Cümle Bilgisi Testi - 5
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, yan cümleciğin çatı özelliği diğerlerinden farklıdır?
Fiilimsiler de tıpkı fiiller gibi çatı özelliği gösterebilir. A, B, D ve E seçeneklerindeki altı çizili fiilimsi gruplarında yer alan fiilimsiler ("alınacak", "çözülmesi", "yaptırılan", "anlatılan") edilgen çatılıdır. C seçeneğindeki "hazırladığı" ve "yiyen" fiilimsileri ise etken çatılıdır.
2. (I) Ankara Kalesi'nden şehre bakmak, insana zamanın katmanları arasında bir gezinti hissi verir. (II) Bir yanda modern binaların griliği, diğer yanda ise cumhuriyetin ilk yıllarının mimari dokusu selamlar sizi. (III) Tarih, bu tepeden bakınca somut bir gerçekliğe bürünür. (IV) Geçmişi ve bugünü bir arada yaşatan bu atmosfer, kolay kolay bulunmaz başka şehirlerde. (V) Belki de bu yüzden, şehrin ruhunu anlamak isteyen herkesin yolu bir gün kaleye düşer.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
IV. cümlenin yüklemi "bulunmaz"dır. Bu yüklem edilgen çatılı olduğu için cümlede nesne yoktur. "Geçmişi ve bugünü bir arada yaşatan bu atmosfer" söz grubu cümlenin sözde öznesidir. Dolayısıyla cümlenin nesnesi yoktur. Diğer bilgiler doğrudur.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dolaylı tümleç eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
C seçeneğindeki sıralı cümlenin ikinci kısmı olan "girememişti" yüklemi, "nereye" sorusunu sormayı gerektirir. Cümle, "Düşman, şehri kuşatmış fakat şehre girememişti." şeklinde düzeltilmelidir. "şehre" dolaylı tümleci kullanılmadığı için anlatım bozukluğu oluşmuştur.
4. "Sanatçının en büyük sorumluluğu, eserini zamanın yıpratıcı etkisinden koruyacak evrensel bir dil yakalamaktır."
Bu cümlenin yüklemi için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
Cümlenin öznesi "Sanatçının en büyük sorumluluğu"dur. Geri kalan "eserini zamanın yıpratıcı etkisinden koruyacak evrensel bir dil yakalamaktır" bölümünün tamamı cümlenin yüklemidir. Bu grup, "-mak" isim-fiil ekiyle kurulduğu için bir isim-fiil grubudur.
5. "Arkadaşım, ----, bu teklifi kesinlikle kabul etmeyeceğini söyledi."
Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdaki ara sözlerden hangisi getirilirse cümle dışı unsur olur?
A, B, D ve E seçeneklerindeki ara sözler, cümlenin öznesi olan "arkadaşım" sözcüğünü açıklayan birer ögedir. C seçeneğindeki "sen de bilirsin" ifadesi ise herhangi bir ögenin açıklayıcısı olmayan, konuşanın dinleyiciye seslendiği, cümlenin yapısından bağımsız bir ara cümledir ve cümle dışı unsur (CDU) olarak kabul edilir.
6. Aşağıdakilerin hangisinde, bağlı cümlenin cümleleri arasında neden-sonuç ilişkisi vardır?
"çünkü" bağlacı, kendinden sonraki cümlenin, kendinden önceki cümlenin nedeni olduğunu belirtir. "Çok yorgundu" (sonuç), bunun nedeni ise "bütün gün hiç durmadan çalışmıştı" (neden). Diğer şıklarda karşıtlık (A), birliktelik (B), olumsuzluk (C) ve sıralama (E) anlamları vardır.
7. "Büyük İskender, Gordion'daki kördüğümü kılıcıyla kesip attığında, kehanetin gücünü değil, aklın gücünü gösterdi dünyaya."
Bu cümlenin ögeleri, aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru sırayla verilmiştir?
