Noktalama İşaretleri Testi - 2
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde virgül (,) kaldırılırsa cümlenin anlamında bir değişiklik olur?
Bu cümlede virgül kaldırıldığında "ihtiyar adam" şeklinde bir sıfat tamlaması oluşur ve cümlenin öznesi değişir. Virgül burada "ihtiyar" kelimesinin özne olduğunu, "adam" kelimesinin ise yönelme durumu eki almış bir dolaylı tümleç olduğunu belirtir. Bu duruma "anlam karışıklığını önleme" görevi denir. Diğer şıklarda virgülün kaldırılması anlamı bozmaz veya değiştirmez.
2. "Yeni usul şiirimiz; zevksiz, köksüz, acemice görünüyordu." (Yahya Kemal Beyatlı)
Bu cümledeki noktalı virgülün (;) kullanım amacı aşağıdakilerden hangisidir?
Bu cümlede özne "Yeni usul şiirimiz"dir. Özneden sonra virgülle ayrılmış eş görevli sözcükler (zevk-siz, kök-süz, acemi-ce) sıralandığı için, özneyi bu sözcüklerden ayırmak ve belirtmek amacıyla noktalı virgül kullanılmıştır. Bu, noktalı virgülün özel bir kullanım durumudur.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde üç nokta (...) farklı bir görevde kullanılmıştır?
C seçeneğinde üç nokta, kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten dolayı açık yazılmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konmuştur (sansür amacı). Diğer seçeneklerde ise tamamlanmamış cümlelerin sonuna konarak anlatımın okuyucuya bırakıldığını göstermektedir.
4. "İsteseymiş bir günde bitirirmiş (!) ama ne yazık ki vakti yokmuş."
cümlesinde yay ayraç içinde kullanılan ünlem işaretinin (!) kattığı anlam hangisidir?
Yay ayraç içinde kullanılan ünlem işareti, söylenen sözün tam tersinin kastedildiğini, söze inanılmadığını, alay veya kinaye anlamı katıldığını belirtmek için kullanılır. Burada da kişinin "bir günde bitirebileceği" iddiasına inanılmadığı ifade edilmektedir.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kesme işaretinin (') kullanımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?
Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz. "Ayşe" özel ismine gelen "-ler" çokluk eki ve ondan sonraki ekler kesme işaretiyle ayrılmamalıdır. Doğrusu "Ayşeler" şeklinde olmalıdır. B seçeneğindeki "Türk Dil Kurumunun" yazımı doğrudur çünkü kurala göre kurum ve kuruluş adlarına gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir noktalama yanlışı vardır?
Cümle içerisinde soru ifadesi taşıyan, ancak cümlenin tamamı soru anlamı içermeyen durumlarda soru işareti kullanılmaz. Bu cümle, soru sormak yerine bir durumu bildirmektedir. Dolayısıyla sonuna soru işareti (?) değil, nokta (.) konulmalıdır. Cümle "Nereye gideceğini biliyor mu?" şeklinde olsaydı soru işareti doğru olurdu.
7. "Mor [mavi ile kırmızının birleşimi] en sevdiğim renktir." cümlesinde köşeli ayraç [ ] hangi amaçla kullanılmıştır?
Köşeli ayraç, genellikle parantez (yay ayraç) içinde verilmesi gereken bir açıklamanın içinde, bir başka açıklamaya daha ihtiyaç duyulduğunda kullanılır. Ancak bu örnekte, bir kelimenin bilimsel veya teknik açıklamasını vermek için de kullanılabileceğini göstermektedir. Kural olarak en temel görevi, ayraç içinde ayraç gerektiğinde dıştaki ayracı belirtmektir. Bu cümlede yay ayraç da kullanılabilirdi, ancak köşeli ayraç kullanımı da yanlış değildir ve genellikle daha bilimsel metinlerde tercih edilir.
8. Tırnak içine alınmayan alıntı cümlelerin sonuna hangi noktalama işareti konur?
Başkasından aktarılan bir söz tırnak işareti kullanılmadan, "dedi, söyledi, belirtti" gibi ifadelerle cümlenin içine yerleştirildiğinde, alıntı sözün sonuna virgül konur. Örnek: "Yarın mutlaka gelirim, dedi."
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde iki nokta (:) yerinde kullanılmıştır?
