Cümlede Anlam Testi - 6
1. "Sanatçının, toplumun kanayan yaralarına parmak basması elbette önemlidir; ______ bu yaraları gösterirken estetik kaygıyı göz ardı etmesi, eserini bir propaganda metnine dönüştürebilir." cümlesindeki boşluğa düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
Cümlede, iki farklı düşünce arasında bir karşıtlık ve denge kurulmaktadır. İlk kısım sanatçının toplumsal görevini olumlarken, ikinci kısım bu görevi yerine getirirken düşülebilecek bir tehlikeye işaret eder. Bu tür karşıt veya çelişen düşünceleri birbirine bağlamak için "ancak, fakat, ama, lakin" gibi bağlaçlar kullanılır.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisi, "Bir eylemin sonucunda ortaya çıkan durumdan şikâyet ederek başkasına anlatma" anlamına gelen bir "yakınma" cümlesidir?
Yakınma, bir durumdan duyulan rahatsızlığın üçüncü bir kişiye anlatılmasıdır. Sitem ise bu rahatsızlığın doğrudan durumu yaratan kişiye söylenmesidir. A şıkkında, odasını toplamayan bir kişi hakkındaki şikâyet başkasına anlatılmaktadır (yakınma). B şıkkında ise kırgınlık doğrudan kişiye söylendiği için "sitem" vardır.
3. "Bir fikrin değeri, ona kaç kişinin inandığıyla değil, o fikrin gerçeğe ne kadar yakın olduğuyla ölçülür." cümlesiyle anlatılmak istenenle çelişen yargı hangisidir?
Öncül cümle, bir fikrin değerinin nicelik (inanan kişi sayısı) ile değil, nitelik (gerçeğe uygunluk) ile ölçüldüğünü savunur. B şıkkı ise tam tersini iddia ederek, bir düşüncenin doğruluğunu toplumun onayına, yani niceliğe bağlar. Bu nedenle verilen cümleyle çelişir.
4. "1980'li yıllarda Karadeniz'de avlanan hamsi miktarının, günümüzde avlanan hamsi miktarının yaklaşık iki katı olduğu balıkçılık raporlarıyla belgelenmiştir." cümlesinden kesin olarak çıkarılabilecek yargı nedir?
Kesin yargı sorularında, verilen cümlenin dışına çıkmadan, sadece belirtilen bilgiyi yorumsuz bir şekilde özetleyen seçeneği bulmalıyız. Cümle, iki dönem arasında hamsi miktarı karşılaştırması yapmakta ve geçmişte bu miktarın daha fazla olduğunu belirtmektedir. Bu, iki dönem arasında bir azalma olduğunu kesin olarak gösterir. Diğer şıklar olası nedenler veya yorumlar içerir.
5. "Yazarın kelimeleri bir heykeltıraşın keskisi gibi kullanması, en sıradan hikâyelerden bile yontulmuş bir sanat eseri çıkarmasını sağlıyor." cümlesi, yazarın hangi yönünü vurgulamaktadır?
Cümlede, yazarın "nasıl anlattığı" üzerinde durulmaktadır. "Kelimeleri bir heykeltıraşın keskisi gibi kullanması" ve "yontulmuş bir sanat eseri çıkarması" ifadeleri, onun anlatım tarzının, yani üslubunun ne kadar işlenmiş, titiz ve sanatsal olduğunu belirtir.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisi yapıca olumlu olduğu halde anlamca olumsuz bir yargı bildirmektedir?
Bir cümlenin yapıca olumlu olması, yükleminde olumsuzluk eki veya sözcüğü bulunmamasıdır. B şıkkında yüklem "mümkün" sözcüğüdür ve yapıca olumludur. Ancak cümlenin bütünü "Bu evde aradığın huzuru bulman mümkün değil." anlamını taşır, yani anlamca olumsuzdur. E şıkkındaki "ne...ne..." bağlacı da yapıca olumlu cümleyi anlamca olumsuz yapar ancak B şıkkı soru yapısıyla bu durumu daha net gösterir.
7. "Bu projenin zamanında bitmesi, tüm ekibin insanüstü bir gayret göstermesine bağlı." cümlesinde vurgulanan temel düşünce nedir?
Cümle, bir sonucun (projenin zamanında bitmesi) hangi şarta bağlı olduğunu belirtmektedir. "-e bağlı" ifadesi bu koşul anlamını kurar. "İnsanüstü bir gayret gösterme" ifadesi de "olağanüstü bir çaba" olarak özetlenebilir. Dolayısıyla cümle, başarıyı bir koşula bağlamaktadır.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir "çıkarım" söz konusu değildir?
