Cümle Bilgisi Testi - 6
1. I. İnsan, en zorlu anlarda bile umudunu yitirmemelidir.
II. Umut, karanlığı aydınlatan en güçlü ışıktır.
Bu iki cümlenin anlamca doğru ve yapıca birleşik bir biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden hangisidir?
Bu soru, iki cümlenin anlamını koruyarak tek ve birleşik bir cümlede birleştirme becerisini ölçer. A ve B seçenekleri doğru birleştirme örnekleridir. C'de neden-sonuç ilişkisi eklenmiştir. E'de bağlı cümle kurulmuştur. D'de ise "yitirilmemesi gereken umut" ifadesiyle I. cümle, II. cümlenin öznesinin sıfatı haline getirilerek kusursuz bir birleşik cümle oluşturulmuştur.
2. (I) Edebî metinler, okura estetik bir haz vermekle kalmaz. (II) Onu yaşadığı toplumun ve dünyanın gerçekliğiyle yüzleştirir. (III) Okur, bir romandaki karakterin gözünden bakarak empati kurmayı öğrenir. (IV) Kendi hayatında fark etmediği ayrıntıları, sanatın büyülü süzgecinden geçmiş hâliyle görür. (V) Böylece edebiyat, insanı daha duyarlı ve bilinçli bir birey olmaya teşvik eder.
Numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
V. cümlenin yüklemi "teşvik eder" bir birleşik fiildir ve etken çatılıdır. Ancak III. cümlede "bir romandaki karakterin gözünden bakarak" zarf tümleciyken, "empati kurmayı" belirtisiz nesnedir. Dolayısıyla B şıkkı yanlıştır.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, yüklem yanlış belirlendiği için ögeler de yanlış ayrılmıştır?
B seçeneğinde yüklem sadece "gibidir" edatı olarak alınamaz. Yüklem, "geçmişten bugüne uzanan bir anıt gibidir" edat grubunun tamamıdır. Yüklem yanlış belirlendiği için "geçmişten bugüne uzanan bir anıt" söz grubunun da yanlışlıkla farklı bir öge gibi algılanması muhtemeldir. Diğer şıklarda ögeler doğru ayrılmıştır.
4. "Sanatın temel amacı, ----, insan ruhunun en derin katmanlarına dokunabilmektir."
Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilirse, ara söz cümlenin öznesini açıklamış olur?
Cümlenin öznesi "Sanatın temel amacı" belirtili ad tamlamasıdır. Bu özneyi açıklayacak ara sözün de yine bu tamlamayla anlamsal olarak örtüşmesi gerekir. "yani güzele ulaşma çabası" ifadesi, "sanatın temel amacı"nı en iyi şekilde açıklayan ifadedir. C'deki "estetik bir form yaratmak" ise amacın kendisi değil, bir aracıdır. A, B ve E seçenekleri ise cümle dışı unsurlardır.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisi, yapısı bakımından diğerlerinden farklıdır?
A, C, D ve E seçenekleri, birden fazla yüklemin virgül veya noktalı virgülle bağlandığı "sıralı cümle" örnekleridir. B seçeneği ise temel bir cümle ile "ki" bağlacıyla bağlanmış bir yan cümleden oluştuğu için "ki'li birleşik cümle"dir.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "de" bağlacı, cümleye "eşitlik, gibilik" anlamı katmıştır?
D seçeneğinde "Çocuk da çocuk" ifadesi, çocuğun "çocuk gibi" davrandığı, çocukça bir inatçılık gösterdiği anlamındadır. Bu kullanımda "de" bağlacı, bir tür "eşitlik, aynılık, gibilik" anlamı katar. Diğer şıklarda karşıtlık (A), umursamama (B), katılma (C) ve başkaları gibi (E) anlamları vardır.
7. "İnsanın, kendisini en acımasız şekilde eleştiren iç sesini susturmayı başardığı an, olgunluğa adım attığı andır."
Bu cümlenin ögeleri ve yapısıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Cümlenin yüklemi "olgunluğa adım attığı andır". Bu bir isim cümlesidir ve isim cümlelerinde genellikle nesne bulunmaz. Cümlenin öznesi ise "İnsanın, kendisini en acımasız şekilde eleştiren iç sesini susturmayı başardığı an"dır. Bu ögeler içinde de nesne yoktur. Diğer bilgiler doğrudur.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde çatı uyuşmazlığından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
B seçeneğinde yan cümlecikteki fiilimsi "toplanarak" edilgen çatılıdır. Ancak temel cümlenin yüklemi "sundu" etken çatılıdır. Cümlede çatı uyumu olması için ya "tüm belgeleri toplayarak, müdüre sundu" ya da "tüm belgeler toplanarak, müdüre sunuldu" denmeliydi. Fiilimsi ile yüklem arasındaki bu çatı uyuşmazlığı, anlatım bozukluğuna neden olmuştur.
