Yürütme Testi - 1
1. 2017 Anayasa değişikliği ile getirilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nde yürütme organının yapısı nasıldır?
Yeni sistemde, Başbakanlık ve Bakanlar Kurulu kaldırılarak yürütme yetkisi ve görevi tek başına Cumhurbaşkanı'na verilmiştir. Bu nedenle yürütme organı, Cumhurbaşkanı ve Başbakan'dan oluşan eski düalist yapının aksine, monist (tekçi) bir yapıya sahiptir.
2. Olağan dönemlerde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Anayasa'ya göre, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri yürütmenin düzenleme alanına ilişkindir. Anayasa'nın "saklı alan" olarak kanuna bıraktığı konularda ve kanunların zaten açıkça düzenlediği konularda kararname çıkarılamaz. Eğer kararname ile kanun arasında bir çelişki olursa, kanun hükümleri uygulanır.
3. 1982 Anayasası'na göre aşağıdakilerden hangisi yönetmelik çıkaramaz?
Anayasa'ya göre yönetmelik çıkarma yetkisi yürütme organına ve idareye aittir. Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve belediyeler gibi kamu tüzel kişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanun ve kararnamelerin uygulanmasını sağlamak üzere yönetmelik çıkarabilirler. Yasama organı olan TBMM'nin ise yönetmelik çıkarma yetkisi yoktur; Meclis, İçtüzük çıkarır.
4. Aşağıdakilerden hangisi Cumhurbaşkanı'nın yasama ile ilgili görev ve yetkilerinden biridir?
Kanunların yayımlanması (promulgasyon) ve veto yetkisi, Cumhurbaşkanı'nın yasama sürecine dahil olduğu en önemli yetkileridir. Diğer seçenekler yürütme veya yargı ile ilgili görev ve yetkileridir.
5. Olağanüstü hal (OHAL) dönemlerinde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin en temel özelliği nedir?
OHAL kararnameleri, olağan dönem kararnamelerinden farklı olarak, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda kanun gücündedirler. Anayasa'da belirtilen "sert çekirdek haklara" dokunmamak kaydıyla temel hak ve hürriyetler alanında dahi düzenleme yapabilirler. Ayrıca Anayasa'ya göre bu kararnamelere karşı yargı yolu kapalıdır.
6. 2017 Anayasa değişikliği ile "Kanun Hükmünde Kararname (KHK)" uygulaması sona ermiştir. KHK'ları Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinden ayıran en temel fark neydi?
Parlamenter sistemde var olan KHK'lar, Bakanlar Kurulu'nun bir işlemiydi ve çıkarılabilmesi için genellikle Meclis'ten bir "yetki kanunu" alması gerekirdi. Bu, yasamanın yürütmeye verdiği devredilmiş bir yetkiydi. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ise doğrudan Anayasa'dan kaynaklanan, Cumhurbaşkanı'nın asli bir düzenleme yetkisidir.
7. Normlar hiyerarşisine göre, olağan dönemde çıkarılan bir Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile bir kanun hükmünün çelişmesi durumunda hangisi uygulanır?
Anayasa'nın 104. maddesi bu durumu açıkça düzenlemiştir: "Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda... Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır."
8. Aşağıdakilerden hangisi Cumhurbaşkanı'nın yürütme alanındaki görev ve yetkilerinden biri değildir?
Anayasa'ya göre "Başkomutanlık, Türkiye Büyük Millet Meclisinin manevî varlığından ayrılamaz ve Cumhurbaşkanı tarafından temsil olunur." Dolayısıyla Cumhurbaşkanı Başkomutanlığı TBMM adına temsil eder; bu yetki doğrudan yürütme alanına değil, devletin başı sıfatıyla üstlendiği sembolik ve anayasal bir göreve ilişkindir.
9. Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler ile Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların imzaladığı müşterek kararlar dışındaki işlemlerin hukuka uygunluğunu denetleyen yüksek mahkeme hangisidir?
