Ses Bilgisi Testi - 2
1. Bu parçada aşağıdaki ses olaylarından hangisinin örneği yoktur?
"ardında" (art-ı), "bıraktığı" (bırak-dık-ı), "zenginliğine" (zenginlik-i) sözcüklerinde yumuşama; "katkıda" (katkı-da) sözcüğünde benzeşme; "coğrafyanın" sözcüğünde "n" kaynaştırması; "kıymetini" (kıymet-i) sözcüğünde ünlü düşmesi vardır. Parçada "-yor" eki veya "y" kaynaştırmasının daraltıcı etkisi görülmemektedir.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte birden fazla ses olayı vardır?
"kaybettiği" sözcüğü "kayıp + et-dik-i" şeklinde oluşur. "kayıp" sözcüğünde ünlü düşmesi, "et-dik" bölümünde ünsüz benzeşmesi (sertleşme) ve "ettik-i" bölümünde ünsüz yumuşaması olmak üzere üç ses olayı vardır. Diğer şıklarda sadece birer ses olayı görülmektedir.
3. Numaralanmış cümlelerin hangilerinde ünlü düşmesine örnek yoktur?
I. cümlede "küçücük" (ünsüz düşmesi), III. cümlede "göğsünde" (göğüs-ünde), V. cümlede "fedakârlık" (kök halinde) sözcüklerinde ünlü düşmesi vardır. II. ve IV. cümlelerde ünlü düşmesi yoktur; "benzinde" sözcüğü "beniz" kökünden gelir ve ünlü düşmesi vardır. "II. Sabahın erken saatlerinde yola çıkmalıyız." cümlesinde ünlü düşmesi yoktur.
4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz benzeşmesi (sertleşmesi) kuralına uyulmamasından kaynaklanan bir yazım yanlışı yapılmıştır?
Sayılara getirilen ekler, sayının okunuşuna göre ünsüz benzeşmesi kuralına uyar. "1985" sayısı "beş" ile bittiği için sert ünsüzle sonlanır. Gelen "-de" eki sertleşerek "-te" olmalıdır. Doğru yazım "1985'te" şeklindedir.
5. Bu parçada aşağıdaki ses olaylarından hangisi vardır?
"diye" sözcüğü "de-mek" fiilinden gelir ve "-e" geniş ünlüsü "y" kaynaştırma harfinin etkisiyle "i" dar ünlüsüne dönüşür. Parçada bu ses olayının örneği bulunmaktadır.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ulama yapılabilir?
Ulama için ünsüzle biten bir kelimeden sonra ünlüyle başlayan bir kelime gelmeli ve aralarında noktalama işareti olmamalıdır. B şıkkındaki "son romanında" ifadesi bu kurala uygundur. Diğer şıklarda kelimeler arasında virgül olduğu için veya ses uyumu olmadığı için ulama yapılamaz.
7. Bu cümlede altı çizili sözcükte görülen ses olayı aşağıdakilerin hangisinde vardır?
"olduğunun" sözcüğünde "olduk-unun" -> "olduğunun" şeklinde ünsüz yumuşaması (değişimi) vardır. Aynı ses olayı B şıkkındaki "attığı" (at-dık-ı) sözcüğünde de görülmektedir.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem ünlü düşmesi hem de ünsüz benzeşmesi vardır?
A şıkkında "fikrini" (fikir-ini) sözcüğünde ünlü düşmesi, "açıkça" (açık-ca) sözcüğünde ise ünsüz benzeşmesi vardır. Diğer şıklarda bu iki ses olayı bir arada bulunmamaktadır.
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala uyulmamasından kaynaklanan bir yazım yanlışı vardır?
"İngiliz" özel adına "-ce" yapım eki getirildiğinde kesme işareti kullanılmamalıdır. Doğru yazım "İngilizce" şeklinde olmalıdır.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya uygun bir kullanım vardır?
"niye" sözcüğü, "ne-y-e" şeklinde oluşur. "ne" zamirine "-e" yönelme hâl eki gelirken araya "y" kaynaştırma ünsüzü girer ve "e" geniş ünlüsü "i" dar ünlüsüne dönüşür (ünlü daralması).
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dudak ünsüzlerinin benzeşmesi (NBÇ değişimi) kuralına bir örnek vardır?
Türkçede "b" dudaq ünsüzü, kendinden önce gelen "n" sesini "m" sesine dönüştürür. "saklan-baç" kelimesi bu kurala göre "saklambaç" şeklini alır. Diğer şıklardaki "pembe", "on beş", "Perşembe", "ambar" gibi kelimeler ya birleşik kelimedir ya da bu kuralın istisnasıdır.
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük hem yapım eki hem de çekim eki alırken bir ses olayına uğramıştır?
"yükselen" sözcüğünün kökü "yüksek" ismidir. "-l" yapım ekini alırken kökteki "-k" ünsüzü düşer (ünsüz düşmesi). Ardından "-en" sıfat-fiil ekini (hem yapım hem çekim eki özelliği gösterir) almıştır.
