İçereği Atla
Osmanlı Yükselme Dönemi - Çıkmış Sorular

Osmanlı Yükselme Dönemi

ÇIKMIŞ SORULAR

Soru 1: Osmanlı Beyliği’nin Rumeli’ye geçişinde aşağıdakilerden hangisi etkili olmamıştır?

Doğru Cevap: C) Karamanoğulları Beyliği’nin desteği

Açıklama: Osmanlı Beyliği'nin Rumeli'ye geçmesinde Bizans İmparatorluğu'ndaki taht mücadeleleri, gaza düşüncesi ile İslamiyet'i yayma çabası, Bizans'a yakın bölgede kurulması ve Karesioğulları Beyliği'ni ele geçirerek denizcilik faaliyetlerine başlaması etkili olmuştur. Ancak Karamanoğullarının desteği gibi bir durum söz konusu olmamıştır. Karamanoğulları, Osmanlıları desteklemediği gibi onun en büyük rakiplerinden biri olmuştur.

Soru 2: I. Bayezit’in ve Osmanlı ordusunun Niğbolu Savaşı dolayısıyla Avrupa’da bulunmasını fırsat bilerek, o dönemde Osmanlı Devleti’nin toprağı olan Ankara’yı hâkimiyeti altına alan Anadolu Türk beyliği aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: B) Karamanoğulları

Açıklama: Yıldırım Bayezit'in ordusunun Niğbolu (1396) Savaşı nedeniyle Avrupa'da olmasını fırsat bilen Karamanoğulları Beyliği, Ankara'yı hâkimiyeti altına almıştır. Bunun üzerine Yıldırım Bayezit Karamanoğulları üzerine yürüyerek Karamanoğlu beyi Alaaddin Bey'i mağlup etmiştir.

Soru 3: Fatih Sultan Mehmet’in, Ortodoks Kilisesine yönelik izlediği hoşgörü politikasıyla aşağıdakilerden hangisini amaçladığı söylenebilir?

Doğru Cevap: A) Müslüman olmayan uyrukların güvenini sağlamayı

Açıklama: Fatih Sultan Mehmet, hoşgörü politikasının bir gereği olarak Ortodoks Kilisesine ve Hristiyan halka karşı güzel bir tutum sergileyerek onların güvenliğini sağlamıştır. Böylece gayrimüslim halkın devlete olan bağlılığı artırılmaya çalışılmıştır.

Soru 4: Aşağıdakilerden hangisinin, Balkanlardaki ahalinin Osmanlı yönetimini kolay kabullenmesinin nedenlerinden biri olduğu söylenemez?

Doğru Cevap: B) Gayrimüslimlerin avarızdan muaf tutulması

Açıklama: Osmanlının Balkanlar ve fethettiği yerlerdeki uyguladığı politikalar Osmanlı yönetiminin Balkan ahalileri ve diğer halklar arasında kolay kabullenilmesini sağlamıştır. Ancak avarız olağanüstü şartlarda alınan bir vergidir. Bu vergiyi Müslüman ve gayrimüslim halkların hepsi ödemiştir. Gayrimüslimlerin veya Balkan ahalilerinin bu vergiden muaf tutulması durumu yoktur.

Soru 5: Osmanlı Devleti’nin ilk yıllarında, fetihleri özendirmek için fethedilen bölgenin zaman zaman fetheden komutanlara verilmesi aşağıdakilerden hangisiyle ilişkilidir?

Doğru Cevap: A) Kılıç hakkı

Açıklama: Fethedilen bölgenin fetheden komutana verilmesi kılıç hakkı olup doğru yanıttır. İltizam, kısaca ihale usulüdür. Gedik, dükkân-iş yeri açma icazetidir. Millet sistemi toplumun din ve mezhebe göre yapılandırılmasıdır. Culüs bahşişi, yeniçerilere verilen maaş dışındaki ödemedir.

Soru 6: Aşağıdakilerden hangisi II. Mehmet’in bilim ve eğitim alanındaki uygulamalarından biri değildir?

Doğru Cevap: E) Avrupa tarzında ilk eğitim kurumlarını oluşturması

Açıklama: II. Mehmet (Fatih) Dönemi'nde (1451-1481) bilim ve eğitimin geliştirilmesi için Sahn-ı Seman Medresesi açılmış, Doğu ve Batı dillerinde yazılan eserler tercüme edilmiş ve bilim insanlarına destek verilmiştir. Ancak Osmanlı'da Avrupa tarzı ilk eğitim kurumları 18. yüzyıldan itibaren açılmıştır. I. Mahmut Dönemi'nde (1730-1754) açılan Hendesehane, Batı tarzı ilk eğitim kurumu olmuştur.

