Noktalama İşaretleri Testi - 5
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde virgül (,) konulması gereken bir yere konulmamıştır?
Bu cümlede "genç" kelimesinden sonra virgül konulmazsa "genç doktor" şeklinde bir sıfat tamlaması oluşur. Ancak anlatılmak istenen "Genç, doktorun odasına doğru yürüdü" ise, yani özne olan "genç"i belirtmek ve anlam karışıklığını önlemek için virgül kullanılmalıdır. Diğer şıklarda tekrarlı bağlaç (A), zarf-fiil (C, E) ve pekiştirme (D) ifadelerinden sonra virgül kullanılmaz.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kesme işareti (') yanlış kullanılmıştır?
TDK'nin kuralına göre; kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz. "Türkiye Büyük Millet Meclisi" bir kurum adı olduğu için gelen "-nin" eki kesme işareti olmadan, bitişik yazılmalıdır: "Türkiye Büyük Millet Meclisinin". B seçeneğindeki "Resmî Gazete" ise özel bir kanunla belirlendiği için istisnai olarak ek alır.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin sonuna üç nokta (...) getirilemez?
Bu cümle, "bilmez miyim" soru ekiyle biten ve aslında "elbette bilirim" anlamı taşıyan bir sözde soru cümlesidir. Soru anlamı taşıdığı için sonuna üç nokta değil, soru işareti (?) konulmalıdır. Diğer seçenekler eksik bırakılmış (A, B), alıntı (E) veya argosu olan (D) cümleler olduğu için üç nokta kullanımı doğrudur.
4. "Bütün bu olanlardan sonra -her ne kadar belli etmese de- çok üzülmüştü." cümlesindeki kısa çizgilerin (-) kullanım amacı nedir?
Cümle içinde, ana cümlenin anlamını tamamlayan ancak cümlenin temel ögelerinden olmayan açıklayıcı ifadelere ara söz veya ara cümle denir. Bu ifadeler iki virgül veya iki kısa çizgi arasında gösterilir. Bu cümlede "her ne kadar belli etmese de" ifadesi bir ara cümledir.
5. Hangi cümlede ünlem işareti (!) yay ayraç içinde ( ! ) kullanılmalıdır?
Yay ayraç içindeki ünlem işareti; inanılmayan, alay edilen veya küçümsenen bir durumu belirtmek için kullanılır. Bu cümlede, kişinin "bilgili" olduğu iddiasına inanılmadığı ve bu durumla alay edildiği "bilgili (!)" şeklinde ifade edilebilir. Diğer seçenekler doğrudan duygu veya seslenme içerdiği için ünlem cümlenin sonuna konur.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde noktalı virgül (;) yanlış kullanılmıştır?
"ama, fakat, lakin, ancak, çünkü" gibi bağlaçlardan önce veya sonra noktalı virgül (veya herhangi bir noktalama işareti) kullanılmaz. Cümle "Çok çalıştı fakat sınavı kazanamadı." şeklinde olmalıdır. Diğer şıklardaki kullanımlar (sıralı cümleleri, tür ve takımları, özneyi ayırma) doğrudur.
7. Satır sonuna sığmayan "ilkokul" kelimesi hecelerine nasıl ayrılmalıdır?
Türkçede satır sonu bölmelerinde kelimeler hecelerine göre ayrılır. Birleşik kelimeler de tek bir kelime gibi kabul edilir ve buna göre hecelenir. "ilkokul" kelimesinin hecelenişi "il-ko-kul" şeklindedir ve satır sonunda da bu kurala göre bölünmelidir. "ilk-okul" gibi kelimenin yapısına göre bölme yapılmaz.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir noktalama eksikliği vardır?
Bu cümlede "Ali" kelimesi, "kardeşi" kelimesini açıklayan bir ara sözdür. Ara sözler iki virgül veya iki kısa çizgi arasında gösterilir. Cümlenin "Kardeşi, Ali, bugün okulda yoktu." şeklinde yazılması gerekirdi. Diğer şıklarda B ve D'de virgül, C'de ise soru işareti eksiktir ancak E şıkkındaki ara söz kullanımı daha özel bir kuraldır.
