Devlet Biçimleri ve Hükümet Sistemleri Testi - 3
1. Aşağıdakilerden hangisi, başkanlık sistemini parlamenter sistemden ayıran en temel özelliklerden biridir?
Başkanlık sisteminde başkan, doğrudan halk tarafından seçildiği için meşruiyetini halktan alır ve görevde kalmak için yasama organının güvenoyuna ihtiyaç duymaz. Parlamenter sistemde ise hükümet (bakanlar kurulu) meclisin içinden çıkar ve meclisin güvenine dayalı olarak görev yapar. Bu, iki sistem arasındaki en temel ayrımdır.
2. Üniter bir devlet olmakla birlikte, bazı coğrafi bölgelerine anayasa ile normal yerel yönetimlerden daha geniş siyasi yetkiler ve özerklik tanıyan devlet modeli aşağıdakilerden hangisidir?
Bölgesel devlet, üniter devlet ile federal devlet arasında bir ara modeldir. Devletin bütünlüğü ve üniter yapısı korunurken, belirli bölgelere (tarihi, kültürel veya coğrafi farklılıkları nedeniyle) kendi parlamentolarını ve yürütme organlarını kurma gibi sınırlı siyasi özerklikler tanınır. İspanya bu modelin tipik bir örneğidir.
3. Egemenliğin kaynağına göre yapılan devlet şekilleri ayrımında "Cumhuriyet" rejiminin temel belirleyici özelliği nedir?
Bir rejimin cumhuriyet olarak tanımlanmasındaki en temel ve vazgeçilmez kriter, devlet başkanının bu göreve monarşide olduğu gibi soya dayalı bir sistemle gelmemesidir. Devlet başkanı seçimle veya atanmayla gelebilir, ancak bu makam bir ailenin tekelinde değildir. Diğer seçenekler demokrasinin veya hukuk devletinin gerekleri olabilir ama cumhuriyetin özünü oluşturmaz.
4. "Egemenlik kayıtsız şartsız Milletindir." ifadesi, egemenliğin kaynağına ilişkin aşağıdaki ayrımlardan hangisini temel almaktadır?
Milli Egemenlik teorisine göre egemenlik, soyut bir varlık olan "millet" tüzel kişiliğine aittir ve millet bu hakkını temsilcileri (parlamento) aracılığıyla kullanır. Halk Egemenliği teorisi ise egemenliğin doğrudan doğruya halkı oluşturan bireylere ait olduğunu ve halkın bu hakkı doğrudan (referandum vb.) veya vekilleri aracılığıyla kullanabileceğini savunur. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda benimsenen ilke Milli Egemenlik'tir.
5. Aşağıdakilerden hangisi, sert kuvvetler ayrılığını benimsemiş olan Başkanlık sisteminin bir özelliği değildir?
Sert kuvvetler ayrılığı ilkesi gereği, başkanlık sisteminde bir kişi aynı anda hem yasama hem de yürütme organında görev alamaz. Başkan, bakanlarını (sekreter) genellikle meclis dışından atar ve bakanlar yasama organına karşı değil, doğrudan başkana karşı sorumludur. Parlamenter sistemde ise bakanlar genellikle milletvekilleri arasından seçilir.
6. Bir devletin varlığından söz edebilmek için "ülke" unsurunun taşıması gereken en temel özellik nedir?
Devletin ülke unsuru için temel şart, üzerinde egemenlik hakkını kullanabileceği, sınırları (kara, su, hava) az çok belli bir toprak parçasının varlığıdır. Bu alanın büyüklüğü veya zenginliği devlet olmanın bir koşulu değildir. Önemli olan, devletin yetki alanının coğrafi olarak belirlenebilir olmasıdır.
7. Devletin temel amaç ve görevlerini, yönetim biçimini, organlarını ve bu organlar arasındaki ilişkileri düzenleyen en üstün hukuk normu aşağıdakilerden hangisidir?
Anayasa, bir devletin kuruluş felsefesini ve siyasi yapısını ortaya koyan temel kanundur. Normlar hiyerarşisinin en tepesinde yer alır ve diğer tüm hukuk kuralları (yasalar, kararnameler vb.) anayasaya uygun olmak zorundadır. Bu, "Anayasanın üstünlüğü" ilkesidir.
8. Parlamenter sistemlerde, devlet başkanının (cumhurbaşkanı, kral vb.) genellikle sembolik ve sorumsuz bir konumda olmasına karşılık, yürütmenin asıl yetkili ve sorumlu kanadını oluşturan organ hangisidir?
Klasik parlamenter sistemde yürütme organı iki başlıdır: Sorumsuz olan devlet başkanı ve sorumlu olan bakanlar kurulu. Devlet başkanının yaptığı işlemlerin neredeyse tamamı, ilgili bakan ve başbakanın "karşı-imzası" ile geçerlilik kazanır ve bu işlemlerden bakanlar kurulu meclise karşı sorumlu olur.
