Devlet Biçimleri ve Hükümet Sistemleri Testi - 2
1. Yasama, yürütme ve yargı güçlerinin tek bir organda, genellikle yasama meclisinde birleştiği ve yürütmenin meclisin bir komitesi gibi çalıştığı hükümet sistemi aşağıdakilerden hangisidir?
Meclis Hükümeti Sistemi, kuvvetler birliği ilkesine dayanır. Bu sistemde, yürütme organı meclisin içinden seçilir ve tamamen meclise bağımlıdır; ayrı bir devlet başkanı bulunmaz. Meclis, hem kanun yapar hem de ülkeyi yönetir.
2. Üniter devlet yapısı içinde, merkezi idarenin bazı yetkilerini, kendi tüzel kişiliği olan yerel yönetim birimlerine devretmesine ne ad verilir?
Yerinden yönetim ilkesi, merkezi idarenin dışındaki kamu tüzel kişilerinin (belediyeler, il özel idareleri gibi) kendi organları aracılığıyla belirli kamusal hizmetleri yürütmesidir. Yetki genişliği ise sadece illerde valiye tanınan, merkeze danışmadan merkez adına karar alabilme yetkisidir ve bir yerinden yönetim türü değildir.
3. Aşağıdakilerden hangisi "hukuk devleti" kavramının temel gereklerinden biri değildir?
Hukuk devleti, devletin tüm eylem ve işlemlerinde hukuka bağlı kalmasını ifade eder. Devletin ekonomiye müdahale edip etmemesi (liberal, sosyal devlet vb.) onun hukuki niteliğinden çok, benimsediği ekonomik ve sosyal politikalarla ilgilidir. Bir sosyal devlet de pekâlâ bir hukuk devleti olabilir.
4. Federal devlet ile konfederasyon arasındaki en temel fark aşağıdakilerden hangisidir?
Bu, iki yapı arasındaki en temel hukuki farktır. Federal devlet, tek bir egemenliğe sahip, kalıcı bir devlet birliğidir ve kurucu belgesi anayasadır. Konfederasyon ise egemen devletlerin kendi egemenliklerini koruyarak oluşturdukları, daha gevşek ve genellikle ayrılma hakkı tanıyan bir birliktir ve kurucu belgesi uluslararası bir antlaşmadır.
5. Devletin, din ve vicdan özgürlüğünü güvence altına alması, resmi bir devlet dininin bulunmaması ve hukuk kurallarını dini esaslara dayandırmaması, hangi devlet kavramını ifade eder?
Laiklik ilkesi, devletin tüm dinler ve inançlar karşısında tarafsız olmasını, din işleri ile devlet işlerini birbirinden ayırmasını ve hukuk sistemini akla ve bilime dayandırmasını gerektirir.
6. Parlamenter sistemde, hükümetin yasama organını feshetme yetkisine karşılık, yasama organının da hükümeti düşürebilme yetkisine sahip olması, sistemin hangi özelliğini gösterir?
Parlamenter sistem, yumuşak bir kuvvetler ayrılığına dayanır. Yasama ve yürütme organları birbirinden tamamen bağımsız değildir. Fesih yetkisi ve güvensizlik oyu gibi mekanizmalar, bu organların birbirini denetlemesini ve dengelemesini sağlayan araçlardır.
7. Bir ülkenin anayasasında, devlet başkanının halk tarafından 5 yıllığına seçildiği, başbakan ve bakanlar kurulunun ise meclise karşı sorumlu olduğu ve meclisten güvenoyu alması gerektiği belirtilmektedir. Bu ülke hangi hükümet sistemiyle yönetilmektedir?
Sorudaki senaryo, Yarı-Başkanlık sisteminin tipik özelliklerini taşımaktadır. Bir yanda halk tarafından seçilen ve yetkileri olan bir devlet başkanı (başkanlık sisteminden esinlenme), diğer yanda ise meclise karşı sorumlu bir hükümet (parlamenter sistemden esinlenme) bulunmaktadır. Yürütme gücü bu iki kanat arasında paylaşılmıştır.
8. Devletin, toplumdaki ekonomik ve sosyal dengesizlikleri gidermek, fırsat eşitliği yaratmak ve tüm vatandaşlarına asgari bir yaşam standardı sağlamakla yükümlü olduğu anlayış, hangi devlet kavramına aittir?
Sosyal devlet, sadece temel hak ve özgürlükleri tanımakla kalmaz, aynı zamanda bu hakların kullanılabilmesi için gerekli olan sosyal ve ekonomik koşulları yaratma görevini de üstlenir. "Jandarma Devlet" veya "Liberal Devlet" ise devletin rolünü sadece güvenlik ve adaletle sınırlayan anlayıştır.
