedir.

Doğru Cevap: B) Hristiyan birliğini bölmek ve Akdeniz ticaretini canlı tutmak

Açıklama: Fatih, Venedik'e ticari ayrıcalıklar tanıyarak iki temel amacı hedeflemiştir. Birincisi, Venedik'i Papalık önderliğindeki potansiyel Haçlı ittifaklarından uzak tutarak Hristiyan birliğini bölmek (siyasi amaç). İkincisi, İstanbul'un fethiyle canlanan ticareti, Akdeniz'in en önemli ticaret gücü olan Venedik aracılığıyla daha da geliştirmekti (ekonomik amaç).

Doğru Cevap: A) Orta Avrupa'da Habsburg hanedanına karşı üstünlük kurma

Açıklama: Belgrad'ın fethi Orta Avrupa'ya açılan kapıdır. Mohaç Savaşı ve Macaristan'ın ilhakı, Osmanlı'yı dönemin en güçlü Avrupalı hanedanı olan Avusturya merkezli Habsburglarla doğrudan karşı karşıya getirmiştir. Viyana Kuşatması da bu mücadelenin zirve noktasıdır. Dolayısıyla Kanuni'nin Batı politikasının ana ekseni Orta Avrupa ve Habsburglarla mücadeledir.

Doğru Cevap: D) Ateşli silahları ve topçu gücünü etkin kullanma

Açıklama: Hem Safeviler hem de Memlükler, geleneksel süvari gücüne dayalı ordulara sahipti. Osmanlı ordusu ise bu savaşlarda sahip olduğu tüfekli piyadeler (Yeniçeriler) ve etkili topçu birlikleri sayesinde büyük bir üstünlük sağlamıştır. Bu zaferler, 16. yüzyılda ateşli silah teknolojisinin savaşların kaderini nasıl değiştirdiğinin en önemli örneklerindendir.

Doğru Cevap: A) Atlas Okyanusu

Açıklama: Fas, Kuzey Afrika'nın en batı ucunda yer alır ve Atlas Okyanusu'na kıyısı vardır. Vadi'üs Seyl Savaşı ile 1576'da Fas'ın Osmanlı himayesine girmesiyle, Osmanlı Devleti'nin sınırları doğal bir sınır olan Atlas Okyanusu'na dayanmıştır.

Doğru Cevap: C) Devletin ekonomik gücünün ve uluslararası ticaretteki prestijinin arttığının

Açıklama: Altın, uluslararası ticarette en geçerli ve değerli para birimiydi. Bir devletin kendi adına altın para basabilmesi, hem hazinesinin zenginliğini hem de uluslararası piyasalarda kabul gören bir ekonomik güce ulaştığını simgelerdi. Bu, Osmanlı'nın artık bölgesel bir beylik değil, uluslararası bir imparatorluk olduğunun ekonomik kanıtıdır.

Doğru Cevap: A) Farklı din ve kültürlere karşı hoşgörülü olması

Açıklama: Katolik İspanya'da Engizisyon'dan kaçan Yahudilere ve Müslümanlara kucak açılması, Osmanlı Devleti'nin istimalet (hoşgörü) politikasının ve millet sisteminin bir yansımasıdır. Bu durum, devletin farklı inançlara sahip insanlara sığınma ve yaşama hakkı tanıyan bir imparatorluk olduğunu göstermektedir.

Doğru Cevap: D) Sanata ve edebiyata ilgi duyan entelektüel bir yönü olduğunu

Açıklama: "Mahlas", şairlerin şiirlerinde kullandıkları takma addır. Bir padişahın divan şiiri geleneğine uygun olarak "Muhibbi" mahlasıyla şiirler yazması, onun sadece bir devlet adamı ve komutan olmadığını, aynı zamanda yüksek bir edebi zevke ve sanatsal bir birikime sahip olduğunu gösterir.

Doğru Cevap: E) İstanbul'u bir bilim ve kültür merkezi haline getirmek

Açıklama: Sahn-ı Seman, dönemin en kapsamlı ve en üst düzey eğitim kurumuydu. Ali Kuşçu ise kendi çağının en büyük astronomi ve matematik alimlerinden biriydi. Fatih'in bu kurumları açması ve en iyi alimleri İstanbul'a davet etmesi, fethettiği bu şehri sadece siyasi bir başkent değil, aynı zamanda İslam dünyasının en önemli bilim ve kültür merkezlerinden biri yapma vizyonunu göstermektedir.