Ses Bilgisi Testi - 2
1. Bu parçada aşağıdaki ses olaylarından hangisinin örneği yoktur?
"ardında" (art-ı), "bıraktığı" (bırak-dık-ı), "zenginliğine" (zenginlik-i) sözcüklerinde yumuşama; "katkıda" (katkı-da) sözcüğünde benzeşme; "coğrafyanın" sözcüğünde "n" kaynaştırması; "kıymetini" (kıymet-i) sözcüğünde ünlü düşmesi vardır. Parçada "-yor" eki veya "y" kaynaştırmasının daraltıcı etkisi görülmemektedir.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte birden fazla ses olayı vardır?
"kaybettiği" sözcüğü "kayıp + et-dik-i" şeklinde oluşur. "kayıp" sözcüğünde ünlü düşmesi, "et-dik" bölümünde ünsüz benzeşmesi (sertleşme) ve "ettik-i" bölümünde ünsüz yumuşaması olmak üzere üç ses olayı vardır. Diğer şıklarda sadece birer ses olayı görülmektedir.
3. Numaralanmış cümlelerin hangilerinde ünlü düşmesine örnek yoktur?
I. cümlede "küçücük" (ünsüz düşmesi), III. cümlede "göğsünde" (göğüs-ünde), V. cümlede "fedakârlık" (kök halinde) sözcüklerinde ünlü düşmesi vardır. II. ve IV. cümlelerde ünlü düşmesi yoktur; "benzinde" sözcüğü "beniz" kökünden gelir ve ünlü düşmesi vardır. "II. Sabahın erken saatlerinde yola çıkmalıyız." cümlesinde ünlü düşmesi yoktur.
4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz benzeşmesi (sertleşmesi) kuralına uyulmamasından kaynaklanan bir yazım yanlışı yapılmıştır?
Sayılara getirilen ekler, sayının okunuşuna göre ünsüz benzeşmesi kuralına uyar. "1985" sayısı "beş" ile bittiği için sert ünsüzle sonlanır. Gelen "-de" eki sertleşerek "-te" olmalıdır. Doğru yazım "1985'te" şeklindedir.
5. Bu parçada aşağıdaki ses olaylarından hangisi vardır?
"diye" sözcüğü "de-mek" fiilinden gelir ve "-e" geniş ünlüsü "y" kaynaştırma harfinin etkisiyle "i" dar ünlüsüne dönüşür. Parçada bu ses olayının örneği bulunmaktadır.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ulama yapılabilir?
Ulama için ünsüzle biten bir kelimeden sonra ünlüyle başlayan bir kelime gelmeli ve aralarında noktalama işareti olmamalıdır. B şıkkındaki "son romanında" ifadesi bu kurala uygundur. Diğer şıklarda kelimeler arasında virgül olduğu için veya ses uyumu olmadığı için ulama yapılamaz.
7. Bu cümlede altı çizili sözcükte görülen ses olayı aşağıdakilerin hangisinde vardır?
"olduğunun" sözcüğünde "olduk-unun" -> "olduğunun" şeklinde ünsüz yumuşaması (değişimi) vardır. Aynı ses olayı B şıkkındaki "attığı" (at-dık-ı) sözcüğünde de görülmektedir.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem ünlü düşmesi hem de ünsüz benzeşmesi vardır?
A şıkkında "fikrini" (fikir-ini) sözcüğünde ünlü düşmesi, "açıkça" (açık-ca) sözcüğünde ise ünsüz benzeşmesi vardır. Diğer şıklarda bu iki ses olayı bir arada bulunmamaktadır.
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala uyulmamasından kaynaklanan bir yazım yanlışı vardır?
"İngiliz" özel adına "-ce" yapım eki getirildiğinde kesme işareti kullanılmamalıdır. Doğru yazım "İngilizce" şeklinde olmalıdır.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya uygun bir kullanım vardır?
"niye" sözcüğü, "ne-y-e" şeklinde oluşur. "ne" zamirine "-e" yönelme hâl eki gelirken araya "y" kaynaştırma ünsüzü girer ve "e" geniş ünlüsü "i" dar ünlüsüne dönüşür (ünlü daralması).
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dudak ünsüzlerinin benzeşmesi (NBÇ değişimi) kuralına bir örnek vardır?
Türkçede "b" dudaq ünsüzü, kendinden önce gelen "n" sesini "m" sesine dönüştürür. "saklan-baç" kelimesi bu kurala göre "saklambaç" şeklini alır. Diğer şıklardaki "pembe", "on beş", "Perşembe", "ambar" gibi kelimeler ya birleşik kelimedir ya da bu kuralın istisnasıdır.
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük hem yapım eki hem de çekim eki alırken bir ses olayına uğramıştır?
"yükselen" sözcüğünün kökü "yüksek" ismidir. "-l" yapım ekini alırken kökteki "-k" ünsüzü düşer (ünsüz düşmesi). Ardından "-en" sıfat-fiil ekini (hem yapım hem çekim eki özelliği gösterir) almıştır.