Çıkarım, bir veriden yola çıkarak yeni bir akıl yürütme ve sonuca ulaşma eylemidir. Diğer şıklarda mevcut bir durumdan (ıslaklık, duman, gülümseme, trafik) yola çıkılarak bir sonuca varılır. D şıkkında ise bir akıl yürütme değil, bir bilginin doğrudan aktarılması (saptama) söz konusudur.
9. "Yazar, okurunu selamladığı ilk cümleden itibaren onu elinden tutup kendi kurduğu, gerçekliğin yasalarının farklı işlediği bir evrene davet ediyor." Bu cümlede yazarın üslubuyla ilgili olarak hangi özellik anlatılmaktadır?
"Okuru elinden tutup" ifadesi, anlatımın okuru peşinden götürdüğünü, yani "sürükleyici" olduğunu belirtir. "Gerçekliğin yasalarının farklı işlediği bir evren" ifadesi ise anlatımın "kurgusal" bir dünya yarattığını gösterir.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru, bir onayı bekleme anlamı taşımaktadır?
Bu tür sorulara "sözde soru cümlesi" denir. Amaç bilgi almak değil, bilinen bir durumu pekiştirmek veya karşı tarafın onayını almaktır. "değil mi?" ifadesi, konuşmacının kendi düşüncesinin (havanın güzel olduğu) dinleyici tarafından da onaylanmasını beklediğini gösterir.
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "vurgu" diğerlerinden farklı bir öge üzerindedir?
Fiil cümlelerinde vurgu genellikle yüklemden önceki ögededir. A, B ve E şıklarında vurgu Özne'dedir (halamlar, ünlü bir ressam, rüzgâr). C şıkkında vurgu Belirtili Nesne'dedir (Ege'nin şirin köylerini). D şıkkında ise yüklem "gösterecek" fiilidir ve hemen öncesindeki "yarın" kelimesi Zarf Tümleci'dir. Bu nedenle vurgu zarf tümleci üzerindedir ve diğerlerinden farklıdır.
12. "Bu işin böyle sonuçlanacağını nereden bilebilirdim ki!" cümlesinde aşağıdaki duygulardan hangisi ağır basmaktadır?
Bu sözde soru cümlesi, aslında "Bilemezdim." anlamına gelir. Kişi, olumsuz sonuçlanan bir durum karşısında elinden bir şey gelmediğini, durumu öngöremediğini belirterek kendini savunmakta ve içinde bulunduğu çaresizliği ifade etmektedir.
Cümlede Anlam Testi - 6
1. "Sanatçının, toplumun kanayan yaralarına parmak basması elbette önemlidir; ______ bu yaraları gösterirken estetik kaygıyı göz ardı etmesi, eserini bir propaganda metnine dönüştürebilir." cümlesindeki boşluğa düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
Cümlede, iki farklı düşünce arasında bir karşıtlık ve denge kurulmaktadır. İlk kısım sanatçının toplumsal görevini olumlarken, ikinci kısım bu görevi yerine getirirken düşülebilecek bir tehlikeye işaret eder. Bu tür karşıt veya çelişen düşünceleri birbirine bağlamak için "ancak, fakat, ama, lakin" gibi bağlaçlar kullanılır.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisi, "Bir eylemin sonucunda ortaya çıkan durumdan şikâyet ederek başkasına anlatma" anlamına gelen bir "yakınma" cümlesidir?
Yakınma, bir durumdan duyulan rahatsızlığın üçüncü bir kişiye anlatılmasıdır. Sitem ise bu rahatsızlığın doğrudan durumu yaratan kişiye söylenmesidir. A şıkkında, odasını toplamayan bir kişi hakkındaki şikâyet başkasına anlatılmaktadır (yakınma). B şıkkında ise kırgınlık doğrudan kişiye söylendiği için "sitem" vardır.
3. "Bir fikrin değeri, ona kaç kişinin inandığıyla değil, o fikrin gerçeğe ne kadar yakın olduğuyla ölçülür." cümlesiyle anlatılmak istenenle çelişen yargı hangisidir?
Öncül cümle, bir fikrin değerinin nicelik (inanan kişi sayısı) ile değil, nitelik (gerçeğe uygunluk) ile ölçüldüğünü savunur. B şıkkı ise tam tersini iddia ederek, bir düşüncenin doğruluğunu toplumun onayına, yani niceliğe bağlar. Bu nedenle verilen cümleyle çelişir.
4. "1980'li yıllarda Karadeniz'de avlanan hamsi miktarının, günümüzde avlanan hamsi miktarının yaklaşık iki katı olduğu balıkçılık raporlarıyla belgelenmiştir." cümlesinden kesin olarak çıkarılabilecek yargı nedir?
