Anayasa Hukuku ve Türk Anayasa Tarihi Testi - 2
1. Yeni bir anayasa yapma, devletin hukuki ve siyasi yapısını yeniden kurma iktidarına ne ad verilir?
Asli Kurucu İktidar, hukuk dışı bir ortamda (devrim, darbe, savaş sonucu) ortaya çıkan ve kendinden önceki anayasayı ortadan kaldırıp sıfırdan yeni bir anayasa yapan sınırsız iktidardır. Tali Kurucu İktidar ise mevcut anayasanın öngördüğü kurallar çerçevesinde anayasayı değiştiren sınırlı iktidardır.
2. Aşağıdakilerden hangisi 1924 Anayasası döneminde yaşanan anayasal gelişmelerden biri değildir?
1924 Anayasası döneminde fiilen çok partili hayata geçiş denemeleri (Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Serbest Cumhuriyet Fırkası) ve 1946'da kalıcı geçiş yaşanmış olsa da, çok partili hayat anayasal bir güvence olarak ilk kez 1961 Anayasası'nda yer almıştır. 1924 Anayasası, tek parti döneminin anayasası olarak kalmıştır.
3. 1961 Anayasası'nın, 1924 Anayasası'ndan en temel farkı aşağıdakilerden hangisidir?
1924 Anayasası, "Meclis'in üstünlüğü" (parlamento üstünlüğü) ilkesine dayanıyordu ve kanunların anayasaya uygunluğunu denetleyecek bir mekanizma yoktu. 1961 Anayasası ise Anayasa Mahkemesi'ni kurarak "Anayasa'nın üstünlüğü" ilkesini getirmiş ve yasama organının faaliyetlerini yargısal denetime tabi kılmıştır. Bu, iki anayasanın felsefesi arasındaki en köklü farktır.
4. 1982 Anayasası'nın değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif dahi edilemez hükümleri aşağıdaki maddelerden hangisinde düzenlenmiştir?
1982 Anayasası'nın 4. maddesi, "Anayasanın 1 inci maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, 2 nci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3 üncü maddesindeki hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez." diyerek ilk üç maddeyi anayasal koruma altına almıştır. Bu, anayasanın katı yapısının en belirgin göstergesidir.
5. Aşağıdaki anayasalardan hangisi, kendisinden önceki anayasayı (Kanun-i Esasi) açıkça yürürlükten kaldırmamış ve bir süre onunla birlikte yürürlükte kalmıştır?
1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu, Milli Mücadele'nin olağanüstü koşullarında hazırlanmış, kısa ve çerçeve bir anayasadır. Sadece devletin temel organlarını düzenlemiş, temel haklar gibi konulara girmemiştir. Bu nedenle, kendi hükümleriyle çelişmediği ölçüde 1876 Kanun-i Esasi'nin hükümlerinin de uygulanmasına devam edilmiştir. Bu duruma "çift anayasalı dönem" denir. 1924 Anayasası ise hem 1921 hem de 1876 anayasalarını açıkça yürürlükten kaldırmıştır.
6. 1982 Anayasası'nın ilk halinde yer alan ve 2017 değişikliği ile kaldırılan "Bakanlar Kurulu'nun kanun hükmünde kararname (KHK) çıkarma yetkisi" hangi ilkenin bir istisnasını oluşturuyordu?
Anayasaya göre kanun yapma yetkisi (yasama yetkisi) münhasıran Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne aittir, geneldir ve devredilemez. Ancak parlamenter sistemde, Bakanlar Kurulu'na belirli konularda ve TBMM'den aldığı bir yetki kanununa dayanarak KHK çıkarma yetkisi verilmesi, bu ilkenin önemli bir istisnasını teşkil ediyordu. 2017'de bu yetki kaldırılarak Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi sistemine geçilmiştir.
7. 1961 Anayasası'nın "çoğulcu demokrasi" anlayışını yansıtan özelliklerinden biri aşağıdakilerden hangisi değildir?
Devlet Denetleme Kurulu (DDK), idarenin hukuka uygunluğunu, düzenli ve verimli çalışmasını denetlemek amacıyla Cumhurbaşkanlığı'na bağlı olarak ilk kez 1982 Anayasası ile kurulmuştur. Diğer seçenekler ise farklı toplumsal grupların ve kurumların yönetime katılımını ve denetimini öngören, 1961 Anayasası'nın çoğulcu (plüralist) karakterini yansıtan unsurlardır.
8. 1982 Anayasası'nda yer alan "Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür." hükmü, aşağıdaki temel ilkelerden hangisinin doğrudan bir ifadesidir?
Bu ifade, Anayasa'nın 3. maddesinde yer alır ve Türkiye'nin federal bir yapıya veya bölünmeye kapalı olduğunu, egemenliğin ve toprak bütünlüğünün tek ve bölünmez olduğunu anayasal güvence altına alır. Bu, üniter devlet yapısının temel tanımıdır.