9. "Millet" unsurunu, aynı dili konuşan, aynı soydan gelen ve ortak bir kültüre sahip insan topluluğu olarak tanımlayan yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?
Objektif millet anlayışı, milleti dil, din, ırk, kültür gibi somut ve dışsal bağlara dayandırır. Sübjektif millet anlayışı ise, bu bağlardan ziyade, bir arada yaşama arzusuna, ortak bir gelecek idealine ve kader birliğine (plebisit) vurgu yapar.
10. Hükümdarın yetkilerinin bir anayasa veya parlamento tarafından sınırlandırıldığı monarşi türüne ne ad verilir?
Meşruti Monarşi, hükümdarın egemenlik yetkilerini halkın temsilcilerinden oluşan bir meclis ve/veya bir anayasa ile paylaştığı yönetim biçimidir. Mutlak Monarşi'de ise hükümdarın yetkileri sınırsızdır.
11. Aşağıdaki kavramlardan hangisi bir "devlet şeklini" (yapısal olarak) değil, bir "hükümet sistemini" (iktidarın kullanımı olarak) ifade eder?
Devlet şekilleri, devletin yapısını (üniter, federal gibi) veya egemenliğin kaynağını (monarşi, cumhuriyet gibi) belirtir. Hükümet sistemleri ise yasama, yürütme ve yargı organları arasındaki ilişkileri ve iktidarın nasıl kullanıldığını (parlamenter, başkanlık gibi) düzenler. Monarşi hem egemenlik kaynağına göre bir devlet şekli hem de bir yönetim biçimi olabilirken, parlamenter sistem doğrudan bir hükümet sistemidir.
12. İktidarın, yönetilenlerin rızasına dayanması ve toplum tarafından "haklı" ve "doğru" olarak kabul edilmesi, devlet kavramının hangi niteliği ile ilgilidir?
Meşruiyet, iktidarın sadece yasalara uygun olması (yasallık) değil, aynı zamanda toplum vicdanında kabul görmesi ve rızaya dayanmasıdır. Bir iktidar yasal olabilir ama meşruiyetini yitirebilir. Meşruiyet, iktidarın sosyolojik ve ahlaki temelini ifade eder.
Devlet Biçimleri ve Hükümet Sistemleri Testi - 2
1. Yasama, yürütme ve yargı güçlerinin tek bir organda, genellikle yasama meclisinde birleştiği ve yürütmenin meclisin bir komitesi gibi çalıştığı hükümet sistemi aşağıdakilerden hangisidir?
Meclis Hükümeti Sistemi, kuvvetler birliği ilkesine dayanır. Bu sistemde, yürütme organı meclisin içinden seçilir ve tamamen meclise bağımlıdır; ayrı bir devlet başkanı bulunmaz. Meclis, hem kanun yapar hem de ülkeyi yönetir.
2. Üniter devlet yapısı içinde, merkezi idarenin bazı yetkilerini, kendi tüzel kişiliği olan yerel yönetim birimlerine devretmesine ne ad verilir?
Yerinden yönetim ilkesi, merkezi idarenin dışındaki kamu tüzel kişilerinin (belediyeler, il özel idareleri gibi) kendi organları aracılığıyla belirli kamusal hizmetleri yürütmesidir. Yetki genişliği ise sadece illerde valiye tanınan, merkeze danışmadan merkez adına karar alabilme yetkisidir ve bir yerinden yönetim türü değildir.
3. Aşağıdakilerden hangisi "hukuk devleti" kavramının temel gereklerinden biri değildir?
Hukuk devleti, devletin tüm eylem ve işlemlerinde hukuka bağlı kalmasını ifade eder. Devletin ekonomiye müdahale edip etmemesi (liberal, sosyal devlet vb.) onun hukuki niteliğinden çok, benimsediği ekonomik ve sosyal politikalarla ilgilidir. Bir sosyal devlet de pekâlâ bir hukuk devleti olabilir.
4. Federal devlet ile konfederasyon arasındaki en temel fark aşağıdakilerden hangisidir?
Bu, iki yapı arasındaki en temel hukuki farktır. Federal devlet, tek bir egemenliğe sahip, kalıcı bir devlet birliğidir ve kurucu belgesi anayasadır. Konfederasyon ise egemen devletlerin kendi egemenliklerini koruyarak oluşturdukları, daha gevşek ve genellikle ayrılma hakkı tanıyan bir birliktir ve kurucu belgesi uluslararası bir antlaşmadır.
