Hukukun Temel Kavramları Testi - 2
1. Hukuk kurallarının diğer sosyal düzen kurallarından (din, ahlak, görgü) ayrılan en temel özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
Tüm sosyal düzen kuralları toplumsal yaşamı düzenlemeyi amaçlar. Ancak sadece hukuk kurallarının ihlali, devletin zorlayıcı gücü (ceza, haciz vb.) ile karşılanır. Bu, hukuku diğer kurallardan ayıran en temel ve belirleyici özelliktir.
2. Bir ülkede, belli bir zamanda yürürlükte olan yazılı ve yazısız tüm hukuk kurallarının bütününe ne ad verilir?
Pozitif Hukuk, bir ülkede belirli bir dönemde uygulanan yazılı (mevzu) ve yazısız (örf ve adet) hukuk kurallarının tamamını kapsar. Mevzu hukuk ise sadece yetkili makamlarca konulmuş yazılı hukuk kurallarını ifade eder ve pozitif hukukun bir parçasıdır.
3. Hâkimin, önüne gelen bir uyuşmazlığı çözmek için yazılı hukukta (kanunlarda) ve örf ve adet hukukunda bir hüküm bulamaması durumuna ne denir?
Kanun boşluğu, sadece yazılı hukukta hüküm bulunmamasıdır. Hâkim bu durumda örf ve adete bakar. Eğer örf ve adette de bir kural yoksa, yani hem yazılı hem de yazısız hukukta çözüm bulunamıyorsa "hukuk boşluğu" doğar. Bu durumda hâkim, kendisi kanun koyucu olsaydı nasıl bir kural koyacak idiyse ona göre karar vererek hukuk yaratır.
4. Bir kimsenin, hukuken korunan bir hakkını elde etmek için bilerek veya bilmeyerek gerekli özeni göstermemesi nedeniyle bu hakkını kaybetmesi aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ilgilidir?
Hak düşürücü süre, bir hakkın kanunla belirlenen süre içinde kullanılmaması halinde o hakkın tamamen sona ermesidir. Bu süreler kamu düzeniyle ilgili olduğu için hâkim tarafından resen (kendiliğinden) dikkate alınır. Zamanaşımı ise hakkı sona erdirmez, sadece o hakkın dava yoluyla talep edilmesini engeller ve taraflarca ileri sürülmesi gerekir.
5. Aşağıdakilerden hangisi, hukuki bir sonucun doğması için aranan kurucu unsurlardan birinin hiç olmaması halinde ortaya çıkan yaptırım türüdür?
Yokluk, bir hukuki işlemin doğabilmesi için gerekli olan kurucu unsurlardan (örneğin, evlilik için farklı cinsten iki tarafın resmi memur önünde irade beyanı) birinin eksik olmasıdır. Bu durumda işlem, hukuk dünyasında hiç doğmamış sayılır. Butlanda ise kurucu unsurlar tamdır ancak işlem kanunun emredici hükümlerine aykırıdır.
6. Normlar hiyerarşisine göre aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden daha üst bir normdur?
Normlar hiyerarşisi, hukuk kurallarının astlık-üstlük ilişkisini ifade eder. Bu hiyerarşinin en tepesinde Anayasa yer alır. Hiçbir kanun, kararname veya yönetmelik Anayasa'ya aykırı olamaz. Genel sıralama: Anayasa > Kanun/Milletlerarası Antlaşmalar/OHAL CBK > Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi > Yönetmelik şeklindedir.
7. Bir kişinin, hakkını elde etmesinde veya bir borçtan kurtulmasında etkili olan bir durumu bilmemesi veya bilmesinin kendisinden beklenememesi haline ne ad verilir?
İyiniyet (sübjektif iyiniyet), bir hakkın kazanılmasına engel olan bir durumu bilmemektir. Örneğin, çalıntı olduğunu bilmeden bir malı satın alan kişinin durumu iyiniyete örnektir. Medeni Kanun, iyiniyetli kişinin bu kazancını belirli şartlar altında korur. Dürüstlük kuralı (objektif iyiniyet) ise hakların kullanımında ve borçların ifasında dürüstçe davranma yükümlülüğüdür.
8. Kamu Hukuku - Özel Hukuk ayrımında temel ölçüt aşağıdakilerden hangisidir?
Bu ayrımda temel kriter, hukuki ilişkinin niteliğidir. Eğer ilişki, devletin egemenlik gücünü kullanarak tek taraflı üstün iradesiyle hareket ettiği bir ilişki ise (örn: vergi, ceza) Kamu Hukuku alanına girer. Eğer taraflar arasında eşitlik söz konusu ise (örn: kira sözleşmesi, alım-satım) Özel Hukuk alanına girer.
9. Aksine bir düzenleme olmadıkça, tarafların kendi aralarında anlaşarak uygulamasını engelleyebilecekleri hukuk kurallarına ne ad verilir?