Cümlenin doğru öge ayrımı şöyledir: "Gordion'daki kördüğümü kılıcıyla kesip attığında (Zarf T.) - Büyük İskender (Özne) - kehanetin gücünü değil, aklın gücünü (Belirtili N.) - dünyaya (Dolaylı T.) - gösterdi (Yüklem)".
8. Aşağıdaki devrik cümlelerin hangisi, yükleminin türü bakımından diğerlerinden farklıdır?
A, B, D ve E seçeneklerindeki cümlelerin yüklemleri isim soylu sözcüklerdir ("mavilikti, zorluymuş, rehberdir, adresiydi"). Bu cümleler devrik isim cümleleridir. C seçeneğindeki "sırılsıklam oldu" yüklemi ise bir birleşik fiildir. Dolayısıyla bu cümle, devrik fiil cümlesidir.
9. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi, yapıca birleşik bir cümledir?
C seçeneğindeki "Akan su" ifadesinde "-an" sıfat-fiil eki kullanılmıştır. Cümle içinde fiilimsi bulunduğu için yapıca birleşik bir cümledir. A, B ve D seçenekleri birden fazla yüklemi olan sıralı cümlelerdir. E seçeneğinde de "görünen" sıfat-fiili bulunmaktadır, bu şık da doğru bir cevaptır; ancak "Akan su" daha net bir yan cümlecik örneğidir.
10. "Eleştirmen, yazarın son romanını ----, okurların beklentisini karşılamaktan uzak olduğunu belirtti."
Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilirse cümlenin bir ögesi olmayan bir ara söz kullanılmış olur?
A seçeneği nesneyi, B ve C seçenekleri zarf tümlecini, E seçeneği ise zarf tümlecini açıklar veya oluşturur. D seçeneğindeki "açıkçası ben de aynı fikirdeyim" ifadesi ise konuşanın kendi görüşünü belirttiği, cümlenin ögeleriyle doğrudan bir bağlantısı olmayan bir ara cümledir ve cümle dışı unsurdur.
Cümle Bilgisi Testi - 5
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, yan cümleciğin çatı özelliği diğerlerinden farklıdır?
Fiilimsiler de tıpkı fiiller gibi çatı özelliği gösterebilir. A, B, D ve E seçeneklerindeki altı çizili fiilimsi gruplarında yer alan fiilimsiler ("alınacak", "çözülmesi", "yaptırılan", "anlatılan") edilgen çatılıdır. C seçeneğindeki "hazırladığı" ve "yiyen" fiilimsileri ise etken çatılıdır.
2. (I) Ankara Kalesi'nden şehre bakmak, insana zamanın katmanları arasında bir gezinti hissi verir. (II) Bir yanda modern binaların griliği, diğer yanda ise cumhuriyetin ilk yıllarının mimari dokusu selamlar sizi. (III) Tarih, bu tepeden bakınca somut bir gerçekliğe bürünür. (IV) Geçmişi ve bugünü bir arada yaşatan bu atmosfer, kolay kolay bulunmaz başka şehirlerde. (V) Belki de bu yüzden, şehrin ruhunu anlamak isteyen herkesin yolu bir gün kaleye düşer.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
IV. cümlenin yüklemi "bulunmaz"dır. Bu yüklem edilgen çatılı olduğu için cümlede nesne yoktur. "Geçmişi ve bugünü bir arada yaşatan bu atmosfer" söz grubu cümlenin sözde öznesidir. Dolayısıyla cümlenin nesnesi yoktur. Diğer bilgiler doğrudur.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dolaylı tümleç eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
C seçeneğindeki sıralı cümlenin ikinci kısmı olan "girememişti" yüklemi, "nereye" sorusunu sormayı gerektirir. Cümle, "Düşman, şehri kuşatmış fakat şehre girememişti." şeklinde düzeltilmelidir. "şehre" dolaylı tümleci kullanılmadığı için anlatım bozukluğu oluşmuştur.
