Sözcük Türleri Testi - 5
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yer-yön zarfı, ad durum eki alarak adlaşmıştır?
Yer-yön zarfları (ileri, geri, aşağı, yukarı vb.) yalın hâlde kullanıldıklarında zarftır. Ancak ad durum eklerini (-e, -de, -den) aldıklarında isimleşirler. B şıkkında "aşağı" sözcüğü "-a" yönelme hâl ekini alarak adlaşmıştır.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dönüşlülük zamiri ("kendi"), cümleye "pekiştirme" anlamı katmıştır?
Dönüşlülük zamiri, bir kişi zamiriyle birlikte kullanıldığında cümleye "bizzat, başkası değil" anlamı katarak pekiştirme yapar. C şıkkında "ben kendim" kullanımı bu duruma örnektir.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiil (ortaç) kalıcı bir isme dönüşmüştür?
E şıkkındaki "dolmuş" sözcüğü, sıfat-fiil eki almasına rağmen artık bir eylemi nitelemekten çıkıp bir ulaşım aracının kalıcı adı olmuştur. Diğer şıklardaki sıfat-fiiller bu özelliğe sahip değildir.
4. "Yalnız" sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde bağlaç olarak kullanılmıştır?
B şıkkında "yalnız" sözcüğü, yerine "ama, fakat" getirilebildiği için iki cümleyi birbirine bağlayan bir bağlaçtır. Diğer şıklarda sırasıyla sıfat, zarf, isim ve edat ("sadece") olarak kullanılmıştır.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek-fiilin geniş zamanının olumsuzu kullanılmıştır?
Ek-fiilin geniş zamanı "-dir" ekidir ve olumsuzu "değil" sözcüğüyle yapılır. C şıkkındaki "yeterli değildir" ifadesi, ek-fiilin geniş zamanının olumsuzudur. A'da hikaye, B'de rivayet, D'de ise şart kipinin olumsuzu vardır.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiil, işteş çatılıdır?
İşteş fiiller "-ş" çatı ekini alır ve eylemin birden fazla özne tarafından karşılıklı veya birlikte yapıldığını bildirir. D şıkkındaki "dertleşmek" fiili, karşılıklı yapılan bir eylemi bildirdiği için işteştir.
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf, bir sıfatı derecelendirmiştir?
B şıkkında "zor" sıfatı, "en" üstünlük zarfı tarafından derecelendirilmiştir ("en zor işler"). Diğer şıklarda zarflar, fiilleri veya fiilimsileri derecelendirmektedir.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem belirtili hem de belirtisiz ad tamlaması bir arada kullanılmıştır?
C şıkkında "şehrin gürültüsü" belirtili ad tamlaması, "yaz akşamları" ise belirtisiz ad tamlamasıdır.
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir ad, birden fazla niteleme sıfatı almıştır?
C şıkkında "gün" adı, hem "soğuk" hem de "rüzgârlı" niteleme sıfatlarını almıştır. A şıkkında da benzer bir durum vardır ancak C'deki kullanım daha nettir.
10. O, eski bir sandıktan çıkardığı anılarıyla hepimizi derinden etkilemişti.
Bu cümlede aşağıdaki sözcük türlerinden hangisi yoktur?
Cümlede "eski bir" (sıfat), "derinden" (zarf), "o, hepimizi" (zamir), "ile" (edat) sözcük türleri bulunmaktadır. Ancak "ve, ama, de, ki" gibi bir bağlaç yoktur.
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem edat hem de bağlaç kullanılmıştır?
C şıkkında "hem...hem..." tekrarlı bağlacı ve "için" edatı bir arada kullanılmıştır.
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiil, anlam kaymasına uğramıştır?
C şıkkında, geçmişte yaşanmış bir olay anlatılırken geniş zaman kipi (-er) kullanılmıştır. Fiil, geçmiş zaman anlamı taşıması gerekirken geniş zaman kipiyle çekimlenerek anlam kaymasına uğramıştır.
