Cümle Bilgisi Testi - 1
1. Sanat, hayatın ağırlığını ruhun omuzlarından alan sihirli bir dokunuştur.
Bu cümlenin ögeleri, aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla doğru olarak verilmiştir?
Bu cümlede "sihirli bir dokunuştur" yüklemdir. "Ne sihirli bir dokunuştur?" diye sorunca "Sanat" cevabını alırız, bu öznedir. Ancak yüklem bir sıfat tamlaması olduğu için bölünemez. "hayatın ağırlığını ruhun omuzlarından alan sihirli bir dokunuştur" ifadesinin tamamı yüklemdir. "Ne ... dokunuştur?" sorusunun cevabı "Sanat" (Özne) olur. Cümle sadece temel ögelerden oluşmuştur.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisi, yüklemin türüne göre diğerlerinden farklıdır?
A, B, C ve E seçeneklerindeki yüklemler ("odaydı", "çalışmaktır", "iptal edilmiş", "vicdandır") isim veya isim soylu sözcüklerden (isim, zamir, fiilimsi) oluştuğu için isim cümlesidir. D seçeneğindeki "yansıyordu" sözcüğü ise çekimli bir fiil olduğu için cümle, fiil cümlesidir.
3. Aşağıdaki sorulardan hangisi, farklı bir ögeyi buldurmaya yöneliktir?
A, B, D ve E seçeneklerindeki "kimdi, kim, neymiş, kim" sorularının cevabı cümlenin öznesini verir. (Cevap: Ali'ydi, Ali koymuş, olaymış, Ali inmiş). C seçeneğindeki "neyi" sorusunun cevabı ise "belirtili nesneyi" buldurur (Cevap: Raporu tartışacağız).
4. "Eleştirmenler, genç yazarın dilini oldukça yavan bulmuştu."
Bu cümlenin olumsuz, devrik ve soru biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
Cümlenin yüklemi "bulmuştu". Olumsuzu "bulmamıştı", soru hali "bulmamış mıydı" olur. Devrik olması için yüklemin sonda olmaması gerekir. D seçeneği hem olumsuzluk eki (-ma), hem soru eki (mı) almış hem de yüklemi ("bulmamış mıydı") başta olduğu için devriktir.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ara söz, bir ögenin açıklayıcısı olarak kullanılmamıştır?
A'da ara söz dolaylı tümleci, B'de özneyi, D'de belirtili nesneyi, E'de belirtili nesneyi açıklamaktadır. C seçeneğindeki "sanırım çarşamba günüydü" ifadesi ise cümlenin anlamını güçlendiren, bir tahmini belirten ve herhangi bir ögenin açıklayıcısı olmayan, cümle dışı bir unsurdur.
6. Aşağıdaki cümlelerden hangisi, yapısı bakımından diğerlerinden farklıdır?
A, B, C ve E seçeneklerindeki cümlelerde fiilimsiler ("artırınca, işleyerek, bitiren, hissettiği") bulunduğu için bu cümleler "girişik birleşik cümle"dir. D seçeneği ise virgülle ayrılmış iki yüklemli cümleden oluştuğu için "sıralı cümle"dir.
7. (I) Kış güneşi, odanın penceresinden içeri süzülüyordu. (II) Toz zerrecikleri, ışık huzmesinde dans ediyordu âdeta. (III) Yaşlı adam, koltuğunda oturmuş, elindeki kitabı okuyordu. (IV) Kitabın sayfaları, geçmişin anılarıyla doluydu. (V) Her satırda kendi hayatından bir parça buluyordu.
Numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
II. cümlenin yüklemi "dans ediyordu" ve cümlenin sonunda yer alıyor. Bu nedenle cümle devrik değil, kurallıdır. Cümlede edat ("âdeta") bulunmaktadır ancak bu, cümlenin kurallı olduğu gerçeğini değiştirmez. Diğer seçenekler doğrudur.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi, çatısı bakımından diğerlerinden farklıdır?
A, B, D ve E seçeneklerindeki fiiller ("temizlendi, belirlendi, süslendi, bulundu") işin başkası tarafından yapıldığı anlamını taşıdığı ve özneleri (evin bütün odaları, önemli kararlar vb.) sözde özne olduğu için "edilgen" çatılıdır. C seçeneğindeki "üzüldü" fiilinde ise özne ("o") hem işi yapan hem de işten etkilenen olduğu için fiil "dönüşlü" çatılıdır.
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, dolaylı tümleç vurgulanmıştır?