Yedek hukuk kuralları, tamamlayıcı ve yorumlayıcı olarak ikiye ayrılır. Tamamlayıcı hukuk kuralları, tarafların bir sözleşmede düzenlemedikleri ikinci derecedeki noktaları doldurur. Taraflar anlaşıp aksini kararlaştırabilirler. Yorumlayıcı kurallar ise tarafların kullandığı ama anlamı belirsiz olan ifadeleri yorumlar. Emredici kuralların ise aksine anlaşma yapılamaz. Soruda en uygun seçenek 'Tamamlayıcı' kuraldır, çünkü doğrudan iradeyle devre dışı bırakılabilirler.
10. Bir kimsenin şahsına veya malvarlığına yönelik, devam eden veya gerçekleşmesi kesin olan haksız bir saldırıyı defetmek amacıyla orantılı güç kullanmasına ne ad verilir?
Meşru müdafaa, hukuka aykırılığı ortadan kaldıran bir sebeptir. Üç temel şartı vardır: 1) Haksız bir saldırı olmalı, 2) Saldırı kişinin kendisine veya bir başkasına yönelik olmalı, 3) Savunma, saldırıyla orantılı olmalıdır. Iztırar halinde ise tehlike ile ilgisi olmayan üçüncü bir kişinin malına zarar verilir.
11. Hak ve borç sahibi olabilme ehliyetine ne denir?
Hak ehliyeti, herkesin sahip olduğu pasif bir ehliyettir. Ana rahmine düşmekle (sağ ve tam doğmak koşuluyla) başlar. Kişinin haklara ve borçlara sahip olabilme yeteneğini ifade eder. Fiil ehliyeti ise bu hakları bizzat kullanabilme ve borç altına girebilme yeteneğidir ve ayırt etme gücü, erginlik gibi şartlara bağlıdır.
12. Hukukun, adaleti sağlarken somut olayın özelliklerini dikkate alarak, genel kuralın katı uygulamasından doğabilecek adaletsizlikleri gidermeyi amaçlayan ilkesi hangisidir?
Hakkaniyet, adaletin somut olaya uyarlanmasıdır. Hâkimin, kanunun lafzına sıkı sıkıya bağlı kalmanın adaletsiz sonuçlar doğuracağı durumlarda, olayın özelliklerini ve tarafların durumunu göz önünde bulundurarak vicdani bir karar vermesini sağlar. Bu, adaletin özünü korumayı amaçlayan esnek bir ilkedir.
Hukukun Temel Kavramları Testi - 2
1. Hukuk kurallarının diğer sosyal düzen kurallarından (din, ahlak, görgü) ayrılan en temel özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
Tüm sosyal düzen kuralları toplumsal yaşamı düzenlemeyi amaçlar. Ancak sadece hukuk kurallarının ihlali, devletin zorlayıcı gücü (ceza, haciz vb.) ile karşılanır. Bu, hukuku diğer kurallardan ayıran en temel ve belirleyici özelliktir.
2. Bir ülkede, belli bir zamanda yürürlükte olan yazılı ve yazısız tüm hukuk kurallarının bütününe ne ad verilir?
Pozitif Hukuk, bir ülkede belirli bir dönemde uygulanan yazılı (mevzu) ve yazısız (örf ve adet) hukuk kurallarının tamamını kapsar. Mevzu hukuk ise sadece yetkili makamlarca konulmuş yazılı hukuk kurallarını ifade eder ve pozitif hukukun bir parçasıdır.
3. Hâkimin, önüne gelen bir uyuşmazlığı çözmek için yazılı hukukta (kanunlarda) ve örf ve adet hukukunda bir hüküm bulamaması durumuna ne denir?
Kanun boşluğu, sadece yazılı hukukta hüküm bulunmamasıdır. Hâkim bu durumda örf ve adete bakar. Eğer örf ve adette de bir kural yoksa, yani hem yazılı hem de yazısız hukukta çözüm bulunamıyorsa "hukuk boşluğu" doğar. Bu durumda hâkim, kendisi kanun koyucu olsaydı nasıl bir kural koyacak idiyse ona göre karar vererek hukuk yaratır.
4. Bir kimsenin, hukuken korunan bir hakkını elde etmek için bilerek veya bilmeyerek gerekli özeni göstermemesi nedeniyle bu hakkını kaybetmesi aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ilgilidir?
Hak düşürücü süre, bir hakkın kanunla belirlenen süre içinde kullanılmaması halinde o hakkın tamamen sona ermesidir. Bu süreler kamu düzeniyle ilgili olduğu için hâkim tarafından resen (kendiliğinden) dikkate alınır. Zamanaşımı ise hakkı sona erdirmez, sadece o hakkın dava yoluyla talep edilmesini engeller ve taraflarca ileri sürülmesi gerekir.
5. Aşağıdakilerden hangisi, hukuki bir sonucun doğması için aranan kurucu unsurlardan birinin hiç olmaması halinde ortaya çıkan yaptırım türüdür?