Soru 7: • Memlük Devleti yıkılarak Suriye, Filistin, Lübnan, Mısır ve Hicaz bölgeleri Osmanlı topraklarına katıldı.
• Doğu Akdeniz’den geçen Baharat Yolu’nun denetimi Osmanlı Devleti’ne geçti.
• Doğu Anadolu’daki Safevi etkisi kırıldı.
Bu gelişmeler aşağıdaki padişahların hangisi döneminde gerçekleşmiştir?

Doğru Cevap: B) Yavuz Sultan Selim

Açıklama: Yavuz Sultan Selim Dönemi'nde (1512-1520) Çaldıran Savaşı (1514) sonucunda Doğu Anadolu'da Safevi Devleti'nin etkisi azaltılmıştır. Mısır Seferi adı verilen Mercidabık (1516) ve Ridaniye (1517) Savaşları sonucunda da Memluk Devleti'ne son verilmiş ve Baharat Yolu'nun denetimi ele geçirilmiştir.

Soru 8: Kanuni Sultan Süleyman’ın bu ifadesinden aşağıdakilerin hangisi çıkarılamaz? (Kanuni Sultan Süleyman, Bender Kalesi'ndeki 1538 tarihli yazıta, "Ben Tanrı’nın kulu, bu dünyanın sultanıyım... Ben Bağdat’ta şah, Bizans diyarında kayzer, Mısır’da sultanım. Donanmalarını Akdeniz, Mağrip ve Hind’e yollayan sultanım...")

Doğru Cevap: C) Hristiyan dünyasını hakimiyeti altına aldığı

Açıklama: Hristiyan dünyasının hâkimiyet altına alınması çok geniş bir ifadedir. Dolayısıyla soru metninde geçen Kanuni Sultan Süleyman'ın Macar tahtını ele geçirmesi, Hristiyan dünyasının hâkimiyetinin Osmanlı'ya geçtiğini göstermez.

Soru 9: Aşağıdakilerden hangisinin bir gereği olarak Fatih Kanunnamesi’nde, devletin iç karışıklıklara düşerek parçalanmasına meydan verilmemesi için kardeş katli meşrulaştırılmıştır?

Doğru Cevap: C) Nizam-ı âlem

Açıklama: Fatih Dönemi'ndeki "Kardeş Katli Kanunu" devletin bekası ve Alem-i Nizama (Nizam-ı Âlem) ulaşmanın bir gereği olarak çıkartılmıştır.

Soru 10: 1396 yılında Haçlı ordusu karşısında elde ettiği zafer dolayısıyla Halife tarafından “Sultan-ı İklim-i Rum” unvanı verilen Osmanlı hükümdarı aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: C) Yıldırım Bayezid

Açıklama: Soru net bir bilgi sorusu olup unvan verilen Osmanlı hükümdarı Yıldırım Bayezid'dir.

Soru 11: Hotin Seferi sırasında edindiği olumsuz izlenimler üzerine, Osmanlı merkez ordusunda ıslahat yapmayı düşünen padişah aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: A) II. Osman

Açıklama: II. (Genç) Osman, Hotin Seferi sırasında edindiği olumsuz izlenimler nedeniyle merkez ordusunu ve Yeniçeri Ocağını kaldırmak ve ıslahatlar yapmak istemiştir. Bu durumu yeniçeriler tepkiyle karşılamıştır.

Soru 12: Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyılda timar sisteminin bozulmasına bağlı olarak aşağıdaki gelişmelerden hangisinin meydana geldiği söylenebilir?

Doğru Cevap: E) İltizam sisteminin yaygınlaştığı

Açıklama: Osmanlı Devleti'nde tımar sisteminin uygulandığı eyaletlerde asker yetiştirilmiştir. XVII. yüzyıldan itibaren tımar sisteminin ve ekonomik durumun bozulmasına bağlı olarak bu eyaletlerde iltizam sistemi uygulanarak mültezimler aracılığı ile devlet doğrudan vergi toplamıştır. İltizam sisteminin yaygınlaşması devletin nakit paraya ihtiyacı olduğunu gösterir.

Soru 13: Askerî yenilgiler sonrasında Batı dünyasıyla siyasi ilişkiler dışında teknik ve kültürel alanlarda da temasa geçilmesi gerekliliği, aşağıdakilerin hangisinde ilk kez ortaya çıkmıştır?