Kesin yargı sorularında, verilen cümlenin dışına çıkmadan, sadece belirtilen bilgiyi yorumsuz bir şekilde özetleyen seçeneği bulmalıyız. Cümle, iki dönem arasında hamsi miktarı karşılaştırması yapmakta ve geçmişte bu miktarın daha fazla olduğunu belirtmektedir. Bu, iki dönem arasında bir azalma olduğunu kesin olarak gösterir. Diğer şıklar olası nedenler veya yorumlar içerir.
5. "Yazarın kelimeleri bir heykeltıraşın keskisi gibi kullanması, en sıradan hikâyelerden bile yontulmuş bir sanat eseri çıkarmasını sağlıyor." cümlesi, yazarın hangi yönünü vurgulamaktadır?
Cümlede, yazarın "nasıl anlattığı" üzerinde durulmaktadır. "Kelimeleri bir heykeltıraşın keskisi gibi kullanması" ve "yontulmuş bir sanat eseri çıkarması" ifadeleri, onun anlatım tarzının, yani üslubunun ne kadar işlenmiş, titiz ve sanatsal olduğunu belirtir.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisi yapıca olumlu olduğu halde anlamca olumsuz bir yargı bildirmektedir?
Bir cümlenin yapıca olumlu olması, yükleminde olumsuzluk eki veya sözcüğü bulunmamasıdır. B şıkkında yüklem "mümkün" sözcüğüdür ve yapıca olumludur. Ancak cümlenin bütünü "Bu evde aradığın huzuru bulman mümkün değil." anlamını taşır, yani anlamca olumsuzdur. E şıkkındaki "ne...ne..." bağlacı da yapıca olumlu cümleyi anlamca olumsuz yapar ancak B şıkkı soru yapısıyla bu durumu daha net gösterir.
7. "Bu projenin zamanında bitmesi, tüm ekibin insanüstü bir gayret göstermesine bağlı." cümlesinde vurgulanan temel düşünce nedir?
Cümle, bir sonucun (projenin zamanında bitmesi) hangi şarta bağlı olduğunu belirtmektedir. "-e bağlı" ifadesi bu koşul anlamını kurar. "İnsanüstü bir gayret gösterme" ifadesi de "olağanüstü bir çaba" olarak özetlenebilir. Dolayısıyla cümle, başarıyı bir koşula bağlamaktadır.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir "çıkarım" söz konusu değildir?
Çıkarım, bir veriden yola çıkarak yeni bir akıl yürütme ve sonuca ulaşma eylemidir. Diğer şıklarda mevcut bir durumdan (ıslaklık, duman, gülümseme, trafik) yola çıkılarak bir sonuca varılır. D şıkkında ise bir akıl yürütme değil, bir bilginin doğrudan aktarılması (saptama) söz konusudur.
9. "Yazar, okurunu selamladığı ilk cümleden itibaren onu elinden tutup kendi kurduğu, gerçekliğin yasalarının farklı işlediği bir evrene davet ediyor." Bu cümlede yazarın üslubuyla ilgili olarak hangi özellik anlatılmaktadır?
"Okuru elinden tutup" ifadesi, anlatımın okuru peşinden götürdüğünü, yani "sürükleyici" olduğunu belirtir. "Gerçekliğin yasalarının farklı işlediği bir evren" ifadesi ise anlatımın "kurgusal" bir dünya yarattığını gösterir.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru, bir onayı bekleme anlamı taşımaktadır?
Bu tür sorulara "sözde soru cümlesi" denir. Amaç bilgi almak değil, bilinen bir durumu pekiştirmek veya karşı tarafın onayını almaktır. "değil mi?" ifadesi, konuşmacının kendi düşüncesinin (havanın güzel olduğu) dinleyici tarafından da onaylanmasını beklediğini gösterir.
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "vurgu" diğerlerinden farklı bir öge üzerindedir?
Fiil cümlelerinde vurgu genellikle yüklemden önceki ögededir. A, B ve E şıklarında vurgu Özne'dedir (halamlar, ünlü bir ressam, rüzgâr). C şıkkında vurgu Belirtili Nesne'dedir (Ege'nin şirin köylerini). D şıkkında ise yüklem "gösterecek" fiilidir ve hemen öncesindeki "yarın" kelimesi Zarf Tümleci'dir. Bu nedenle vurgu zarf tümleci üzerindedir ve diğerlerinden farklıdır.
12. "Bu işin böyle sonuçlanacağını nereden bilebilirdim ki!" cümlesinde aşağıdaki duygulardan hangisi ağır basmaktadır?
Bu sözde soru cümlesi, aslında "Bilemezdim." anlamına gelir. Kişi, olumsuz sonuçlanan bir durum karşısında elinden bir şey gelmediğini, durumu öngöremediğini belirterek kendini savunmakta ve içinde bulunduğu çaresizliği ifade etmektedir.