İki nokta, kendisinden sonra açıklama yapılacak veya örnek verilecek cümlenin sonuna konur. C seçeneğinde "tavsiyem şudur" ifadesiyle bir açıklama yapılacağı belirtiliyor ve ardından gelen cümle bu açıklamayı oluşturuyor. B ve D seçeneklerinde cümle zaten tamamlanmış olduğu için iki noktaya gerek yoktur. A'da bağlaçtan sonra iki nokta kullanılmaz. E'de ise soru cümlesi olduğu için iki nokta yerine virgül ya da cümlenin yapısına göre farklı bir düzenleme gerekirdi.
10. "Kaymakam (ayağa kalkarak) – Beyler, bu konuyu burada kapatalım." cümlesindeki yay ayracın kullanım amacı nedir?
Tiyatro metinlerinde veya senaryolarda, konuşan kişinin o sırada yaptığı hareketi, durumu veya jesti belirtmek için yay ayraç kullanılır. Bu cümlede de "Kaymakam"ın konuşurken "ayağa kalktığı" belirtilmektedir.
11. Aşağıdaki dizelerin hangisinde noktalama işaretleri doğru kullanılmıştır?
"Dur" bir seslenme olduğu için sonrasında virgül kullanılması, "yolcu" bir hitap olduğu için sonrasında ünlem konulması doğrudur. Cümlenin devamında özneyi ("bu toprak") yüklemden uzak düştüğü için belirtmek amacıyla virgül kullanılması ve cümlenin sonuna nokta konulması gerekir. Diğer şıklarda virgül, ünlem ve nokta kullanımıyla ilgili hatalar bulunmaktadır.
12. Hangi cümlede noktalı virgül (;) yerine virgül (,) kullanılabilir?
B seçeneğindeki cümle, iki bağımsız cümleden oluşan bir sıralı cümledir. Bu tür cümleleri ayırmak için virgül de kullanılabilir. Noktalı virgül genellikle, kendi içlerinde virgül bulunan sıralı cümleleri veya tür/takımları ayırmak için tercih edilir. Diğer seçeneklerde ise noktalı virgülün kaldırılıp yerine virgül konulması anlam karışıklığına yol açacağı için kullanımı zorunludur.
Noktalama İşaretleri Testi - 2
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde virgül (,) kaldırılırsa cümlenin anlamında bir değişiklik olur?
Bu cümlede virgül kaldırıldığında "ihtiyar adam" şeklinde bir sıfat tamlaması oluşur ve cümlenin öznesi değişir. Virgül burada "ihtiyar" kelimesinin özne olduğunu, "adam" kelimesinin ise yönelme durumu eki almış bir dolaylı tümleç olduğunu belirtir. Bu duruma "anlam karışıklığını önleme" görevi denir. Diğer şıklarda virgülün kaldırılması anlamı bozmaz veya değiştirmez.
2. "Yeni usul şiirimiz; zevksiz, köksüz, acemice görünüyordu." (Yahya Kemal Beyatlı)
Bu cümledeki noktalı virgülün (;) kullanım amacı aşağıdakilerden hangisidir?
Bu cümlede özne "Yeni usul şiirimiz"dir. Özneden sonra virgülle ayrılmış eş görevli sözcükler (zevk-siz, kök-süz, acemi-ce) sıralandığı için, özneyi bu sözcüklerden ayırmak ve belirtmek amacıyla noktalı virgül kullanılmıştır. Bu, noktalı virgülün özel bir kullanım durumudur.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde üç nokta (...) farklı bir görevde kullanılmıştır?
C seçeneğinde üç nokta, kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten dolayı açık yazılmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konmuştur (sansür amacı). Diğer seçeneklerde ise tamamlanmamış cümlelerin sonuna konarak anlatımın okuyucuya bırakıldığını göstermektedir.
4. "İsteseymiş bir günde bitirirmiş (!) ama ne yazık ki vakti yokmuş."
cümlesinde yay ayraç içinde kullanılan ünlem işaretinin (!) kattığı anlam hangisidir?
Yay ayraç içinde kullanılan ünlem işareti, söylenen sözün tam tersinin kastedildiğini, söze inanılmadığını, alay veya kinaye anlamı katıldığını belirtmek için kullanılır. Burada da kişinin "bir günde bitirebileceği" iddiasına inanılmadığı ifade edilmektedir.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kesme işaretinin (') kullanımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?
Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz. "Ayşe" özel ismine gelen "-ler" çokluk eki ve ondan sonraki ekler kesme işaretiyle ayrılmamalıdır. Doğrusu "Ayşeler" şeklinde olmalıdır. B seçeneğindeki "Türk Dil Kurumunun" yazımı doğrudur çünkü kurala göre kurum ve kuruluş adlarına gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir noktalama yanlışı vardır?
Cümle içerisinde soru ifadesi taşıyan, ancak cümlenin tamamı soru anlamı içermeyen durumlarda soru işareti kullanılmaz. Bu cümle, soru sormak yerine bir durumu bildirmektedir. Dolayısıyla sonuna soru işareti (?) değil, nokta (.) konulmalıdır. Cümle "Nereye gideceğini biliyor mu?" şeklinde olsaydı soru işareti doğru olurdu.
7. "Mor [mavi ile kırmızının birleşimi] en sevdiğim renktir." cümlesinde köşeli ayraç [ ] hangi amaçla kullanılmıştır?
Köşeli ayraç, genellikle parantez (yay ayraç) içinde verilmesi gereken bir açıklamanın içinde, bir başka açıklamaya daha ihtiyaç duyulduğunda kullanılır. Ancak bu örnekte, bir kelimenin bilimsel veya teknik açıklamasını vermek için de kullanılabileceğini göstermektedir. Kural olarak en temel görevi, ayraç içinde ayraç gerektiğinde dıştaki ayracı belirtmektir. Bu cümlede yay ayraç da kullanılabilirdi, ancak köşeli ayraç kullanımı da yanlış değildir ve genellikle daha bilimsel metinlerde tercih edilir.
8. Tırnak içine alınmayan alıntı cümlelerin sonuna hangi noktalama işareti konur?
Başkasından aktarılan bir söz tırnak işareti kullanılmadan, "dedi, söyledi, belirtti" gibi ifadelerle cümlenin içine yerleştirildiğinde, alıntı sözün sonuna virgül konur. Örnek: "Yarın mutlaka gelirim, dedi."
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde iki nokta (:) yerinde kullanılmıştır?
İki nokta, kendisinden sonra açıklama yapılacak veya örnek verilecek cümlenin sonuna konur. C seçeneğinde "tavsiyem şudur" ifadesiyle bir açıklama yapılacağı belirtiliyor ve ardından gelen cümle bu açıklamayı oluşturuyor. B ve D seçeneklerinde cümle zaten tamamlanmış olduğu için iki noktaya gerek yoktur. A'da bağlaçtan sonra iki nokta kullanılmaz. E'de ise soru cümlesi olduğu için iki nokta yerine virgül ya da cümlenin yapısına göre farklı bir düzenleme gerekirdi.
10. "Kaymakam (ayağa kalkarak) – Beyler, bu konuyu burada kapatalım." cümlesindeki yay ayracın kullanım amacı nedir?
Tiyatro metinlerinde veya senaryolarda, konuşan kişinin o sırada yaptığı hareketi, durumu veya jesti belirtmek için yay ayraç kullanılır. Bu cümlede de "Kaymakam"ın konuşurken "ayağa kalktığı" belirtilmektedir.
11. Aşağıdaki dizelerin hangisinde noktalama işaretleri doğru kullanılmıştır?
"Dur" bir seslenme olduğu için sonrasında virgül kullanılması, "yolcu" bir hitap olduğu için sonrasında ünlem konulması doğrudur. Cümlenin devamında özneyi ("bu toprak") yüklemden uzak düştüğü için belirtmek amacıyla virgül kullanılması ve cümlenin sonuna nokta konulması gerekir. Diğer şıklarda virgül, ünlem ve nokta kullanımıyla ilgili hatalar bulunmaktadır.
12. Hangi cümlede noktalı virgül (;) yerine virgül (,) kullanılabilir?
B seçeneğindeki cümle, iki bağımsız cümleden oluşan bir sıralı cümledir. Bu tür cümleleri ayırmak için virgül de kullanılabilir. Noktalı virgül genellikle, kendi içlerinde virgül bulunan sıralı cümleleri veya tür/takımları ayırmak için tercih edilir. Diğer seçeneklerde ise noktalı virgülün kaldırılıp yerine virgül konulması anlam karışıklığına yol açacağı için kullanımı zorunludur.