9. "Yazarın amacı, okurun elinden tutup onu bilmediği diyarlarda gezdirmek değil, ona bir harita verip kendi yolunu bulmasını sağlamaktır."
Bu cümlede aşağıdaki sözcük türlerinden hangisinin örneği yoktur?
Cümlede isim-fiiller ("gezdirmek, verip, bulmasını, sağlamaktır"), sıfat-fiil ("bilmediği"), edat ("değil") ve zamirler ("onu, kendi") bulunmaktadır. Ancak "-ip, -arak, -ince" gibi eklerle yapılan bir zarf-fiil yoktur.
10. "Şimdi söyleyeceklerimi lütfen iyi dinleyin." cümlesindeki "şimdi" sözcüğünün göreviyle, aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili sözcüklerden hangisinin görevi aynıdır?
A) Şimdi anlıyorum yıllar önce babamın ne demek istediğini.
B) Şimdi bizim de kendimize ait, sıcak bir yuvamız var.
C) Şimdi usulca o kapıdan içeri süzülen bir gölgeydi sanki.
D) Şimdi aramızda olmayan o güzel insanları özlemle anıyorum.
E) Şimdi o eski fotoğraflara bakıp dalıyorum derin hayallere.
Soru kökündeki "şimdi söyleyeceklerim" ifadesinde "şimdi" kelimesi, zaman bildiren bir zarf değil, "söyleyeceklerim" fiilimsisini belirten bir sıfattır ("şu andaki söyleyeceklerim" anlamında). Diğer şıklarda "şimdi" zaman zarfı olarak kullanılırken, D seçeneğindeki "şimdi aramızda olmayan" ifadesinde yine sıfat-fiili belirten bir sıfat görevindedir.
Cümle Bilgisi Testi - 6
1. I. İnsan, en zorlu anlarda bile umudunu yitirmemelidir.
II. Umut, karanlığı aydınlatan en güçlü ışıktır.
Bu iki cümlenin anlamca doğru ve yapıca birleşik bir biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden hangisidir?
Bu soru, iki cümlenin anlamını koruyarak tek ve birleşik bir cümlede birleştirme becerisini ölçer. A ve B seçenekleri doğru birleştirme örnekleridir. C'de neden-sonuç ilişkisi eklenmiştir. E'de bağlı cümle kurulmuştur. D'de ise "yitirilmemesi gereken umut" ifadesiyle I. cümle, II. cümlenin öznesinin sıfatı haline getirilerek kusursuz bir birleşik cümle oluşturulmuştur.
2. (I) Edebî metinler, okura estetik bir haz vermekle kalmaz. (II) Onu yaşadığı toplumun ve dünyanın gerçekliğiyle yüzleştirir. (III) Okur, bir romandaki karakterin gözünden bakarak empati kurmayı öğrenir. (IV) Kendi hayatında fark etmediği ayrıntıları, sanatın büyülü süzgecinden geçmiş hâliyle görür. (V) Böylece edebiyat, insanı daha duyarlı ve bilinçli bir birey olmaya teşvik eder.
Numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
V. cümlenin yüklemi "teşvik eder" bir birleşik fiildir ve etken çatılıdır. Ancak III. cümlede "bir romandaki karakterin gözünden bakarak" zarf tümleciyken, "empati kurmayı" belirtisiz nesnedir. Dolayısıyla B şıkkı yanlıştır.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, yüklem yanlış belirlendiği için ögeler de yanlış ayrılmıştır?
B seçeneğinde yüklem sadece "gibidir" edatı olarak alınamaz. Yüklem, "geçmişten bugüne uzanan bir anıt gibidir" edat grubunun tamamıdır. Yüklem yanlış belirlendiği için "geçmişten bugüne uzanan bir anıt" söz grubunun da yanlışlıkla farklı bir öge gibi algılanması muhtemeldir. Diğer şıklarda ögeler doğru ayrılmıştır.
