Cümle Bilgisi Testi - 2
1. Edebiyatın, okurun zihninde yeni pencereler açarak onu alıştığı düşünce kalıplarının dışına çıkarması, nitelikli bir yapıtın en temel işlevi olarak kabul edilir.
Bu cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Cümlenin yüklemi "kabul edilir". "Ne kabul edilir?" sorusuna cevap veren "Edebiyatın, okurun zihninde yeni pencereler açarak onu alıştığı düşünce kalıplarının dışına çıkarması" söz grubu cümlenin öznesidir. Bu grup, "-ma" ekini aldığı için bir isim-fiil grubudur, belirtili ad tamlaması değildir. Diğer şıklar doğrudur: "açarak, alıştığı, çıkarması" (A ve D), "kabul edilir" (B), cümlede edat/bağlaç yoktur (E).
2. (I) Sanatçı, eserini ortaya koyarken yaşadığı toplumun sosyokültürel dinamiklerinden etkilenir. (II) Bu etkileşim, onun farkında bile olmadığı bir şekilde eserine sızar. (III) Tarihçiler, bu sızıntıları takip ederek dönemin ruhunu anlamaya çalışır. (IV) Dolayısıyla her sanat eseri, ait olduğu çağın sessiz bir tanığıdır aslında. (V) Bu tanıklığın doğru okunması, eleştirmenlere ciddi bir sorumluluk yükler.
Numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
IV. cümlenin yüklemi "ait olduğu çağın sessiz bir tanığıdır" ifadesidir ve bir sıfat tamlamasıdır, ad tamlaması değildir ("nasıl tanık?" -> "sessiz tanık"). Cümle devrik ve isim cümlesi olsa da yüklemin türü yanlış belirtilmiştir. A'da "eserini ortaya koyarken" zarf tümlecidir, dolaylı tümleç değil. B'de "onun farkında bile olmadığı bir şekil" sıfat-fiil grubudur. C'de "dönemin ruhunu anlamaya" amaç bildiren bir fiilimsi grubudur. E'de özne "Bu tanıklığın doğru okunması" isim-fiil grubudur.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisi, "özne - zarf tümleci - dolaylı tümleç - belirtili nesne - yüklem" öge dizilişine sahiptir?
"Bilim insanları (Özne), geliştirdikleri yeni teleskop sayesinde (Zarf T.), uzayın derinliklerindeki (Dolaylı T.), gizemli bir galaksiyi (Belirtili N.), ilk kez (Zarf T.) görüntülediler (Yüklem)". Bu şıkta fazladan bir zarf tümleci vardır. Diğer şıkların hiçbiri bu dizilişe tam olarak uymaz.
4. "Kimseye haber vermeden evden ayrılıp giden gencin bu davranışına bir anlam verilemedi."
Bu cümlenin çatı özelliği ve öznesi için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Cümlenin yüklemi "verilemedi" L-N eklerinden birini almış (-il-) ve eylemin başkası tarafından yapıldığı anlamı vardır. Bu nedenle fiil "edilgen" çatılıdır. "Ne verilemedi?" sorusuna "bir anlam" cevabını alırız. Bu öge, işten etkilenen konumunda olduğu için "sözde özne"dir.
5. İç içe birleşik cümlelerde, bir cümlenin tamamı, başka bir cümlenin ögesi durumundadır.
Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamayı örnekleyen bir kullanım vardır?
C seçeneğinde "Bu konuyu sonra özel olarak görüşelim." cümlesi, tırnak içinde alıntılanarak temel cümlenin ("dedi" yükleminin) belirtisiz nesnesi olmuştur. Bu, iç içe birleşik cümlenin en tipik örneğidir. Diğer şıklar bağlı (A), ki'li birleşik (B, D) ve şartlı birleşik (E) cümlelerdir.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ara söz, diğerlerinden farklı bir ögenin açıklayıcısıdır?
A'da ara söz nesnenin, B'de dolaylı tümlecin, D'de öznenin, E'de ise yine nesnenin açıklayıcısıdır. C seçeneğindeki "sanırım perşembe günüydü" ara sözü ise herhangi bir ögeyi açıklamaz; cümlenin anlamına tahmin katan bir cümle dışı unsurdur.
7. Sıralı bağımlı cümlelerde en az bir öge ortak kullanılırken sıralı bağımsız cümlelerde hiçbir öge ortaklığı yoktur.
Buna göre, aşağıdaki sıralı cümlelerden hangisi öge ortaklığı bakımından diğerlerinden farklıdır?
A, B, D ve E seçeneklerinde cümleler arasında özne ortaklığı ("yaşlı kadın", "çocuklar", "o", "martılar") bulunduğu için bu cümleler "sıralı bağımlı"dır. C seçeneğinde ise birinci cümlenin öznesi "güneş", ikinci cümlenin öznesi "derin bir sessizlik"tir; hiçbir öge ortak olmadığı için "sıralı bağımsız" bir cümledir.