Doğru Cevap: B) Lale Devri

Açıklama: Osmanlı Devleti'nin Batı'nın üstünlüğünü kabul ederek Avrupa'yı örnek alması ilk kez Lale Devri (1718-1730) ile gerçekleşmiştir. Bu dönemde kültürel ve sosyal alanda birçok yenileşme gerçekleşmiştir.

Soru 14: Lale Devri’nde yapılan yeniliklerden bazıları şunlardır:
• İlk Türk matbaası açılmıştır.
• Yeni okul ve kütüphaneler kurulmuştur.
• Tercüme ve bilim heyetleri oluşturulmuştur.
• İlk kez çiçek aşısı uygulanmıştır.
Buna göre Lale Devri ile ilgili aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz?

Doğru Cevap: D) Ahalinin yönetime katıldığına

Açıklama: Osmanlı toplumunun/ahalisinin yönetime katılması 1. Meşrutiyet'in ilanı (1876) sonucunda gerçekleştirilmiştir. Dolayısıyla soru metninde verilen bilgilerden Lale Devri'nde (1718-1730) ahalinin yönetime katıldığı yorumu çıkarılamaz.

Soru 15: Osmanlı Devleti’nde Divanıhümayun’un üyelerinden reisülküttap, zamanla aşağıdakilerden hangisine dönüşmüştür?

Doğru Cevap: A) Hariciye nazırı

Açıklama: Osmanlı Devleti'nde Divanıhümayun üyelerinden reisülküttap zamanla hariciye nazırına dönüşmüştür. Yani dışişleri bakanı olmuştur. II. Mahmut Dönemi'nde Divanıhümayun kaldırılınca reisülküttaplık Hariciye Nazırlığına yani Dışişleri Bakanlığına dönüştürülmüştür.

Soru 16: Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nin “seyfiye” sınıfı üyelerinden biri değildir?

Doğru Cevap: E) Kazasker

Açıklama: Osmanlı Devleti'nde yönetenler sınıfı; seyfiye, kalemiye ve ilmiye olarak sınıflandırılmıştır. Kapıkulu askerleri, sadrazam, vezirler ve beylerbeyi gibi görevliler seyfiye sınıfına mensuptur. Kazasker ise ilmiye sınıfına mensuptur.

Soru 17: Osmanlı Devleti’nde şehzadelerin sancağa çıkmasıyla elde ettikleri kazanımlar ve sorumlu olduğu görevler arasında aşağıdakilerden hangisi bulunmaz?

Doğru Cevap: E) Bulundukları bölgede adına hutbe okutmak

Açıklama: Osmanlı Devleti'nde şehzadeler yönetim ve askerî alanda tecrübe kazanması amacıyla sancaklara gönderilirdi. Sancaktaki askerler ile birlikte sefere katılan şehzadeler sultanın emirlerine göre davranmak zorundaydı. Şehzadelerin bulundukları bölgede kendi adlarına hutbe okutma görevleri yoktu.

Soru 18: XVII. yüzyılda Keşf-üz-Zünûn adlı bibliyografik eserinde binlerce kitabı yazarlarıyla tanıtan ve Cihannüma adlı eseriyle de çeşitli ülkeler hakkında bilgi veren bilim adamı, aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: D) Kâtip Çelebi

Açıklama: Keşf-üz-Zünun ve Cihannüma adlı eserler Katip Çelebi'ye aittir.

Soru 19: Mimar Sinan’ın ustalık eseri olarak kabul edilen ve Osmanlı Klasik Dönemi’nin önemli mimari örneklerinden olan eser aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: B) Selimiye Camii

Açıklama: Mimar Sinan'ın ustalık eseri, Edirne Selimiye Camii'dir. 1568-1574 yıllarında tamamlanan Selimiye Camii Osmanlı-Türk mimarisinin en büyük eserlerinden biridir.

Soru 20: Osmanlı Devleti’nin Klasik Dönemi’nde vergilendirilebilir nüfus ve gelir kaynaklarını tespit edebilmek amacıyla gerçekleştirilen sayım işlemine verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: C) Tahrir

Açıklama: Osmanlı mali teşkilatında vergilerin ve bu vergileri verenlerin ismen tespiti için yapılan sayıma "tahrir" adı verilmiştir. Nüfus sayımının ve bu vergilerin kaydedildiği defterlere "Tahrir defterleri" adı verilmiştir.