Anlatım Bozuklukları Testi - 1
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gereksiz sözcük kullanımından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
"Hatıra" kelimesi zaten geçmişe ait anıları ifade eder. Bu nedenle "geçmişteki" kelimesinin kullanılması gereksizdir. Cümlenin "Hatıralarını bir bir anlattı." şeklinde olması yeterlidir.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlamca çelişen sözcüklerin bir arada kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
"Eminim ki" ifadesi kesinlik bildirirken, cümlenin sonundaki "-meli, -malı" eki ihtimal (tahmin) anlamı katar. Bir cümlede hem kesinlik hem de ihtimal bildiren ifadelerin bir arada kullanılması anlamca çelişkiye yol açar.
3. "Bu davranışınla benim gözümde bir kat daha büyüdün." cümlesindeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
"Gözünde büyümek" deyimi, bir şeyi veya bir sorunu abartmak, olduğundan daha önemli görmek anlamında kullanılır. Cümlede ise takdir etme, değerinin artması anlamı kastedilmiştir. Bu anlam için "gözüme girdin" veya "değerin arttı" gibi ifadeler kullanılmalıydı. Deyim, cümlenin anlamına uygun kullanılmamıştır.
4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözcüğün yanlış yerde kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
Bu cümlede "izinsiz" kelimesi "inşaat" kelimesini nitelemektedir, sanki inşaatın kendisi izinsizmiş gibi bir anlam çıkmaktadır. Oysa anlatılmak istenen, inşaata izinsiz girilmesidir. Cümlenin "İnşaata izinsiz girmenin tehlikeli olduğu söylendi." şeklinde düzeltilmesi gerekir.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne-yüklem uyumsuzluğundan kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
"Hiçbiri, herkes, hepsi, kimse" gibi belgisiz zamirler cümlenin öznesi olduğunda, yüklem daima tekil olmalıdır. Bu cümlede "Hiçbiri" öznesine karşılık gelen yüklemin "konuşuyorlardı" (çoğul) değil, "konuşuyordu" (tekil) olması gerekirdi.
6. "Çocukların okula gitmesini istemiyor, evde çeşitli bahanelerle oyalıyor." cümlesindeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisiyle giderilebilir?
Bu cümlede nesne eksikliği vardır. "Kimi oyalıyor?" sorusunun cevabı ikinci cümlede yoktur. Bu belirsizliği gidermek için ikinci cümlenin başına "onları" nesnesinin getirilmesi gerekir. Cümlenin doğru hâli: "Çocukların okula gitmesini istemiyor, onları evde çeşitli bahanelerle oyalıyor."
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir mantık ve sıralama hatası yapılmıştır?
Mantık sıralamasına göre, daha zor olan bir eylem önce, daha kolay olan ise sonra belirtilmelidir. "Yemek yapmak", "patates soymaktan" daha zor ve kapsamlı bir eylemdir. Dolayısıyla cümlenin "Bırakın yemek yapmayı, patates bile soyamaz o." şeklinde olması gerekirdi.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözcüğün yanlış anlamda kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
"Şans" kelimesi genellikle tesadüflere bağlı, olumlu veya olumsuz durumlar için kullanılır. Oysa bir ürünün bir bölgede yetişebilmesi bir olasılık, imkân veya potansiyeldir. Bu cümlede "şansı" yerine "olasılığı" veya "imkânı" kelimesinin kullanılması daha doğru olurdu.
9. "Kardeşini yanına çağırdı ve bir şeyler anlattı." cümlesindeki anlatım bozukluğunun nedeni nedir?
Sıralı cümlelerde öge ortaklığı bazen anlatım bozukluğuna yol açar. Bu cümlenin ikinci kısmında "kime bir şeyler anlattı?" sorusunun cevabı yoktur. Cümle, "Kardeşini yanına çağırdı ve ona bir şeyler anlattı." şeklinde düzeltilmelidir. Eksik olan "ona" kelimesi dolaylı tümleçtir.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tamlama yanlışlığından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
Bu cümlede "gıda" ve "temizlik" kelimeleri ortak bir tamlanana ("maddeleri") bağlanmaya çalışılmıştır. Ancak "gıda maddeleri" doğru bir tamlama iken, "temizlik maddeleri" de doğrudur. Fakat "her türlü gıda" ifadesi sıfat tamlaması, "temizlik maddeleri" ise isim tamlamasıdır. Düzeltmek için "Bu markette her türlü gıda maddesi ve temizlik malzemesi satılıyor." demek daha doğrudur.
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlam belirsizliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
Bu cümlede bir anlam belirsizliği vardır. Cümle iki farklı anlama gelebilir: 1. "Senin okula gitmediğini bugün öğrendim." 2. "Onun okula gitmediğini bugün öğrendim." Bu belirsizliği gidermek için cümlenin başına "senin" veya "onun" zamirlerinden birinin getirilmesi gerekir.
12. "Bu zorlu yolda yürürken ayağına taş takıldı." cümlesindeki anlatım bozukluğunun nedeni nedir?
Türkçede "ayağına taş takılmak" diye bir deyim yoktur. Doğru deyim "ayağı takılmak" veya "çelme takılmak"tır. Ancak burada kastedilen "ayağına taş değmesi/çarpması"dır. "Ayağına taş takıldı" ifadesi, deyimin yanlış ve bozuk bir kullanımıdır.