Fiil cümlelerinde vurgu, genellikle yüklemden hemen önceki ögededir. A'da dolaylı tümleç ("son romanında"), B'de zarf tümleci ("erkenden"), C'de belirtili nesne ("arkadaşlarımı da"), E'de zarf tümleci ("pürdikkat") yüklemden önce değildir. D seçeneğinde ise yüklem "bakıyordu", yüklemden önceki "yıllardır görmediği köyüne" ifadesi "nereye?" sorusuna cevap verdiği için dolaylı tümleçtir ve vurgulanan ögedir.
10. "Müze müdürü, ----, hepimizi içeri davet etti."
Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdaki ara sözlerden hangisi getirilirse cümlenin öznesinin açıklayıcısı olur?
Cümlenin öznesi "Müze müdürü"dür. Ara sözün öznenin açıklayıcısı olması için özneyle ilgili bir bilgi vermesi gerekir. "uzun boylu, gözlüklü bir adam" ifadesi "Müze müdürü"nü niteleyerek onu açıklamaktadır. Diğer seçenekler farklı ögelerle veya durumlarla ilgilidir.
11. Aşağıdaki bağlı cümlelerin hangisinde öge ortaklığı söz konusu değildir?
A'da "herkes" ve "kimse" özneleri farklı olsa da ortak bir durumun taraflarıdır (bağımlı bağlı). B'de gizli özne "o" (güneş) ortaktır. C'de gizli özne "o" ortaktır. E'de gizli özne "o" ortaktır. D seçeneğinde ise "Gece oldu" cümlesinin öznesi "gece", "yıldızlar gökyüzünü aydınlattı" cümlesinin öznesi "yıldızlar"dır. Her iki cümlenin de hiçbir ögesi ortak değildir. Bu tür cümlelere "bağımsız bağlı cümle" denir.
12. Aşağıdakilerin hangisi, eksiltili bir cümledir?
Eksiltili cümle, yüklemi söylenmemiş, okuyucunun zihninde tamamlanması beklenen cümledir. A ve C seçeneklerinde "var" ve "yok" sözcükleri ek-fiil alarak yüklem olmuştur. D ve E seçenekleri ise soru cümlesidir ve yüklemleri vardır. B seçeneğinde ise cümlenin sonuna "sürüp gidiyor, var" gibi bir yüklem getirilmesi gerekirken getirilmemiş ve üç nokta (...) ile bu durum belirtilmiştir.
Cümle Bilgisi Testi - 1
1. Sanat, hayatın ağırlığını ruhun omuzlarından alan sihirli bir dokunuştur.
Bu cümlenin ögeleri, aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla doğru olarak verilmiştir?
Bu cümlede "sihirli bir dokunuştur" yüklemdir. "Ne sihirli bir dokunuştur?" diye sorunca "Sanat" cevabını alırız, bu öznedir. Ancak yüklem bir sıfat tamlaması olduğu için bölünemez. "hayatın ağırlığını ruhun omuzlarından alan sihirli bir dokunuştur" ifadesinin tamamı yüklemdir. "Ne ... dokunuştur?" sorusunun cevabı "Sanat" (Özne) olur. Cümle sadece temel ögelerden oluşmuştur.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisi, yüklemin türüne göre diğerlerinden farklıdır?
A, B, C ve E seçeneklerindeki yüklemler ("odaydı", "çalışmaktır", "iptal edilmiş", "vicdandır") isim veya isim soylu sözcüklerden (isim, zamir, fiilimsi) oluştuğu için isim cümlesidir. D seçeneğindeki "yansıyordu" sözcüğü ise çekimli bir fiil olduğu için cümle, fiil cümlesidir.
3. Aşağıdaki sorulardan hangisi, farklı bir ögeyi buldurmaya yöneliktir?
A, B, D ve E seçeneklerindeki "kimdi, kim, neymiş, kim" sorularının cevabı cümlenin öznesini verir. (Cevap: Ali'ydi, Ali koymuş, olaymış, Ali inmiş). C seçeneğindeki "neyi" sorusunun cevabı ise "belirtili nesneyi" buldurur (Cevap: Raporu tartışacağız).
4. "Eleştirmenler, genç yazarın dilini oldukça yavan bulmuştu."
Bu cümlenin olumsuz, devrik ve soru biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
Cümlenin yüklemi "bulmuştu". Olumsuzu "bulmamıştı", soru hali "bulmamış mıydı" olur. Devrik olması için yüklemin sonda olmaması gerekir. D seçeneği hem olumsuzluk eki (-ma), hem soru eki (mı) almış hem de yüklemi ("bulmamış mıydı") başta olduğu için devriktir.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ara söz, bir ögenin açıklayıcısı olarak kullanılmamıştır?