5. Devletin, din ve vicdan özgürlüğünü güvence altına alması, resmi bir devlet dininin bulunmaması ve hukuk kurallarını dini esaslara dayandırmaması, hangi devlet kavramını ifade eder?
Laiklik ilkesi, devletin tüm dinler ve inançlar karşısında tarafsız olmasını, din işleri ile devlet işlerini birbirinden ayırmasını ve hukuk sistemini akla ve bilime dayandırmasını gerektirir.
6. Parlamenter sistemde, hükümetin yasama organını feshetme yetkisine karşılık, yasama organının da hükümeti düşürebilme yetkisine sahip olması, sistemin hangi özelliğini gösterir?
Parlamenter sistem, yumuşak bir kuvvetler ayrılığına dayanır. Yasama ve yürütme organları birbirinden tamamen bağımsız değildir. Fesih yetkisi ve güvensizlik oyu gibi mekanizmalar, bu organların birbirini denetlemesini ve dengelemesini sağlayan araçlardır.
7. Bir ülkenin anayasasında, devlet başkanının halk tarafından 5 yıllığına seçildiği, başbakan ve bakanlar kurulunun ise meclise karşı sorumlu olduğu ve meclisten güvenoyu alması gerektiği belirtilmektedir. Bu ülke hangi hükümet sistemiyle yönetilmektedir?
Sorudaki senaryo, Yarı-Başkanlık sisteminin tipik özelliklerini taşımaktadır. Bir yanda halk tarafından seçilen ve yetkileri olan bir devlet başkanı (başkanlık sisteminden esinlenme), diğer yanda ise meclise karşı sorumlu bir hükümet (parlamenter sistemden esinlenme) bulunmaktadır. Yürütme gücü bu iki kanat arasında paylaşılmıştır.
8. Devletin, toplumdaki ekonomik ve sosyal dengesizlikleri gidermek, fırsat eşitliği yaratmak ve tüm vatandaşlarına asgari bir yaşam standardı sağlamakla yükümlü olduğu anlayış, hangi devlet kavramına aittir?
Sosyal devlet, sadece temel hak ve özgürlükleri tanımakla kalmaz, aynı zamanda bu hakların kullanılabilmesi için gerekli olan sosyal ve ekonomik koşulları yaratma görevini de üstlenir. "Jandarma Devlet" veya "Liberal Devlet" ise devletin rolünü sadece güvenlik ve adaletle sınırlayan anlayıştır.
9. "Millet" unsurunu, aynı dili konuşan, aynı soydan gelen ve ortak bir kültüre sahip insan topluluğu olarak tanımlayan yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?
Objektif millet anlayışı, milleti dil, din, ırk, kültür gibi somut ve dışsal bağlara dayandırır. Sübjektif millet anlayışı ise, bu bağlardan ziyade, bir arada yaşama arzusuna, ortak bir gelecek idealine ve kader birliğine (plebisit) vurgu yapar.
10. Hükümdarın yetkilerinin bir anayasa veya parlamento tarafından sınırlandırıldığı monarşi türüne ne ad verilir?
Meşruti Monarşi, hükümdarın egemenlik yetkilerini halkın temsilcilerinden oluşan bir meclis ve/veya bir anayasa ile paylaştığı yönetim biçimidir. Mutlak Monarşi'de ise hükümdarın yetkileri sınırsızdır.
11. Aşağıdaki kavramlardan hangisi bir "devlet şeklini" (yapısal olarak) değil, bir "hükümet sistemini" (iktidarın kullanımı olarak) ifade eder?
Devlet şekilleri, devletin yapısını (üniter, federal gibi) veya egemenliğin kaynağını (monarşi, cumhuriyet gibi) belirtir. Hükümet sistemleri ise yasama, yürütme ve yargı organları arasındaki ilişkileri ve iktidarın nasıl kullanıldığını (parlamenter, başkanlık gibi) düzenler. Monarşi hem egemenlik kaynağına göre bir devlet şekli hem de bir yönetim biçimi olabilirken, parlamenter sistem doğrudan bir hükümet sistemidir.
12. İktidarın, yönetilenlerin rızasına dayanması ve toplum tarafından "haklı" ve "doğru" olarak kabul edilmesi, devlet kavramının hangi niteliği ile ilgilidir?
Meşruiyet, iktidarın sadece yasalara uygun olması (yasallık) değil, aynı zamanda toplum vicdanında kabul görmesi ve rızaya dayanmasıdır. Bir iktidar yasal olabilir ama meşruiyetini yitirebilir. Meşruiyet, iktidarın sosyolojik ve ahlaki temelini ifade eder.