9. 29 Ekim 1923'te Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nda yapılan değişiklikle aşağıdakilerden hangisi anayasal bir hüküm haline gelmemiştir?
Başkentin Ankara olduğu hükmü, Cumhuriyetin ilanından önce, 13 Ekim 1923'te tek maddelik bir kanunla kabul edilmiş, daha sonra 1924 Anayasası'nın 2. maddesi ile anayasal bir hüküm haline gelmiştir. Cumhuriyetin ilanıyla yapılan değişiklikler ise devletin rejimini belirlemeye ve bu rejime uygun devlet organlarını (Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık) oluşturmaya yöneliktir.
10. Yazılı bir anayasası olmayan, anayasal kurallarının büyük ölçüde teamüllere, tarihi belgelere ve mahkeme içtihatlarına dayandığı anayasa türüne ne ad verilir?
Yazısız anayasa, tek bir metinde toplanmamış, zaman içinde ortaya çıkan geleneklere (teamül), önemli yasalara (Magna Carta gibi) ve mahkeme kararlarına dayanan anayasa sistemidir. İngiltere bu sistemin en bilinen örneğidir.
11. Aşağıdaki anayasalardan hangisi, insan haklarını "İnsan Haklarına Dayalı Devlet" ilkesiyle en geniş ve güvenceli şekilde ele almıştır?
1961 Anayasası, Türk anayasa tarihinde temel hak ve özgürlüklere en geniş yeri veren, bu hakları ayrıntılı olarak düzenleyen ve "insan haklarına dayalı devlet" ilkesini benimseyen anayasa olarak bilinir. 1982 Anayasası ise bu ilkeyi "insan haklarına saygılı devlet" şeklinde daha dar bir ifadeyle benimsemiş ve haklara daha fazla sınırlama getirmiştir.
12. 1982 Anayasası'nın Başlangıç metni ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
1982 Anayasası'nın 176. maddesi, "Başlangıç, Anayasanın dayandığı temel görüş ve ilkeleri belirtir ve Anayasa metnine dahildir." diyerek Başlangıç metnine hukuki bir bağlayıcılık atfetmiştir. Bu metin, anayasa maddelerinin ve kanunların yorumlanmasında bir rehber olarak kullanılır.
Anayasa Hukuku ve Türk Anayasa Tarihi Testi - 2
1. Yeni bir anayasa yapma, devletin hukuki ve siyasi yapısını yeniden kurma iktidarına ne ad verilir?
Asli Kurucu İktidar, hukuk dışı bir ortamda (devrim, darbe, savaş sonucu) ortaya çıkan ve kendinden önceki anayasayı ortadan kaldırıp sıfırdan yeni bir anayasa yapan sınırsız iktidardır. Tali Kurucu İktidar ise mevcut anayasanın öngördüğü kurallar çerçevesinde anayasayı değiştiren sınırlı iktidardır.
2. Aşağıdakilerden hangisi 1924 Anayasası döneminde yaşanan anayasal gelişmelerden biri değildir?
1924 Anayasası döneminde fiilen çok partili hayata geçiş denemeleri (Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Serbest Cumhuriyet Fırkası) ve 1946'da kalıcı geçiş yaşanmış olsa da, çok partili hayat anayasal bir güvence olarak ilk kez 1961 Anayasası'nda yer almıştır. 1924 Anayasası, tek parti döneminin anayasası olarak kalmıştır.
3. 1961 Anayasası'nın, 1924 Anayasası'ndan en temel farkı aşağıdakilerden hangisidir?
1924 Anayasası, "Meclis'in üstünlüğü" (parlamento üstünlüğü) ilkesine dayanıyordu ve kanunların anayasaya uygunluğunu denetleyecek bir mekanizma yoktu. 1961 Anayasası ise Anayasa Mahkemesi'ni kurarak "Anayasa'nın üstünlüğü" ilkesini getirmiş ve yasama organının faaliyetlerini yargısal denetime tabi kılmıştır. Bu, iki anayasanın felsefesi arasındaki en köklü farktır.
4. 1982 Anayasası'nın değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif dahi edilemez hükümleri aşağıdaki maddelerden hangisinde düzenlenmiştir?
1982 Anayasası'nın 4. maddesi, "Anayasanın 1 inci maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, 2 nci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3 üncü maddesindeki hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez." diyerek ilk üç maddeyi anayasal koruma altına almıştır. Bu, anayasanın katı yapısının en belirgin göstergesidir.
5. Aşağıdaki anayasalardan hangisi, kendisinden önceki anayasayı (Kanun-i Esasi) açıkça yürürlükten kaldırmamış ve bir süre onunla birlikte yürürlükte kalmıştır?