Danıştay, idari yargının en üst merciidir. Kural olarak, Cumhurbaşkanı'nın tek başına yaptığı işlemler (kararnameler hariç) yargı denetimi dışındadır. Ancak bunun dışındaki idari nitelikteki tüm Cumhurbaşkanlığı işlemleri ve diğer idari işlemlerin yargısal denetimi Danıştay tarafından yapılır.
10. Yönetmeliklerin, ülke çapında uygulanacak olanlarının yargısal denetimini ilk derece mahkemesi olarak kim yapar?
Yönetmelikler birer idari işlemdir ve idari yargı denetimine tabidir. Cumhurbaşkanı ve bakanlıklar tarafından çıkarılan ve ülke genelinde uygulanacak olan yönetmeliklerin iptali için açılacak davalara ilk derece mahkemesi olarak Danıştay bakar.
11. Aşağıdakilerden hangisi Cumhurbaşkanı'nın yargı ile ilgili görev ve yetkilerindendir?
Anayasa'ya göre, Cumhurbaşkanı, Anayasa Mahkemesi'nin 15 üyesinden 12'sini ve Hâkimler ve Savcılar Kurulu'nun 13 üyesinden 4'ünü seçerek yargı organının oluşumunda önemli bir rol oynar. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısını ise Yargıtay'ın göstereceği adaylar arasından seçer, doğrudan atamaz.
12. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nde kaldırılan "karşı-imza" kuralı ne anlama geliyordu?
Parlamenter sistemde Cumhurbaşkanı sorumsuz olduğu için, onun yaptığı işlemlerin siyasi ve hukuki sorumluluğunu Başbakan ve ilgili bakanlar üstlenirdi. Bu sorumluluk, işleme "karşı-imza" atarak gerçekleşirdi. Yeni sistemde Cumhurbaşkanı doğrudan sorumlu olduğu için bu kurala gerek kalmamıştır.
Yürütme Testi - 1
1. 2017 Anayasa değişikliği ile getirilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nde yürütme organının yapısı nasıldır?
Yeni sistemde, Başbakanlık ve Bakanlar Kurulu kaldırılarak yürütme yetkisi ve görevi tek başına Cumhurbaşkanı'na verilmiştir. Bu nedenle yürütme organı, Cumhurbaşkanı ve Başbakan'dan oluşan eski düalist yapının aksine, monist (tekçi) bir yapıya sahiptir.
2. Olağan dönemlerde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Anayasa'ya göre, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri yürütmenin düzenleme alanına ilişkindir. Anayasa'nın "saklı alan" olarak kanuna bıraktığı konularda ve kanunların zaten açıkça düzenlediği konularda kararname çıkarılamaz. Eğer kararname ile kanun arasında bir çelişki olursa, kanun hükümleri uygulanır.
3. 1982 Anayasası'na göre aşağıdakilerden hangisi yönetmelik çıkaramaz?
Anayasa'ya göre yönetmelik çıkarma yetkisi yürütme organına ve idareye aittir. Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve belediyeler gibi kamu tüzel kişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanun ve kararnamelerin uygulanmasını sağlamak üzere yönetmelik çıkarabilirler. Yasama organı olan TBMM'nin ise yönetmelik çıkarma yetkisi yoktur; Meclis, İçtüzük çıkarır.
4. Aşağıdakilerden hangisi Cumhurbaşkanı'nın yasama ile ilgili görev ve yetkilerinden biridir?
Kanunların yayımlanması (promulgasyon) ve veto yetkisi, Cumhurbaşkanı'nın yasama sürecine dahil olduğu en önemli yetkileridir. Diğer seçenekler yürütme veya yargı ile ilgili görev ve yetkileridir.