8. Yüklemi fiilimsi olan cümleler, eksik bırakılmış bir "vardır, yoktur, gerekir, iyidir" gibi ek-fiil almış bir sözcükle tamamlanabilir. Bu tür cümlelere "eksiltili cümle" denmez.
Aşağıdakilerden hangisi bu açıklamaya örnek olabilecek bir cümle değildir?
A, B, D ve E seçeneklerinin yüklemleri isim-fiil veya isim soylu sözcüklerdir ve yargı bildirmektedirler. Bunlar tam cümlelerdir. C seçeneğinde ise yüklem söylenmemiş, okuyucunun zihninde tamamlanması beklenmiştir ("içmek ne güzel olurdu", "vardı" vb.). Yargısı tamamlanmadığı için bu cümle, "eksiltili cümle"dir.
9. "Yazarın, kahramanlarının psikolojik tahlillerini yaparken kullandığı dil, okurun metne daha derinden nüfuz etmesini sağlıyor."
Bu cümlede aşağıdaki ögelerden hangisi bulunmamaktadır?
Ögelerine ayırdığımızda: "Yazarın, kahramanlarının psikolojik tahlillerini yaparken kullandığı dil (Özne) - okurun metne daha derinden nüfuz etmesini (Belirtili Nesne) - sağlıyor (Yüklem)". Cümlede "nereye, nerede, nereden, kime, kimde, kimden" sorularına cevap veren bir dolaylı tümleç bulunmamaktadır.
10. Bağlaç olan "ki" kendinden önceki ve sonraki kelimelerden ayrı yazılır ve iki cümleyi birbirine bağlayabilir. Sıfat yapan "-ki" ve ilgi zamiri olan "-ki" ise eklendiği kelimeye bitişik yazılır.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "ki"nin kullanımı ve oluşturduğu cümlenin yapısı diğerlerinden farklıdır?
A, B, D, ve E seçeneklerinde "ki" bağlaç olarak kullanılmış ve iki ayrı cümleyi birbirine bağlayarak "ki'li birleşik cümle" oluşturmuştur. C seçeneğinde ise "seninki" sözcüğündeki "-ki" bir ismin (kitap) yerini tutan "ilgi zamiri"dir ve bu cümle yapıca basittir.
Cümle Bilgisi Testi - 2
1. Edebiyatın, okurun zihninde yeni pencereler açarak onu alıştığı düşünce kalıplarının dışına çıkarması, nitelikli bir yapıtın en temel işlevi olarak kabul edilir.
Bu cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Cümlenin yüklemi "kabul edilir". "Ne kabul edilir?" sorusuna cevap veren "Edebiyatın, okurun zihninde yeni pencereler açarak onu alıştığı düşünce kalıplarının dışına çıkarması" söz grubu cümlenin öznesidir. Bu grup, "-ma" ekini aldığı için bir isim-fiil grubudur, belirtili ad tamlaması değildir. Diğer şıklar doğrudur: "açarak, alıştığı, çıkarması" (A ve D), "kabul edilir" (B), cümlede edat/bağlaç yoktur (E).
2. (I) Sanatçı, eserini ortaya koyarken yaşadığı toplumun sosyokültürel dinamiklerinden etkilenir. (II) Bu etkileşim, onun farkında bile olmadığı bir şekilde eserine sızar. (III) Tarihçiler, bu sızıntıları takip ederek dönemin ruhunu anlamaya çalışır. (IV) Dolayısıyla her sanat eseri, ait olduğu çağın sessiz bir tanığıdır aslında. (V) Bu tanıklığın doğru okunması, eleştirmenlere ciddi bir sorumluluk yükler.
Numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
IV. cümlenin yüklemi "ait olduğu çağın sessiz bir tanığıdır" ifadesidir ve bir sıfat tamlamasıdır, ad tamlaması değildir ("nasıl tanık?" -> "sessiz tanık"). Cümle devrik ve isim cümlesi olsa da yüklemin türü yanlış belirtilmiştir. A'da "eserini ortaya koyarken" zarf tümlecidir, dolaylı tümleç değil. B'de "onun farkında bile olmadığı bir şekil" sıfat-fiil grubudur. C'de "dönemin ruhunu anlamaya" amaç bildiren bir fiilimsi grubudur. E'de özne "Bu tanıklığın doğru okunması" isim-fiil grubudur.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisi, "özne - zarf tümleci - dolaylı tümleç - belirtili nesne - yüklem" öge dizilişine sahiptir?