1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu, Milli Mücadele'nin olağanüstü koşullarında hazırlanmış, kısa ve çerçeve bir anayasadır. Sadece devletin temel organlarını düzenlemiş, temel haklar gibi konulara girmemiştir. Bu nedenle, kendi hükümleriyle çelişmediği ölçüde 1876 Kanun-i Esasi'nin hükümlerinin de uygulanmasına devam edilmiştir. Bu duruma "çift anayasalı dönem" denir. 1924 Anayasası ise hem 1921 hem de 1876 anayasalarını açıkça yürürlükten kaldırmıştır.
6. 1982 Anayasası'nın ilk halinde yer alan ve 2017 değişikliği ile kaldırılan "Bakanlar Kurulu'nun kanun hükmünde kararname (KHK) çıkarma yetkisi" hangi ilkenin bir istisnasını oluşturuyordu?
Anayasaya göre kanun yapma yetkisi (yasama yetkisi) münhasıran Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne aittir, geneldir ve devredilemez. Ancak parlamenter sistemde, Bakanlar Kurulu'na belirli konularda ve TBMM'den aldığı bir yetki kanununa dayanarak KHK çıkarma yetkisi verilmesi, bu ilkenin önemli bir istisnasını teşkil ediyordu. 2017'de bu yetki kaldırılarak Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi sistemine geçilmiştir.
7. 1961 Anayasası'nın "çoğulcu demokrasi" anlayışını yansıtan özelliklerinden biri aşağıdakilerden hangisi değildir?
Devlet Denetleme Kurulu (DDK), idarenin hukuka uygunluğunu, düzenli ve verimli çalışmasını denetlemek amacıyla Cumhurbaşkanlığı'na bağlı olarak ilk kez 1982 Anayasası ile kurulmuştur. Diğer seçenekler ise farklı toplumsal grupların ve kurumların yönetime katılımını ve denetimini öngören, 1961 Anayasası'nın çoğulcu (plüralist) karakterini yansıtan unsurlardır.
8. 1982 Anayasası'nda yer alan "Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür." hükmü, aşağıdaki temel ilkelerden hangisinin doğrudan bir ifadesidir?
Bu ifade, Anayasa'nın 3. maddesinde yer alır ve Türkiye'nin federal bir yapıya veya bölünmeye kapalı olduğunu, egemenliğin ve toprak bütünlüğünün tek ve bölünmez olduğunu anayasal güvence altına alır. Bu, üniter devlet yapısının temel tanımıdır.
9. 29 Ekim 1923'te Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nda yapılan değişiklikle aşağıdakilerden hangisi anayasal bir hüküm haline gelmemiştir?
Başkentin Ankara olduğu hükmü, Cumhuriyetin ilanından önce, 13 Ekim 1923'te tek maddelik bir kanunla kabul edilmiş, daha sonra 1924 Anayasası'nın 2. maddesi ile anayasal bir hüküm haline gelmiştir. Cumhuriyetin ilanıyla yapılan değişiklikler ise devletin rejimini belirlemeye ve bu rejime uygun devlet organlarını (Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık) oluşturmaya yöneliktir.
10. Yazılı bir anayasası olmayan, anayasal kurallarının büyük ölçüde teamüllere, tarihi belgelere ve mahkeme içtihatlarına dayandığı anayasa türüne ne ad verilir?
Yazısız anayasa, tek bir metinde toplanmamış, zaman içinde ortaya çıkan geleneklere (teamül), önemli yasalara (Magna Carta gibi) ve mahkeme kararlarına dayanan anayasa sistemidir. İngiltere bu sistemin en bilinen örneğidir.
11. Aşağıdaki anayasalardan hangisi, insan haklarını "İnsan Haklarına Dayalı Devlet" ilkesiyle en geniş ve güvenceli şekilde ele almıştır?
1961 Anayasası, Türk anayasa tarihinde temel hak ve özgürlüklere en geniş yeri veren, bu hakları ayrıntılı olarak düzenleyen ve "insan haklarına dayalı devlet" ilkesini benimseyen anayasa olarak bilinir. 1982 Anayasası ise bu ilkeyi "insan haklarına saygılı devlet" şeklinde daha dar bir ifadeyle benimsemiş ve haklara daha fazla sınırlama getirmiştir.
12. 1982 Anayasası'nın Başlangıç metni ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
1982 Anayasası'nın 176. maddesi, "Başlangıç, Anayasanın dayandığı temel görüş ve ilkeleri belirtir ve Anayasa metnine dahildir." diyerek Başlangıç metnine hukuki bir bağlayıcılık atfetmiştir. Bu metin, anayasa maddelerinin ve kanunların yorumlanmasında bir rehber olarak kullanılır.