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eğik çizgi (/) yanlış kullanılmıştır?
Eğik çizgi, "veya", "yahut" gibi seçenek bildiren durumlar için kullanılır. Bu cümlede "öğretmenler, öğrenciler ve veliler" bir liste halinde sıralanmıştır, aralarında bir seçenek durumu yoktur. Bu nedenle aralarına eğik çizgi değil, virgül (,) konulmalıdır.
10. Hangi cümlede tırnak işareti (" ") doğru kullanılmıştır?
Cümle içerisinde geçen eser adları (kitap, dergi, şiir, film vb.) tırnak içinde verilir. Bu kullanım doğrudur. A, D ve E seçeneklerinde alıntı cümlenin ilk harfi büyük başlamalıydı. C seçeneğinde tek bir zamiri vurgulamak için tırnak kullanmak gereksiz ve yanlıştır, bunun yerine eğik yazı tercih edilebilir.
11. Aşağıda parantezle belirtilen yerlerin hangisine iki nokta (:) getirilmelidir?
İki noktanın görevlerinden biri de tiyatro metinlerinde ve karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi veya grubu belirten ifadeden sonra konulmasıdır. Bu örnekte "Koro:" kullanımı doğrudur. Diğer seçeneklerde parantez olan yerlere noktalama işareti gerekmez (A, C) veya virgül/nokta (E) ya da açıklama cümlesi ise nokta (B) gerekir.
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde noktalama işaretlerinin tümü doğru kullanılmıştır?
Bu cümlede "Eyvah" ünleminden sonra virgül konulup, cümlenin sonuna ünlem işareti getirilmesi doğrudur. Alternatif olarak "Eyvah! Anahtarımı içeride unuttum." da yazılabilirdi. A'da iki nokta gereksizdir. B'de özneden sonra noktalı virgül değil, virgül gelmelidir. D'de örnekler sıralandıktan sonra cümle bittiği için üç nokta yerine nokta konulmalıdır. E'de ara söz için virgül kullanılmışsa, tire kullanılmaz; ikisi bir arada kullanılmaz.
Noktalama İşaretleri Testi - 5
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde virgül (,) konulması gereken bir yere konulmamıştır?
Bu cümlede "genç" kelimesinden sonra virgül konulmazsa "genç doktor" şeklinde bir sıfat tamlaması oluşur. Ancak anlatılmak istenen "Genç, doktorun odasına doğru yürüdü" ise, yani özne olan "genç"i belirtmek ve anlam karışıklığını önlemek için virgül kullanılmalıdır. Diğer şıklarda tekrarlı bağlaç (A), zarf-fiil (C, E) ve pekiştirme (D) ifadelerinden sonra virgül kullanılmaz.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kesme işareti (') yanlış kullanılmıştır?
TDK'nin kuralına göre; kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz. "Türkiye Büyük Millet Meclisi" bir kurum adı olduğu için gelen "-nin" eki kesme işareti olmadan, bitişik yazılmalıdır: "Türkiye Büyük Millet Meclisinin". B seçeneğindeki "Resmî Gazete" ise özel bir kanunla belirlendiği için istisnai olarak ek alır.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin sonuna üç nokta (...) getirilemez?
Bu cümle, "bilmez miyim" soru ekiyle biten ve aslında "elbette bilirim" anlamı taşıyan bir sözde soru cümlesidir. Soru anlamı taşıdığı için sonuna üç nokta değil, soru işareti (?) konulmalıdır. Diğer seçenekler eksik bırakılmış (A, B), alıntı (E) veya argosu olan (D) cümleler olduğu için üç nokta kullanımı doğrudur.
4. "Bütün bu olanlardan sonra -her ne kadar belli etmese de- çok üzülmüştü." cümlesindeki kısa çizgilerin (-) kullanım amacı nedir?
Cümle içinde, ana cümlenin anlamını tamamlayan ancak cümlenin temel ögelerinden olmayan açıklayıcı ifadelere ara söz veya ara cümle denir. Bu ifadeler iki virgül veya iki kısa çizgi arasında gösterilir. Bu cümlede "her ne kadar belli etmese de" ifadesi bir ara cümledir.
