Doğru Cevap: D) Hem İstanbul ticaretini canlı tutmak hem de Haçlı birliğini bölmek

Açıklama: Fatih, bu imtiyazlarla iki temel hedef gütmüştür: Birincisi, İstanbul'un fethiyle kesintiye uğrayabilecek Akdeniz ticaretini, bu işin uzmanı olan Venedik ve Cenevizliler aracılığıyla devam ettirerek şehrin ekonomik canlılığını korumaktı. İkincisi ise, bu ticari rakip devletlere ayrıcalıklar tanıyarak onların Papalık önderliğindeki olası bir Haçlı ittifakına katılmalarını engellemek ve Hristiyan birliğini bölmekti.

Doğru Cevap: C) Halifelik makamının Osmanlı'ya geçişinin gecikmesi

Açıklama: Halifelik makamının Osmanlı'ya geçişi, Yavuz Sultan Selim'in 1517'deki Mısır Seferi ile gerçekleşmiştir. Cem Sultan Olayı ise 1481-1495 yılları arasında yaşanmıştır ve Memlüklerle ilişkileri germiş olsa da halifeliğin alınmasıyla doğrudan bir ilişkisi veya geciktirici bir etkisi yoktur. Diğer şıklar, olayın doğrudan siyasi ve ekonomik sonuçlarıdır.

Doğru Cevap: E) I, II ve III

Açıklama: Mısır Seferi ile Memlük Devleti'nin korumasındaki Kutsal Emanetler İstanbul'a getirilmiş (I), Mısır ve Suriye'nin fethiyle Baharat Yolu'nun Akdeniz limanları Osmanlı denetimine girmiş (II) ve son Abbasi halifesinin İstanbul'a getirilmesiyle Halifelik makamı Osmanlı padişahlarına geçmiştir (III).

Doğru Cevap: B) Denge Politikası

Açıklama: Denge politikası, güçlü bir rakibe karşı, onun diğer rakipleriyle iş birliği yaparak güç dengesini kendi lehine çevirme stratejisidir. Kanuni, Avrupa'nın en güçlü devleti olan Habsburgların (Kutsal Roma-Germen) karşısında, yine Avrupa'nın güçlü devletlerinden Fransa'yı yanına çekerek bir denge unsuru oluşturmuş ve rakibini zayıflatmıştır.

Doğru Cevap: A) Portekizlilerin Hint ticaret yolunu kontrol ederek Müslüman tüccarlara zarar vermesi

Açıklama: Preveze Zaferi Akdeniz'deki hakimiyeti sağlarken, Coğrafi Keşifler sonucunda Portekizliler Ümit Burnu'nu dolaşarak Hint Okyanusu'na ulaşmış ve buradaki Baharat Yolu'nu kontrol etmeye başlamışlardı. Hint Deniz Seferleri'nin temel amacı, Portekizlileri bu bölgeden çıkararak hem eski ticaret yolunu canlandırmak hem de bölgedeki Müslüman Gücerat Sultanlığı'na yardım etmektir.

Doğru Cevap: D) Rusya'nın Karadeniz'deki etkisini kırmak

Açıklama: Rusya'nın güneye inmesini engellemek ve Karadeniz'deki etkisini kırmak, Hazar Denizi ile Karadeniz'i birleştirmeyi amaçlayan Don-Volga Kanalı Projesi'nin hedefidir. Süveyş Kanalı Projesi ise Akdeniz ile Kızıldeniz'i birleştirerek Hint Okyanusu'ndaki Portekiz tehlikesine karşı koymayı ve Baharat Yolu'nu canlandırmayı amaçlamıştır.

Doğru Cevap: A) Bizans İmparatorluğu'nu yeniden canlandırma umutlarını ortadan kaldırmak

Açıklama: İstanbul'un fethinden sonra, Bizans hanedanının soyundan gelenlerin yönettiği Trabzon Rum İmparatorluğu ve Mora Despotluğu, Bizans'ı yeniden diriltmek için bir umut kapısı olarak görülüyordu. Fatih'in bu iki devlete son vermesi, bu umutları tamamen ortadan kaldırarak İstanbul'un fethini siyasi olarak tamamlamıştır.

Doğru Cevap: B) Turnadağ Savaşı ile Dulkadiroğulları Beyliği'ne son verilmesi

Açıklama: Osmanlı Devleti'ne katılan son Anadolu beyliği Dulkadiroğulları'dır. 1515 yılında yapılan Turnadağ Savaşı ile bu beyliğin Osmanlı topraklarına katılmasıyla birlikte Anadolu'da Osmanlı egemenliği dışında başka bir Türk beyliği kalmamış ve Anadolu Türk siyasi birliği kesin olarak sağlanmıştır.

Doğru Cevap: E) Avrupa'daki güç dengelerini belirleyen bir aktör olduğunu

Açıklama: Osmanlı Devleti'nin, Avrupa'nın en önemli iki kralı arasındaki mücadeleye doğrudan müdahale etmesi ve birini diğerine karşı destekleyerek serbest kalmasını sağlaması, Osmanlı'nın artık sadece bir dış tehdit değil, aynı zamanda Avrupa siyasetinin iç dengelerini şekillendirebilen, kralların kaderini belirleyebilen bir "dünya gücü" olduğunu göstermektedir.

Doğru Cevap: A) Devletin en parlak döneminin sona ererek Duraklama Dönemi'ne girilmesi

Açıklama: Sokullu, Kanuni gibi güçlü bir padişahın son döneminden başlayarak, kendisinden sonraki daha zayıf padişahlar döneminde de devletin gücünü ve istikrarını koruyan son büyük sadrazamdı. Onun ölümü, Yükselme Dönemi'nin fiilen sonu ve devletin iç ve dış sorunlarla boğuşacağı Duraklama Dönemi'nin başlangıcı olarak kabul edilir.