9. Aşağıdakilerden hangisi bir "doğrudan demokrasi" aracı olarak kabul edilir?
Doğrudan demokrasi, halkın egemenliğini bizzat ve aracısız olarak kullanmasıdır. Referandum, halkın bir kanun veya anayasa değişikliği hakkında doğrudan oy kullanarak karar vermesini sağladığı için bu sistemin bir aracıdır. Diğer seçenekler ise halkın egemenliğini temsilcileri aracılığıyla kullandığı "temsili demokrasi" araçlarıdır.
10. "Devletin dini olmaz, kişilerin dini olur." anlayışı, aşağıdaki devlet niteliklerinden hangisinin özünü ifade eder?
Bu ifade, laiklik ilkesinin temel felsefesini özetler. Laik bir devlette, devlet tüzel kişiliğinin resmi bir dini yoktur; devlet, tüm inançlara eşit mesafede durur ve bireylerin din ve vicdan özgürlüğünü korumakla yetinir.
11. Bir ülkede yasama ve yürütme organlarının her birinin, diğerinin görev alanına müdahale etmesini engelleyen ancak aynı zamanda onu denetlemesini sağlayan mekanizmalar bütününe ne ad verilir?
Özellikle başkanlık sisteminde belirgin olan ancak tüm demokratik hükümet sistemlerinde var olması gereken Fren ve Denge Sistemi, devlet organlarının birbirini denetleyerek hiçbir gücün aşırıya kaçmasını ve tekelleşmesini önlemeyi amaçlar. Örneğin başkanın veto yetkisi veya meclisin bütçeyi onaylama yetkisi bu sisteme birer örnektir.
12. Modern anlamda "devlet" kavramının ortaya çıkışını ve feodal yapıların yıkılışını başlatan en önemli tarihsel gelişme aşağıdakilerden hangisi olarak kabul edilir?
1648 Westphalia Antlaşması, Otuz Yıl Savaşları'nı sona erdirmiş ve her devletin kendi toprakları üzerinde mutlak egemen olduğu, iç işlerine başka devletlerin karışamayacağı (ulus-devlet) anlayışını getirmiştir. Bu antlaşma, modern egemen devletler sisteminin ve uluslararası hukukun başlangıcı olarak kabul edilir.
Devlet Biçimleri ve Hükümet Sistemleri Testi - 3
1. Aşağıdakilerden hangisi, başkanlık sistemini parlamenter sistemden ayıran en temel özelliklerden biridir?
Başkanlık sisteminde başkan, doğrudan halk tarafından seçildiği için meşruiyetini halktan alır ve görevde kalmak için yasama organının güvenoyuna ihtiyaç duymaz. Parlamenter sistemde ise hükümet (bakanlar kurulu) meclisin içinden çıkar ve meclisin güvenine dayalı olarak görev yapar. Bu, iki sistem arasındaki en temel ayrımdır.
2. Üniter bir devlet olmakla birlikte, bazı coğrafi bölgelerine anayasa ile normal yerel yönetimlerden daha geniş siyasi yetkiler ve özerklik tanıyan devlet modeli aşağıdakilerden hangisidir?
Bölgesel devlet, üniter devlet ile federal devlet arasında bir ara modeldir. Devletin bütünlüğü ve üniter yapısı korunurken, belirli bölgelere (tarihi, kültürel veya coğrafi farklılıkları nedeniyle) kendi parlamentolarını ve yürütme organlarını kurma gibi sınırlı siyasi özerklikler tanınır. İspanya bu modelin tipik bir örneğidir.
3. Egemenliğin kaynağına göre yapılan devlet şekilleri ayrımında "Cumhuriyet" rejiminin temel belirleyici özelliği nedir?
Bir rejimin cumhuriyet olarak tanımlanmasındaki en temel ve vazgeçilmez kriter, devlet başkanının bu göreve monarşide olduğu gibi soya dayalı bir sistemle gelmemesidir. Devlet başkanı seçimle veya atanmayla gelebilir, ancak bu makam bir ailenin tekelinde değildir. Diğer seçenekler demokrasinin veya hukuk devletinin gerekleri olabilir ama cumhuriyetin özünü oluşturmaz.
4. "Egemenlik kayıtsız şartsız Milletindir." ifadesi, egemenliğin kaynağına ilişkin aşağıdaki ayrımlardan hangisini temel almaktadır?
Milli Egemenlik teorisine göre egemenlik, soyut bir varlık olan "millet" tüzel kişiliğine aittir ve millet bu hakkını temsilcileri (parlamento) aracılığıyla kullanır. Halk Egemenliği teorisi ise egemenliğin doğrudan doğruya halkı oluşturan bireylere ait olduğunu ve halkın bu hakkı doğrudan (referandum vb.) veya vekilleri aracılığıyla kullanabileceğini savunur. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda benimsenen ilke Milli Egemenlik'tir.