5. Hangi cümlede ünlem işareti (!) yay ayraç içinde ( ! ) kullanılmalıdır?
Yay ayraç içindeki ünlem işareti; inanılmayan, alay edilen veya küçümsenen bir durumu belirtmek için kullanılır. Bu cümlede, kişinin "bilgili" olduğu iddiasına inanılmadığı ve bu durumla alay edildiği "bilgili (!)" şeklinde ifade edilebilir. Diğer seçenekler doğrudan duygu veya seslenme içerdiği için ünlem cümlenin sonuna konur.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde noktalı virgül (;) yanlış kullanılmıştır?
"ama, fakat, lakin, ancak, çünkü" gibi bağlaçlardan önce veya sonra noktalı virgül (veya herhangi bir noktalama işareti) kullanılmaz. Cümle "Çok çalıştı fakat sınavı kazanamadı." şeklinde olmalıdır. Diğer şıklardaki kullanımlar (sıralı cümleleri, tür ve takımları, özneyi ayırma) doğrudur.
7. Satır sonuna sığmayan "ilkokul" kelimesi hecelerine nasıl ayrılmalıdır?
Türkçede satır sonu bölmelerinde kelimeler hecelerine göre ayrılır. Birleşik kelimeler de tek bir kelime gibi kabul edilir ve buna göre hecelenir. "ilkokul" kelimesinin hecelenişi "il-ko-kul" şeklindedir ve satır sonunda da bu kurala göre bölünmelidir. "ilk-okul" gibi kelimenin yapısına göre bölme yapılmaz.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir noktalama eksikliği vardır?
Bu cümlede "Ali" kelimesi, "kardeşi" kelimesini açıklayan bir ara sözdür. Ara sözler iki virgül veya iki kısa çizgi arasında gösterilir. Cümlenin "Kardeşi, Ali, bugün okulda yoktu." şeklinde yazılması gerekirdi. Diğer şıklarda B ve D'de virgül, C'de ise soru işareti eksiktir ancak E şıkkındaki ara söz kullanımı daha özel bir kuraldır.
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eğik çizgi (/) yanlış kullanılmıştır?
Eğik çizgi, "veya", "yahut" gibi seçenek bildiren durumlar için kullanılır. Bu cümlede "öğretmenler, öğrenciler ve veliler" bir liste halinde sıralanmıştır, aralarında bir seçenek durumu yoktur. Bu nedenle aralarına eğik çizgi değil, virgül (,) konulmalıdır.
10. Hangi cümlede tırnak işareti (" ") doğru kullanılmıştır?
Cümle içerisinde geçen eser adları (kitap, dergi, şiir, film vb.) tırnak içinde verilir. Bu kullanım doğrudur. A, D ve E seçeneklerinde alıntı cümlenin ilk harfi büyük başlamalıydı. C seçeneğinde tek bir zamiri vurgulamak için tırnak kullanmak gereksiz ve yanlıştır, bunun yerine eğik yazı tercih edilebilir.
11. Aşağıda parantezle belirtilen yerlerin hangisine iki nokta (:) getirilmelidir?
İki noktanın görevlerinden biri de tiyatro metinlerinde ve karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi veya grubu belirten ifadeden sonra konulmasıdır. Bu örnekte "Koro:" kullanımı doğrudur. Diğer seçeneklerde parantez olan yerlere noktalama işareti gerekmez (A, C) veya virgül/nokta (E) ya da açıklama cümlesi ise nokta (B) gerekir.
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde noktalama işaretlerinin tümü doğru kullanılmıştır?
Bu cümlede "Eyvah" ünleminden sonra virgül konulup, cümlenin sonuna ünlem işareti getirilmesi doğrudur. Alternatif olarak "Eyvah! Anahtarımı içeride unuttum." da yazılabilirdi. A'da iki nokta gereksizdir. B'de özneden sonra noktalı virgül değil, virgül gelmelidir. D'de örnekler sıralandıktan sonra cümle bittiği için üç nokta yerine nokta konulmalıdır. E'de ara söz için virgül kullanılmışsa, tire kullanılmaz; ikisi bir arada kullanılmaz.