Doğru Cevap: B) Balkanlar

Açıklama: Soruda sayılan yerlerin tamamı Balkan Yarımadası'nda bulunmaktadır. Bu fetihler, İstanbul'un fethinden sonra Fatih'in Balkanlar'daki Osmanlı egemenliğini sağlamlaştırma ve genişletme politikasının bir parçasıdır.

Doğru Cevap: D) Hicaz Su Yolları meselesi ve Dulkadiroğulları üzerindeki hakimiyet mücadelesi

Açıklama: Cem Sultan'ın Memlüklere sığınması ilişkileri germiş olsa da, savaşların temel nedeni iki devlet arasındaki nüfuz mücadelesidir. Bu mücadele, hem kutsal topraklar olan Hicaz'a giden yolların kontrolü (Hicaz Su Yolları) hem de iki devlet arasında tampon bölge olan Dulkadiroğulları Beyliği üzerindeki hakimiyet kurma isteği etrafında şekillenmiştir.

Doğru Cevap: B) Avusturya (Habsburglar)

Açıklama: Macaristan Krallığı, Osmanlı Devleti ile Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu'nu yöneten Habsburg Hanedanı'nın kontrolündeki Avusturya arasında bir tampon bölgeydi. Macaristan'ın Osmanlı egemenliğine girmesiyle bu tampon bölge ortadan kalkmış ve iki büyük imparatorluk doğrudan sınır komşusu ve rakip haline gelmiştir.

Doğru Cevap: A) Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın Doğu Anadolu'da Osmanlı egemenliğine son vermek istemesi

Açıklama: Uzun Hasan, Doğu Anadolu'da büyük bir güç haline gelmiş ve kendisini Timur'un mirasçısı olarak görerek tüm Anadolu'ya hakim olmak istemiştir. Bu amaçla Osmanlı'ya ait topraklara saldırması, Fatih'in Doğu Anadolu'daki bu büyük tehdidi ortadan kaldırmak için sefere çıkmasına ve Otlukbeli Savaşı'na neden olmuştur.

Doğru Cevap: C) Doğu'daki Safevi tehlikesine karşı pasif kalması

Açıklama: O sırada Trabzon'da sancakbeyi olan Şehzade Selim, Doğu Anadolu'da hızla yayılan Safevi (Şahkulu) propagandasının ve isyanının ne kadar büyük bir tehlike olduğunu yakından görüyordu. Babası II. Bayezid'in bu tehlikeye karşı yeterince sert önlemler almadığını düşünmesi, onu devletin geleceği için endişelendirmiş ve taht mücadelesine yönelten en önemli faktörlerden biri olmuştur.

Doğru Cevap: A) İspanya

Açıklama: Bu dönemde Akdeniz'in batısındaki en büyük Hristiyan deniz gücü, aynı zamanda Kutsal Roma-Germen İmparatoru Şarlken'in de kralı olduğu İspanya idi. Barbaros Hayreddin Paşa ve diğer Türk denizcilerinin Kuzey Afrika'daki faaliyetleri ve Akdeniz'deki akınları, onları doğrudan İspanyol donanması ve şövalyeleri ile karşı karşıya getirmiştir.

Doğru Cevap: B) Köklü Türk aileleri (Çandarlılar gibi)

Açıklama: Kuruluş Dönemi'nde Çandarlılar gibi güçlü ve köklü Türk aileleri devlet yönetiminde çok etkiliydi. Fatih, merkezi otoritesini mutlak kılmak için bu ailelerin gücünü kırmak istemiştir. Devşirme sistemiyle, doğrudan kendisine sadık, başka bir aile veya gruba bağlılığı olmayan, tamamen "padişahın kulu" olan bir yönetici sınıfı oluşturarak Türk ailelerinin nüfuzunu dengelemiş ve kırmıştır.

Doğru Cevap: C) Avusturya (Habsburglar) ile doğrudan sınır komşusu olmaktan kaçınmak

Açıklama: Mohaç Zaferi'nden sonra Macaristan'ı doğrudan Osmanlı toprağı yapmak, devleti Avrupa'nın en güçlü gücü olan Habsburglarla çok geniş bir sınırda karşı karşıya getirecekti. Kanuni, Macaristan'ı kendisine bağlı bir tampon krallık olarak bırakarak, Habsburglarla arasındaki bu doğrudan teması sınırlı tutmayı ve olası bir savaşı daha kontrol edilebilir bir alanda tutmayı amaçlamıştır.

Doğru Cevap: A) Denizcilik ve Akdeniz hâkimiyeti

Açıklama: Barbaros Hayreddin Paşa, Kuzey Afrika'da güçlü bir denizci liderdi. İspanyollara ve diğer Hristiyan güçlere karşı tek başına mücadele etmekte zorlandığı için, Akdeniz'in en büyük Müslüman deniz gücü olan Osmanlı'ya katılmayı tercih etmiştir. Bu durum, Osmanlı donanmasının Akdeniz'deki Hristiyan güçlere karşı bir koruyucu ve lider olarak görüldüğünü kanıtlar.

Doğru Cevap: B) İpek Yolu

Açıklama: İpek Yolu'nun kuzey kolu, Orta Asya'dan Kırım'a ve Karadeniz limanlarına ulaşmaktaydı. İstanbul'un fethiyle yolun batı ucu, Kırım'ın fethiyle de kuzeydeki en önemli limanlar Osmanlı denetimine girmiştir. Bu iki fetih, İpek Yolu'nun Karadeniz'e ulaşan güzergahı üzerindeki Osmanlı kontrolünü kesinleştirmiştir.