5. Olağanüstü hal (OHAL) dönemlerinde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin en temel özelliği nedir?
OHAL kararnameleri, olağan dönem kararnamelerinden farklı olarak, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda kanun gücündedirler. Anayasa'da belirtilen "sert çekirdek haklara" dokunmamak kaydıyla temel hak ve hürriyetler alanında dahi düzenleme yapabilirler. Ayrıca Anayasa'ya göre bu kararnamelere karşı yargı yolu kapalıdır.
6. 2017 Anayasa değişikliği ile "Kanun Hükmünde Kararname (KHK)" uygulaması sona ermiştir. KHK'ları Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinden ayıran en temel fark neydi?
Parlamenter sistemde var olan KHK'lar, Bakanlar Kurulu'nun bir işlemiydi ve çıkarılabilmesi için genellikle Meclis'ten bir "yetki kanunu" alması gerekirdi. Bu, yasamanın yürütmeye verdiği devredilmiş bir yetkiydi. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ise doğrudan Anayasa'dan kaynaklanan, Cumhurbaşkanı'nın asli bir düzenleme yetkisidir.
7. Normlar hiyerarşisine göre, olağan dönemde çıkarılan bir Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile bir kanun hükmünün çelişmesi durumunda hangisi uygulanır?
Anayasa'nın 104. maddesi bu durumu açıkça düzenlemiştir: "Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda... Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır."
8. Aşağıdakilerden hangisi Cumhurbaşkanı'nın yürütme alanındaki görev ve yetkilerinden biri değildir?
Anayasa'ya göre "Başkomutanlık, Türkiye Büyük Millet Meclisinin manevî varlığından ayrılamaz ve Cumhurbaşkanı tarafından temsil olunur." Dolayısıyla Cumhurbaşkanı Başkomutanlığı TBMM adına temsil eder; bu yetki doğrudan yürütme alanına değil, devletin başı sıfatıyla üstlendiği sembolik ve anayasal bir göreve ilişkindir.
9. Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler ile Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların imzaladığı müşterek kararlar dışındaki işlemlerin hukuka uygunluğunu denetleyen yüksek mahkeme hangisidir?
Danıştay, idari yargının en üst merciidir. Kural olarak, Cumhurbaşkanı'nın tek başına yaptığı işlemler (kararnameler hariç) yargı denetimi dışındadır. Ancak bunun dışındaki idari nitelikteki tüm Cumhurbaşkanlığı işlemleri ve diğer idari işlemlerin yargısal denetimi Danıştay tarafından yapılır.
10. Yönetmeliklerin, ülke çapında uygulanacak olanlarının yargısal denetimini ilk derece mahkemesi olarak kim yapar?
Yönetmelikler birer idari işlemdir ve idari yargı denetimine tabidir. Cumhurbaşkanı ve bakanlıklar tarafından çıkarılan ve ülke genelinde uygulanacak olan yönetmeliklerin iptali için açılacak davalara ilk derece mahkemesi olarak Danıştay bakar.
11. Aşağıdakilerden hangisi Cumhurbaşkanı'nın yargı ile ilgili görev ve yetkilerindendir?
Anayasa'ya göre, Cumhurbaşkanı, Anayasa Mahkemesi'nin 15 üyesinden 12'sini ve Hâkimler ve Savcılar Kurulu'nun 13 üyesinden 4'ünü seçerek yargı organının oluşumunda önemli bir rol oynar. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısını ise Yargıtay'ın göstereceği adaylar arasından seçer, doğrudan atamaz.
12. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nde kaldırılan "karşı-imza" kuralı ne anlama geliyordu?
Parlamenter sistemde Cumhurbaşkanı sorumsuz olduğu için, onun yaptığı işlemlerin siyasi ve hukuki sorumluluğunu Başbakan ve ilgili bakanlar üstlenirdi. Bu sorumluluk, işleme "karşı-imza" atarak gerçekleşirdi. Yeni sistemde Cumhurbaşkanı doğrudan sorumlu olduğu için bu kurala gerek kalmamıştır.