4. "Sanatçının en büyük sorumluluğu, eserini zamanın yıpratıcı etkisinden koruyacak evrensel bir dil yakalamaktır."
Bu cümlenin yüklemi için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
Cümlenin öznesi "Sanatçının en büyük sorumluluğu"dur. Geri kalan "eserini zamanın yıpratıcı etkisinden koruyacak evrensel bir dil yakalamaktır" bölümünün tamamı cümlenin yüklemidir. Bu grup, "-mak" isim-fiil ekiyle kurulduğu için bir isim-fiil grubudur.
5. "Arkadaşım, ----, bu teklifi kesinlikle kabul etmeyeceğini söyledi."
Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdaki ara sözlerden hangisi getirilirse cümle dışı unsur olur?
A, B, D ve E seçeneklerindeki ara sözler, cümlenin öznesi olan "arkadaşım" sözcüğünü açıklayan birer ögedir. C seçeneğindeki "sen de bilirsin" ifadesi ise herhangi bir ögenin açıklayıcısı olmayan, konuşanın dinleyiciye seslendiği, cümlenin yapısından bağımsız bir ara cümledir ve cümle dışı unsur (CDU) olarak kabul edilir.
6. Aşağıdakilerin hangisinde, bağlı cümlenin cümleleri arasında neden-sonuç ilişkisi vardır?
"çünkü" bağlacı, kendinden sonraki cümlenin, kendinden önceki cümlenin nedeni olduğunu belirtir. "Çok yorgundu" (sonuç), bunun nedeni ise "bütün gün hiç durmadan çalışmıştı" (neden). Diğer şıklarda karşıtlık (A), birliktelik (B), olumsuzluk (C) ve sıralama (E) anlamları vardır.
7. "Büyük İskender, Gordion'daki kördüğümü kılıcıyla kesip attığında, kehanetin gücünü değil, aklın gücünü gösterdi dünyaya."
Bu cümlenin ögeleri, aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru sırayla verilmiştir?
Cümlenin doğru öge ayrımı şöyledir: "Gordion'daki kördüğümü kılıcıyla kesip attığında (Zarf T.) - Büyük İskender (Özne) - kehanetin gücünü değil, aklın gücünü (Belirtili N.) - dünyaya (Dolaylı T.) - gösterdi (Yüklem)".
8. Aşağıdaki devrik cümlelerin hangisi, yükleminin türü bakımından diğerlerinden farklıdır?
A, B, D ve E seçeneklerindeki cümlelerin yüklemleri isim soylu sözcüklerdir ("mavilikti, zorluymuş, rehberdir, adresiydi"). Bu cümleler devrik isim cümleleridir. C seçeneğindeki "sırılsıklam oldu" yüklemi ise bir birleşik fiildir. Dolayısıyla bu cümle, devrik fiil cümlesidir.
9. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi, yapıca birleşik bir cümledir?
C seçeneğindeki "Akan su" ifadesinde "-an" sıfat-fiil eki kullanılmıştır. Cümle içinde fiilimsi bulunduğu için yapıca birleşik bir cümledir. A, B ve D seçenekleri birden fazla yüklemi olan sıralı cümlelerdir. E seçeneğinde de "görünen" sıfat-fiili bulunmaktadır, bu şık da doğru bir cevaptır; ancak "Akan su" daha net bir yan cümlecik örneğidir.
10. "Eleştirmen, yazarın son romanını ----, okurların beklentisini karşılamaktan uzak olduğunu belirtti."
Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilirse cümlenin bir ögesi olmayan bir ara söz kullanılmış olur?
A seçeneği nesneyi, B ve C seçenekleri zarf tümlecini, E seçeneği ise zarf tümlecini açıklar veya oluşturur. D seçeneğindeki "açıkçası ben de aynı fikirdeyim" ifadesi ise konuşanın kendi görüşünü belirttiği, cümlenin ögeleriyle doğrudan bir bağlantısı olmayan bir ara cümledir ve cümle dışı unsurdur.