A'da ara söz dolaylı tümleci, B'de özneyi, D'de belirtili nesneyi, E'de belirtili nesneyi açıklamaktadır. C seçeneğindeki "sanırım çarşamba günüydü" ifadesi ise cümlenin anlamını güçlendiren, bir tahmini belirten ve herhangi bir ögenin açıklayıcısı olmayan, cümle dışı bir unsurdur.
6. Aşağıdaki cümlelerden hangisi, yapısı bakımından diğerlerinden farklıdır?
A, B, C ve E seçeneklerindeki cümlelerde fiilimsiler ("artırınca, işleyerek, bitiren, hissettiği") bulunduğu için bu cümleler "girişik birleşik cümle"dir. D seçeneği ise virgülle ayrılmış iki yüklemli cümleden oluştuğu için "sıralı cümle"dir.
7. (I) Kış güneşi, odanın penceresinden içeri süzülüyordu. (II) Toz zerrecikleri, ışık huzmesinde dans ediyordu âdeta. (III) Yaşlı adam, koltuğunda oturmuş, elindeki kitabı okuyordu. (IV) Kitabın sayfaları, geçmişin anılarıyla doluydu. (V) Her satırda kendi hayatından bir parça buluyordu.
Numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
II. cümlenin yüklemi "dans ediyordu" ve cümlenin sonunda yer alıyor. Bu nedenle cümle devrik değil, kurallıdır. Cümlede edat ("âdeta") bulunmaktadır ancak bu, cümlenin kurallı olduğu gerçeğini değiştirmez. Diğer seçenekler doğrudur.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi, çatısı bakımından diğerlerinden farklıdır?
A, B, D ve E seçeneklerindeki fiiller ("temizlendi, belirlendi, süslendi, bulundu") işin başkası tarafından yapıldığı anlamını taşıdığı ve özneleri (evin bütün odaları, önemli kararlar vb.) sözde özne olduğu için "edilgen" çatılıdır. C seçeneğindeki "üzüldü" fiilinde ise özne ("o") hem işi yapan hem de işten etkilenen olduğu için fiil "dönüşlü" çatılıdır.
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, dolaylı tümleç vurgulanmıştır?
Fiil cümlelerinde vurgu, genellikle yüklemden hemen önceki ögededir. A'da dolaylı tümleç ("son romanında"), B'de zarf tümleci ("erkenden"), C'de belirtili nesne ("arkadaşlarımı da"), E'de zarf tümleci ("pürdikkat") yüklemden önce değildir. D seçeneğinde ise yüklem "bakıyordu", yüklemden önceki "yıllardır görmediği köyüne" ifadesi "nereye?" sorusuna cevap verdiği için dolaylı tümleçtir ve vurgulanan ögedir.
10. "Müze müdürü, ----, hepimizi içeri davet etti."
Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdaki ara sözlerden hangisi getirilirse cümlenin öznesinin açıklayıcısı olur?
Cümlenin öznesi "Müze müdürü"dür. Ara sözün öznenin açıklayıcısı olması için özneyle ilgili bir bilgi vermesi gerekir. "uzun boylu, gözlüklü bir adam" ifadesi "Müze müdürü"nü niteleyerek onu açıklamaktadır. Diğer seçenekler farklı ögelerle veya durumlarla ilgilidir.
11. Aşağıdaki bağlı cümlelerin hangisinde öge ortaklığı söz konusu değildir?
A'da "herkes" ve "kimse" özneleri farklı olsa da ortak bir durumun taraflarıdır (bağımlı bağlı). B'de gizli özne "o" (güneş) ortaktır. C'de gizli özne "o" ortaktır. E'de gizli özne "o" ortaktır. D seçeneğinde ise "Gece oldu" cümlesinin öznesi "gece", "yıldızlar gökyüzünü aydınlattı" cümlesinin öznesi "yıldızlar"dır. Her iki cümlenin de hiçbir ögesi ortak değildir. Bu tür cümlelere "bağımsız bağlı cümle" denir.
12. Aşağıdakilerin hangisi, eksiltili bir cümledir?
Eksiltili cümle, yüklemi söylenmemiş, okuyucunun zihninde tamamlanması beklenen cümledir. A ve C seçeneklerinde "var" ve "yok" sözcükleri ek-fiil alarak yüklem olmuştur. D ve E seçenekleri ise soru cümlesidir ve yüklemleri vardır. B seçeneğinde ise cümlenin sonuna "sürüp gidiyor, var" gibi bir yüklem getirilmesi gerekirken getirilmemiş ve üç nokta (...) ile bu durum belirtilmiştir.