İçereği Atla
Ses Bilgisi Testi - 2

Ses Bilgisi Testi - 2

Tarih boyunca nice medeniyet, bu topraklarda hüküm sürmüş ve her biri ardında bıraktığı eserlerle bu coğrafyanın kültürel zenginliğine katkıda bulunmuştur. Bu mirasın kıymetini bilmek ve onu gelecek nesillere aktarmak hepimizin görevidir.

1. Bu parçada aşağıdaki ses olaylarından hangisinin örneği yoktur?

Doğru Cevap: D
"ardında" (art-ı), "bıraktığı" (bırak-dık-ı), "zenginliğine" (zenginlik-i) sözcüklerinde yumuşama; "katkıda" (katkı-da) sözcüğünde benzeşme; "coğrafyanın" sözcüğünde "n" kaynaştırması; "kıymetini" (kıymet-i) sözcüğünde ünlü düşmesi vardır. Parçada "-yor" eki veya "y" kaynaştırmasının daraltıcı etkisi görülmemektedir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte birden fazla ses olayı vardır?

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte birden fazla ses olayı vardır?

Doğru Cevap: D
"kaybettiği" sözcüğü "kayıp + et-dik-i" şeklinde oluşur. "kayıp" sözcüğünde ünlü düşmesi, "et-dik" bölümünde ünsüz benzeşmesi (sertleşme) ve "ettik-i" bölümünde ünsüz yumuşaması olmak üzere üç ses olayı vardır. Diğer şıklarda sadece birer ses olayı görülmektedir.
I. Küçücük bir adımla başladı bu uzun yolculuk. II. Sabahın erken saatlerinde yola çıkmalıyız. III. Bu sırrı yıllardır göğsünde saklıyordu. IV. Çocuğun benzinde solgun bir renk vardı. V. Yaptığı bu fedakârlık asla unutulmayacak.

3. Numaralanmış cümlelerin hangilerinde ünlü düşmesine örnek yoktur?

Doğru Cevap: E
I. cümlede "küçücük" (ünsüz düşmesi), III. cümlede "göğsünde" (göğüs-ünde), V. cümlede "fedakârlık" (kök halinde) sözcüklerinde ünlü düşmesi vardır. II. ve IV. cümlelerde ünlü düşmesi yoktur; "benzinde" sözcüğü "beniz" kökünden gelir ve ünlü düşmesi vardır. "II. Sabahın erken saatlerinde yola çıkmalıyız." cümlesinde ünlü düşmesi yoktur.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz benzeşmesi (sertleşme) kuralına uyulmamasından kaynaklanan bir yazım yanlışı yapılmıştır?

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz benzeşmesi (sertleşmesi) kuralına uyulmamasından kaynaklanan bir yazım yanlışı yapılmıştır?

Doğru Cevap: D
Sayılara getirilen ekler, sayının okunuşuna göre ünsüz benzeşmesi kuralına uyar. "1985" sayısı "beş" ile bittiği için sert ünsüzle sonlanır. Gelen "-de" eki sertleşerek "-te" olmalıdır. Doğru yazım "1985'te" şeklindedir.
"Anlıyor musun?" diye fısıldadı. O anki sessizlikte bu ses, yankılanarak odanın her köşesine dağılıyor gibiydi. Gözlerini kaçırdı, bir cevap vermekten çekiniyordu besbelli.

5. Bu parçada aşağıdaki ses olaylarından hangisi vardır?

Doğru Cevap: D
"diye" sözcüğü "de-mek" fiilinden gelir ve "-e" geniş ünlüsü "y" kaynaştırma harfinin etkisiyle "i" dar ünlüsüne dönüşür. Parçada bu ses olayının örneği bulunmaktadır.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ulama yapılabilir?

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ulama yapılabilir?

Doğru Cevap: B
Ulama için ünsüzle biten bir kelimeden sonra ünlüyle başlayan bir kelime gelmeli ve aralarında noktalama işareti olmamalıdır. B şıkkındaki "son romanında" ifadesi bu kurala uygundur. Diğer şıklarda kelimeler arasında virgül olduğu için veya ses uyumu olmadığı için ulama yapılamaz.
Yaptığı bu büyük fedakârlık, onun ne denli yüce gönüllü bir insan olduğunun kanıtıydı.

7. Bu cümlede altı çizili sözcükte görülen ses olayı aşağıdakilerin hangisinde vardır?

Doğru Cevap: B
"olduğunun" sözcüğünde "olduk-unun" -> "olduğunun" şeklinde ünsüz yumuşaması (değişimi) vardır. Aynı ses olayı B şıkkındaki "attığı" (at-dık-ı) sözcüğünde de görülmektedir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem ünlü düşmesi hem de ünsüz benzeşmesi vardır?

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem ünlü düşmesi hem de ünsüz benzeşmesi vardır?

Doğru Cevap: A
A şıkkında "fikrini" (fikir-ini) sözcüğünde ünlü düşmesi, "açıkça" (açık-ca) sözcüğünde ise ünsüz benzeşmesi vardır. Diğer şıklarda bu iki ses olayı bir arada bulunmamaktadır.
Büyük harflerin kullanımıyla ilgili kurallara göre, özel adlara getirilen yapım ekleri ve bu eklerden sonra gelen diğer ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala uyulmamasından kaynaklanan bir yazım yanlışı vardır?

Doğru Cevap: C
"İngiliz" özel adına "-ce" yapım eki getirildiğinde kesme işareti kullanılmamalıdır. Doğru yazım "İngilizce" şeklinde olmalıdır.
"Ne" sözcüğü, "-e" ve "-i" eklerini aldığında "niye", "niçin" anlamlarında kullanıldığında "y" kaynaştırma ünsüzü alır ve bu ünsüz, önceki "e" sesini daraltarak "i"ye dönüştürür.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya uygun bir kullanım vardır?

Doğru Cevap: B
"niye" sözcüğü, "ne-y-e" şeklinde oluşur. "ne" zamirine "-e" yönelme hâl eki gelirken araya "y" kaynaştırma ünsüzü girer ve "e" geniş ünlüsü "i" dar ünlüsüne dönüşür (ünlü daralması).
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dudak ünsüzlerinin benzeşmesi (NBÇ değişimi) kuralına bir örnek vardır?

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dudak ünsüzlerinin benzeşmesi (NBÇ değişimi) kuralına bir örnek vardır?

Doğru Cevap: D
Türkçede "b" dudaq ünsüzü, kendinden önce gelen "n" sesini "m" sesine dönüştürür. "saklan-baç" kelimesi bu kurala göre "saklambaç" şeklini alır. Diğer şıklardaki "pembe", "on beş", "Perşembe", "ambar" gibi kelimeler ya birleşik kelimedir ya da bu kuralın istisnasıdır.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük hem yapım eki hem de çekim eki alırken bir ses olayına uğramıştır?

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük hem yapım eki hem de çekim eki alırken bir ses olayına uğramıştır?

Doğru Cevap: D
"yükselen" sözcüğünün kökü "yüksek" ismidir. "-l" yapım ekini alırken kökteki "-k" ünsüzü düşer (ünsüz düşmesi). Ardından "-en" sıfat-fiil ekini (hem yapım hem çekim eki özelliği gösterir) almıştır.