5. Aşağıdakilerden hangisi, sert kuvvetler ayrılığını benimsemiş olan Başkanlık sisteminin bir özelliği değildir?
Sert kuvvetler ayrılığı ilkesi gereği, başkanlık sisteminde bir kişi aynı anda hem yasama hem de yürütme organında görev alamaz. Başkan, bakanlarını (sekreter) genellikle meclis dışından atar ve bakanlar yasama organına karşı değil, doğrudan başkana karşı sorumludur. Parlamenter sistemde ise bakanlar genellikle milletvekilleri arasından seçilir.
6. Bir devletin varlığından söz edebilmek için "ülke" unsurunun taşıması gereken en temel özellik nedir?
Devletin ülke unsuru için temel şart, üzerinde egemenlik hakkını kullanabileceği, sınırları (kara, su, hava) az çok belli bir toprak parçasının varlığıdır. Bu alanın büyüklüğü veya zenginliği devlet olmanın bir koşulu değildir. Önemli olan, devletin yetki alanının coğrafi olarak belirlenebilir olmasıdır.
7. Devletin temel amaç ve görevlerini, yönetim biçimini, organlarını ve bu organlar arasındaki ilişkileri düzenleyen en üstün hukuk normu aşağıdakilerden hangisidir?
Anayasa, bir devletin kuruluş felsefesini ve siyasi yapısını ortaya koyan temel kanundur. Normlar hiyerarşisinin en tepesinde yer alır ve diğer tüm hukuk kuralları (yasalar, kararnameler vb.) anayasaya uygun olmak zorundadır. Bu, "Anayasanın üstünlüğü" ilkesidir.
8. Parlamenter sistemlerde, devlet başkanının (cumhurbaşkanı, kral vb.) genellikle sembolik ve sorumsuz bir konumda olmasına karşılık, yürütmenin asıl yetkili ve sorumlu kanadını oluşturan organ hangisidir?
Klasik parlamenter sistemde yürütme organı iki başlıdır: Sorumsuz olan devlet başkanı ve sorumlu olan bakanlar kurulu. Devlet başkanının yaptığı işlemlerin neredeyse tamamı, ilgili bakan ve başbakanın "karşı-imzası" ile geçerlilik kazanır ve bu işlemlerden bakanlar kurulu meclise karşı sorumlu olur.
9. Aşağıdakilerden hangisi bir "doğrudan demokrasi" aracı olarak kabul edilir?
Doğrudan demokrasi, halkın egemenliğini bizzat ve aracısız olarak kullanmasıdır. Referandum, halkın bir kanun veya anayasa değişikliği hakkında doğrudan oy kullanarak karar vermesini sağladığı için bu sistemin bir aracıdır. Diğer seçenekler ise halkın egemenliğini temsilcileri aracılığıyla kullandığı "temsili demokrasi" araçlarıdır.
10. "Devletin dini olmaz, kişilerin dini olur." anlayışı, aşağıdaki devlet niteliklerinden hangisinin özünü ifade eder?
Bu ifade, laiklik ilkesinin temel felsefesini özetler. Laik bir devlette, devlet tüzel kişiliğinin resmi bir dini yoktur; devlet, tüm inançlara eşit mesafede durur ve bireylerin din ve vicdan özgürlüğünü korumakla yetinir.
11. Bir ülkede yasama ve yürütme organlarının her birinin, diğerinin görev alanına müdahale etmesini engelleyen ancak aynı zamanda onu denetlemesini sağlayan mekanizmalar bütününe ne ad verilir?
Özellikle başkanlık sisteminde belirgin olan ancak tüm demokratik hükümet sistemlerinde var olması gereken Fren ve Denge Sistemi, devlet organlarının birbirini denetleyerek hiçbir gücün aşırıya kaçmasını ve tekelleşmesini önlemeyi amaçlar. Örneğin başkanın veto yetkisi veya meclisin bütçeyi onaylama yetkisi bu sisteme birer örnektir.
12. Modern anlamda "devlet" kavramının ortaya çıkışını ve feodal yapıların yıkılışını başlatan en önemli tarihsel gelişme aşağıdakilerden hangisi olarak kabul edilir?
1648 Westphalia Antlaşması, Otuz Yıl Savaşları'nı sona erdirmiş ve her devletin kendi toprakları üzerinde mutlak egemen olduğu, iç işlerine başka devletlerin karışamayacağı (ulus-devlet) anlayışını getirmiştir. Bu antlaşma, modern egemen devletler sisteminin ve uluslararası hukukun başlangıcı olarak kabul edilir.