Anlatım Bozuklukları Testi - 1
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gereksiz sözcük kullanımından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
"Hatıra" kelimesi zaten geçmişe ait anıları ifade eder. Bu nedenle "geçmişteki" kelimesinin kullanılması gereksizdir. Cümlenin "Hatıralarını bir bir anlattı." şeklinde olması yeterlidir.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlamca çelişen sözcüklerin bir arada kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
"Eminim ki" ifadesi kesinlik bildirirken, cümlenin sonundaki "-meli, -malı" eki ihtimal (tahmin) anlamı katar. Bir cümlede hem kesinlik hem de ihtimal bildiren ifadelerin bir arada kullanılması anlamca çelişkiye yol açar.
3. "Bu davranışınla benim gözümde bir kat daha büyüdün." cümlesindeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
"Gözünde büyümek" deyimi, bir şeyi veya bir sorunu abartmak, olduğundan daha önemli görmek anlamında kullanılır. Cümlede ise takdir etme, değerinin artması anlamı kastedilmiştir. Bu anlam için "gözüme girdin" veya "değerin arttı" gibi ifadeler kullanılmalıydı. Deyim, cümlenin anlamına uygun kullanılmamıştır.
4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözcüğün yanlış yerde kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
Bu cümlede "izinsiz" kelimesi "inşaat" kelimesini nitelemektedir, sanki inşaatın kendisi izinsizmiş gibi bir anlam çıkmaktadır. Oysa anlatılmak istenen, inşaata izinsiz girilmesidir. Cümlenin "İnşaata izinsiz girmenin tehlikeli olduğu söylendi." şeklinde düzeltilmesi gerekir.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne-yüklem uyumsuzluğundan kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
"Hiçbiri, herkes, hepsi, kimse" gibi belgisiz zamirler cümlenin öznesi olduğunda, yüklem daima tekil olmalıdır. Bu cümlede "Hiçbiri" öznesine karşılık gelen yüklemin "konuşuyorlardı" (çoğul) değil, "konuşuyordu" (tekil) olması gerekirdi.
6. "Çocukların okula gitmesini istemiyor, evde çeşitli bahanelerle oyalıyor." cümlesindeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisiyle giderilebilir?
Bu cümlede nesne eksikliği vardır. "Kimi oyalıyor?" sorusunun cevabı ikinci cümlede yoktur. Bu belirsizliği gidermek için ikinci cümlenin başına "onları" nesnesinin getirilmesi gerekir. Cümlenin doğru hâli: "Çocukların okula gitmesini istemiyor, onları evde çeşitli bahanelerle oyalıyor."
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir mantık ve sıralama hatası yapılmıştır?
Mantık sıralamasına göre, daha zor olan bir eylem önce, daha kolay olan ise sonra belirtilmelidir. "Yemek yapmak", "patates soymaktan" daha zor ve kapsamlı bir eylemdir. Dolayısıyla cümlenin "Bırakın yemek yapmayı, patates bile soyamaz o." şeklinde olması gerekirdi.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözcüğün yanlış anlamda kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
"Şans" kelimesi genellikle tesadüflere bağlı, olumlu veya olumsuz durumlar için kullanılır. Oysa bir ürünün bir bölgede yetişebilmesi bir olasılık, imkân veya potansiyeldir. Bu cümlede "şansı" yerine "olasılığı" veya "imkânı" kelimesinin kullanılması daha doğru olurdu.
9. "Kardeşini yanına çağırdı ve bir şeyler anlattı." cümlesindeki anlatım bozukluğunun nedeni nedir?
Sıralı cümlelerde öge ortaklığı bazen anlatım bozukluğuna yol açar. Bu cümlenin ikinci kısmında "kime bir şeyler anlattı?" sorusunun cevabı yoktur. Cümle, "Kardeşini yanına çağırdı ve ona bir şeyler anlattı." şeklinde düzeltilmelidir. Eksik olan "ona" kelimesi dolaylı tümleçtir.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tamlama yanlışlığından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
Bu cümlede "gıda" ve "temizlik" kelimeleri ortak bir tamlanana ("maddeleri") bağlanmaya çalışılmıştır. Ancak "gıda maddeleri" doğru bir tamlama iken, "temizlik maddeleri" de doğrudur. Fakat "her türlü gıda" ifadesi sıfat tamlaması, "temizlik maddeleri" ise isim tamlamasıdır. Düzeltmek için "Bu markette her türlü gıda maddesi ve temizlik malzemesi satılıyor." demek daha doğrudur.
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlam belirsizliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
Bu cümlede bir anlam belirsizliği vardır. Cümle iki farklı anlama gelebilir: 1. "Senin okula gitmediğini bugün öğrendim." 2. "Onun okula gitmediğini bugün öğrendim." Bu belirsizliği gidermek için cümlenin başına "senin" veya "onun" zamirlerinden birinin getirilmesi gerekir.
12. "Bu zorlu yolda yürürken ayağına taş takıldı." cümlesindeki anlatım bozukluğunun nedeni nedir?
Türkçede "ayağına taş takılmak" diye bir deyim yoktur. Doğru deyim "ayağı takılmak" veya "çelme takılmak"tır. Ancak burada kastedilen "ayağına taş değmesi/çarpması"dır. "Ayağına taş takıldı" ifadesi, deyimin yanlış ve bozuk bir kullanımıdır.