4. "Sanatın temel amacı, ----, insan ruhunun en derin katmanlarına dokunabilmektir."
Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilirse, ara söz cümlenin öznesini açıklamış olur?
Cümlenin öznesi "Sanatın temel amacı" belirtili ad tamlamasıdır. Bu özneyi açıklayacak ara sözün de yine bu tamlamayla anlamsal olarak örtüşmesi gerekir. "yani güzele ulaşma çabası" ifadesi, "sanatın temel amacı"nı en iyi şekilde açıklayan ifadedir. C'deki "estetik bir form yaratmak" ise amacın kendisi değil, bir aracıdır. A, B ve E seçenekleri ise cümle dışı unsurlardır.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisi, yapısı bakımından diğerlerinden farklıdır?
A, C, D ve E seçenekleri, birden fazla yüklemin virgül veya noktalı virgülle bağlandığı "sıralı cümle" örnekleridir. B seçeneği ise temel bir cümle ile "ki" bağlacıyla bağlanmış bir yan cümleden oluştuğu için "ki'li birleşik cümle"dir.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "de" bağlacı, cümleye "eşitlik, gibilik" anlamı katmıştır?
D seçeneğinde "Çocuk da çocuk" ifadesi, çocuğun "çocuk gibi" davrandığı, çocukça bir inatçılık gösterdiği anlamındadır. Bu kullanımda "de" bağlacı, bir tür "eşitlik, aynılık, gibilik" anlamı katar. Diğer şıklarda karşıtlık (A), umursamama (B), katılma (C) ve başkaları gibi (E) anlamları vardır.
7. "İnsanın, kendisini en acımasız şekilde eleştiren iç sesini susturmayı başardığı an, olgunluğa adım attığı andır."
Bu cümlenin ögeleri ve yapısıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Cümlenin yüklemi "olgunluğa adım attığı andır". Bu bir isim cümlesidir ve isim cümlelerinde genellikle nesne bulunmaz. Cümlenin öznesi ise "İnsanın, kendisini en acımasız şekilde eleştiren iç sesini susturmayı başardığı an"dır. Bu ögeler içinde de nesne yoktur. Diğer bilgiler doğrudur.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde çatı uyuşmazlığından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
B seçeneğinde yan cümlecikteki fiilimsi "toplanarak" edilgen çatılıdır. Ancak temel cümlenin yüklemi "sundu" etken çatılıdır. Cümlede çatı uyumu olması için ya "tüm belgeleri toplayarak, müdüre sundu" ya da "tüm belgeler toplanarak, müdüre sunuldu" denmeliydi. Fiilimsi ile yüklem arasındaki bu çatı uyuşmazlığı, anlatım bozukluğuna neden olmuştur.
9. "Yazarın amacı, okurun elinden tutup onu bilmediği diyarlarda gezdirmek değil, ona bir harita verip kendi yolunu bulmasını sağlamaktır."
Bu cümlede aşağıdaki sözcük türlerinden hangisinin örneği yoktur?
Cümlede isim-fiiller ("gezdirmek, verip, bulmasını, sağlamaktır"), sıfat-fiil ("bilmediği"), edat ("değil") ve zamirler ("onu, kendi") bulunmaktadır. Ancak "-ip, -arak, -ince" gibi eklerle yapılan bir zarf-fiil yoktur.
10. "Şimdi söyleyeceklerimi lütfen iyi dinleyin." cümlesindeki "şimdi" sözcüğünün göreviyle, aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili sözcüklerden hangisinin görevi aynıdır?
A) Şimdi anlıyorum yıllar önce babamın ne demek istediğini.
B) Şimdi bizim de kendimize ait, sıcak bir yuvamız var.
C) Şimdi usulca o kapıdan içeri süzülen bir gölgeydi sanki.
D) Şimdi aramızda olmayan o güzel insanları özlemle anıyorum.
E) Şimdi o eski fotoğraflara bakıp dalıyorum derin hayallere.
Soru kökündeki "şimdi söyleyeceklerim" ifadesinde "şimdi" kelimesi, zaman bildiren bir zarf değil, "söyleyeceklerim" fiilimsisini belirten bir sıfattır ("şu andaki söyleyeceklerim" anlamında). Diğer şıklarda "şimdi" zaman zarfı olarak kullanılırken, D seçeneğindeki "şimdi aramızda olmayan" ifadesinde yine sıfat-fiili belirten bir sıfat görevindedir.