Sözcük Türleri Testi - 5
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yer-yön zarfı, ad durum eki alarak adlaşmıştır?
Yer-yön zarfları (ileri, geri, aşağı, yukarı vb.) yalın hâlde kullanıldıklarında zarftır. Ancak ad durum eklerini (-e, -de, -den) aldıklarında isimleşirler. B şıkkında "aşağı" sözcüğü "-a" yönelme hâl ekini alarak adlaşmıştır.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dönüşlülük zamiri ("kendi"), cümleye "pekiştirme" anlamı katmıştır?
Dönüşlülük zamiri, bir kişi zamiriyle birlikte kullanıldığında cümleye "bizzat, başkası değil" anlamı katarak pekiştirme yapar. C şıkkında "ben kendim" kullanımı bu duruma örnektir.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiil (ortaç) kalıcı bir isme dönüşmüştür?
E şıkkındaki "dolmuş" sözcüğü, sıfat-fiil eki almasına rağmen artık bir eylemi nitelemekten çıkıp bir ulaşım aracının kalıcı adı olmuştur. Diğer şıklardaki sıfat-fiiller bu özelliğe sahip değildir.
4. "Yalnız" sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde bağlaç olarak kullanılmıştır?
B şıkkında "yalnız" sözcüğü, yerine "ama, fakat" getirilebildiği için iki cümleyi birbirine bağlayan bir bağlaçtır. Diğer şıklarda sırasıyla sıfat, zarf, isim ve edat ("sadece") olarak kullanılmıştır.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek-fiilin geniş zamanının olumsuzu kullanılmıştır?
Ek-fiilin geniş zamanı "-dir" ekidir ve olumsuzu "değil" sözcüğüyle yapılır. C şıkkındaki "yeterli değildir" ifadesi, ek-fiilin geniş zamanının olumsuzudur. A'da hikaye, B'de rivayet, D'de ise şart kipinin olumsuzu vardır.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiil, işteş çatılıdır?
İşteş fiiller "-ş" çatı ekini alır ve eylemin birden fazla özne tarafından karşılıklı veya birlikte yapıldığını bildirir. D şıkkındaki "dertleşmek" fiili, karşılıklı yapılan bir eylemi bildirdiği için işteştir.
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf, bir sıfatı derecelendirmiştir?
B şıkkında "zor" sıfatı, "en" üstünlük zarfı tarafından derecelendirilmiştir ("en zor işler"). Diğer şıklarda zarflar, fiilleri veya fiilimsileri derecelendirmektedir.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem belirtili hem de belirtisiz ad tamlaması bir arada kullanılmıştır?
C şıkkında "şehrin gürültüsü" belirtili ad tamlaması, "yaz akşamları" ise belirtisiz ad tamlamasıdır.
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir ad, birden fazla niteleme sıfatı almıştır?
C şıkkında "gün" adı, hem "soğuk" hem de "rüzgârlı" niteleme sıfatlarını almıştır. A şıkkında da benzer bir durum vardır ancak C'deki kullanım daha nettir.
10. O, eski bir sandıktan çıkardığı anılarıyla hepimizi derinden etkilemişti.
Bu cümlede aşağıdaki sözcük türlerinden hangisi yoktur?
Cümlede "eski bir" (sıfat), "derinden" (zarf), "o, hepimizi" (zamir), "ile" (edat) sözcük türleri bulunmaktadır. Ancak "ve, ama, de, ki" gibi bir bağlaç yoktur.
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem edat hem de bağlaç kullanılmıştır?
C şıkkında "hem...hem..." tekrarlı bağlacı ve "için" edatı bir arada kullanılmıştır.
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiil, anlam kaymasına uğramıştır?
C şıkkında, geçmişte yaşanmış bir olay anlatılırken geniş zaman kipi (-er) kullanılmıştır. Fiil, geçmiş zaman anlamı taşıması gerekirken geniş zaman kipiyle çekimlenerek anlam kaymasına uğramıştır.