"Bilim insanları (Özne), geliştirdikleri yeni teleskop sayesinde (Zarf T.), uzayın derinliklerindeki (Dolaylı T.), gizemli bir galaksiyi (Belirtili N.), ilk kez (Zarf T.) görüntülediler (Yüklem)". Bu şıkta fazladan bir zarf tümleci vardır. Diğer şıkların hiçbiri bu dizilişe tam olarak uymaz.
4. "Kimseye haber vermeden evden ayrılıp giden gencin bu davranışına bir anlam verilemedi."
Bu cümlenin çatı özelliği ve öznesi için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Cümlenin yüklemi "verilemedi" L-N eklerinden birini almış (-il-) ve eylemin başkası tarafından yapıldığı anlamı vardır. Bu nedenle fiil "edilgen" çatılıdır. "Ne verilemedi?" sorusuna "bir anlam" cevabını alırız. Bu öge, işten etkilenen konumunda olduğu için "sözde özne"dir.
5. İç içe birleşik cümlelerde, bir cümlenin tamamı, başka bir cümlenin ögesi durumundadır.
Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamayı örnekleyen bir kullanım vardır?
C seçeneğinde "Bu konuyu sonra özel olarak görüşelim." cümlesi, tırnak içinde alıntılanarak temel cümlenin ("dedi" yükleminin) belirtisiz nesnesi olmuştur. Bu, iç içe birleşik cümlenin en tipik örneğidir. Diğer şıklar bağlı (A), ki'li birleşik (B, D) ve şartlı birleşik (E) cümlelerdir.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ara söz, diğerlerinden farklı bir ögenin açıklayıcısıdır?
A'da ara söz nesnenin, B'de dolaylı tümlecin, D'de öznenin, E'de ise yine nesnenin açıklayıcısıdır. C seçeneğindeki "sanırım perşembe günüydü" ara sözü ise herhangi bir ögeyi açıklamaz; cümlenin anlamına tahmin katan bir cümle dışı unsurdur.
7. Sıralı bağımlı cümlelerde en az bir öge ortak kullanılırken sıralı bağımsız cümlelerde hiçbir öge ortaklığı yoktur.
Buna göre, aşağıdaki sıralı cümlelerden hangisi öge ortaklığı bakımından diğerlerinden farklıdır?
A, B, D ve E seçeneklerinde cümleler arasında özne ortaklığı ("yaşlı kadın", "çocuklar", "o", "martılar") bulunduğu için bu cümleler "sıralı bağımlı"dır. C seçeneğinde ise birinci cümlenin öznesi "güneş", ikinci cümlenin öznesi "derin bir sessizlik"tir; hiçbir öge ortak olmadığı için "sıralı bağımsız" bir cümledir.
8. Yüklemi fiilimsi olan cümleler, eksik bırakılmış bir "vardır, yoktur, gerekir, iyidir" gibi ek-fiil almış bir sözcükle tamamlanabilir. Bu tür cümlelere "eksiltili cümle" denmez.
Aşağıdakilerden hangisi bu açıklamaya örnek olabilecek bir cümle değildir?
A, B, D ve E seçeneklerinin yüklemleri isim-fiil veya isim soylu sözcüklerdir ve yargı bildirmektedirler. Bunlar tam cümlelerdir. C seçeneğinde ise yüklem söylenmemiş, okuyucunun zihninde tamamlanması beklenmiştir ("içmek ne güzel olurdu", "vardı" vb.). Yargısı tamamlanmadığı için bu cümle, "eksiltili cümle"dir.
9. "Yazarın, kahramanlarının psikolojik tahlillerini yaparken kullandığı dil, okurun metne daha derinden nüfuz etmesini sağlıyor."
Bu cümlede aşağıdaki ögelerden hangisi bulunmamaktadır?
Ögelerine ayırdığımızda: "Yazarın, kahramanlarının psikolojik tahlillerini yaparken kullandığı dil (Özne) - okurun metne daha derinden nüfuz etmesini (Belirtili Nesne) - sağlıyor (Yüklem)". Cümlede "nereye, nerede, nereden, kime, kimde, kimden" sorularına cevap veren bir dolaylı tümleç bulunmamaktadır.
10. Bağlaç olan "ki" kendinden önceki ve sonraki kelimelerden ayrı yazılır ve iki cümleyi birbirine bağlayabilir. Sıfat yapan "-ki" ve ilgi zamiri olan "-ki" ise eklendiği kelimeye bitişik yazılır.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "ki"nin kullanımı ve oluşturduğu cümlenin yapısı diğerlerinden farklıdır?
A, B, D, ve E seçeneklerinde "ki" bağlaç olarak kullanılmış ve iki ayrı cümleyi birbirine bağlayarak "ki'li birleşik cümle" oluşturmuştur. C seçeneğinde ise "seninki" sözcüğündeki "-ki" bir ismin (kitap) yerini tutan "ilgi zamiri"dir ve bu cümle yapıca basittir.