Yokluk, bir hukuki işlemin doğabilmesi için gerekli olan kurucu unsurlardan (örneğin, evlilik için farklı cinsten iki tarafın resmi memur önünde irade beyanı) birinin eksik olmasıdır. Bu durumda işlem, hukuk dünyasında hiç doğmamış sayılır. Butlanda ise kurucu unsurlar tamdır ancak işlem kanunun emredici hükümlerine aykırıdır.
6. Normlar hiyerarşisine göre aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden daha üst bir normdur?
Normlar hiyerarşisi, hukuk kurallarının astlık-üstlük ilişkisini ifade eder. Bu hiyerarşinin en tepesinde Anayasa yer alır. Hiçbir kanun, kararname veya yönetmelik Anayasa'ya aykırı olamaz. Genel sıralama: Anayasa > Kanun/Milletlerarası Antlaşmalar/OHAL CBK > Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi > Yönetmelik şeklindedir.
7. Bir kişinin, hakkını elde etmesinde veya bir borçtan kurtulmasında etkili olan bir durumu bilmemesi veya bilmesinin kendisinden beklenememesi haline ne ad verilir?
İyiniyet (sübjektif iyiniyet), bir hakkın kazanılmasına engel olan bir durumu bilmemektir. Örneğin, çalıntı olduğunu bilmeden bir malı satın alan kişinin durumu iyiniyete örnektir. Medeni Kanun, iyiniyetli kişinin bu kazancını belirli şartlar altında korur. Dürüstlük kuralı (objektif iyiniyet) ise hakların kullanımında ve borçların ifasında dürüstçe davranma yükümlülüğüdür.
8. Kamu Hukuku - Özel Hukuk ayrımında temel ölçüt aşağıdakilerden hangisidir?
Bu ayrımda temel kriter, hukuki ilişkinin niteliğidir. Eğer ilişki, devletin egemenlik gücünü kullanarak tek taraflı üstün iradesiyle hareket ettiği bir ilişki ise (örn: vergi, ceza) Kamu Hukuku alanına girer. Eğer taraflar arasında eşitlik söz konusu ise (örn: kira sözleşmesi, alım-satım) Özel Hukuk alanına girer.
9. Aksine bir düzenleme olmadıkça, tarafların kendi aralarında anlaşarak uygulamasını engelleyebilecekleri hukuk kurallarına ne ad verilir?
Yedek hukuk kuralları, tamamlayıcı ve yorumlayıcı olarak ikiye ayrılır. Tamamlayıcı hukuk kuralları, tarafların bir sözleşmede düzenlemedikleri ikinci derecedeki noktaları doldurur. Taraflar anlaşıp aksini kararlaştırabilirler. Yorumlayıcı kurallar ise tarafların kullandığı ama anlamı belirsiz olan ifadeleri yorumlar. Emredici kuralların ise aksine anlaşma yapılamaz. Soruda en uygun seçenek 'Tamamlayıcı' kuraldır, çünkü doğrudan iradeyle devre dışı bırakılabilirler.
10. Bir kimsenin şahsına veya malvarlığına yönelik, devam eden veya gerçekleşmesi kesin olan haksız bir saldırıyı defetmek amacıyla orantılı güç kullanmasına ne ad verilir?
Meşru müdafaa, hukuka aykırılığı ortadan kaldıran bir sebeptir. Üç temel şartı vardır: 1) Haksız bir saldırı olmalı, 2) Saldırı kişinin kendisine veya bir başkasına yönelik olmalı, 3) Savunma, saldırıyla orantılı olmalıdır. Iztırar halinde ise tehlike ile ilgisi olmayan üçüncü bir kişinin malına zarar verilir.
11. Hak ve borç sahibi olabilme ehliyetine ne denir?
Hak ehliyeti, herkesin sahip olduğu pasif bir ehliyettir. Ana rahmine düşmekle (sağ ve tam doğmak koşuluyla) başlar. Kişinin haklara ve borçlara sahip olabilme yeteneğini ifade eder. Fiil ehliyeti ise bu hakları bizzat kullanabilme ve borç altına girebilme yeteneğidir ve ayırt etme gücü, erginlik gibi şartlara bağlıdır.
12. Hukukun, adaleti sağlarken somut olayın özelliklerini dikkate alarak, genel kuralın katı uygulamasından doğabilecek adaletsizlikleri gidermeyi amaçlayan ilkesi hangisidir?
Hakkaniyet, adaletin somut olaya uyarlanmasıdır. Hâkimin, kanunun lafzına sıkı sıkıya bağlı kalmanın adaletsiz sonuçlar doğuracağı durumlarda, olayın özelliklerini ve tarafların durumunu göz önünde bulundurarak vicdani bir karar vermesini sağlar. Bu, adaletin özünü korumayı amaçlayan esnek bir ilkedir.