Yürütme Testi - 4
1. Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması ve genel seçime bir yıl veya daha az kalması durumunda, Cumhurbaşkanı seçimi ne zaman yapılır?
Bu, anayasanın özel bir hükmüdür. Makam boşalır ve seçime 1 yıldan az kalmışsa, sadece Cumhurbaşkanı seçimi yapmak yerine hem TBMM hem de Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin birlikte yenilenmesi öngörülmüştür. Bu seçim, makamın boşalmasından sonraki 60 günü izleyen ilk Pazar yapılır.
2. Cumhurbaşkanlığı kararnameleri için Anayasa'da öngörülen ve yasama organının kanunla düzenleme tekelinde olan alanlara ne ad verilir?
Anayasa, bazı konuların (temel haklar, siyasi haklar, vergi vb.) münhasıran kanunla düzenlenmesini emreder. Yürütmenin Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile bu alana girmesi yasaktır. Bu yasaklı alana doktrinde "yasamanın saklı alanı" denir.
3. Bütçe ve Kesin Hesap Kanun tekliflerini TBMM'ye sunma görevi kime aittir?
Anayasa'ya göre, bütçe kanun teklifini mali yılbaşından en az 75 gün önce, kesin hesap kanun teklifini ise ilgili olduğu mali yılın sonundan başlayarak en geç 6 ay sonra TBMM'ye sunma görevi, yürütmenin başı olan Cumhurbaşkanı'na aittir.
4. Aşağıdakilerden hangisi Milli Güvenlik Kurulu'nun (MGK) üyesi değildir?
MGK, yürütme organı bünyesinde bir danışma kuruludur. Bu nedenle yasama organının başı olan TBMM Başkanı, kuvvetler ayrılığı ilkesi gereği bu kurulun üyesi değildir. Kurul, Cumhurbaşkanı başkanlığında; yardımcıları, ilgili bakanlar ve komutanlardan oluşur.
5. Bir yönetmeliğin Resmi Gazete'de yayımlanıp yayımlanmayacağına ilişkin temel kural nedir?
Anayasa, bu konuda bir belirleme yapmamış, detayı kanuna bırakmıştır. İlgili kanuna göre, kamu personeli ve kurum içi ilişkilerle ilgili olanlar dışındaki, genel nitelikteki ve üçüncü kişileri etkileyen yönetmeliklerin Resmi Gazete'de yayımlanması zorunludur. Dolayısıyla temel kuralı kanun belirler.
6. Cumhurbaşkanı'nın "devlet başkanı" sıfatıyla sahip olduğu, herhangi bir organın talebi veya onayı olmadan, doğrudan Anayasa'dan aldığı yetkilere ne ad verilir?
Cumhurbaşkanı'nın Anayasa'nın 104. maddesinde sayılan görev ve yetkileri (atama, veto, kararname çıkarma vb.), başka bir organın iznine veya kanuni bir düzenlemeye ihtiyaç duymadan, doğrudan Anayasa'dan kaynaklanır. Bu, onun yürütme erkini kullanmasındaki asliliğini gösterir.
7. Yürütme organının, Anayasa'da belirtilen sınırlar içinde kalmak şartıyla, idarenin kuruluş ve işleyişini düzenleme yetkisine genel olarak ne ad verilir?
Yürütmenin en temel görevlerinden biri, kanunları uygulamak ve idareyi düzenlemektir. Bu görevi, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, yönetmelik gibi genel ve soyut nitelikteki "düzenleyici işlemler" yaparak yerine getirir.
8. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların milletvekili seçilme yeterliğine sahip olmaları zorunlu mudur ve göreve başlarken nerede ant içerler?
Anayasa'ya göre, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliğine sahip olanlar arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Atanan bu kişiler, göreve başlarken milletvekilleri gibi TBMM Genel Kurulu'nda ant içerler.
9. "Sert çekirdek haklar" olarak bilinen ve olağanüstü hallerde dahi dokunulamayacak olan temel hak ve hürriyetler, aşağıdaki düzenleyici işlemlerden hangisinin kapsamı dışındadır?
Anayasa'nın 15. maddesi, savaş, seferberlik ve olağanüstü hallerde temel hakların sınırlandırılabileceğini belirtir, ancak aynı maddenin ikinci fıkrası "yaşama hakkına, maddi ve manevi varlığın bütünlüğüne dokunulamayacağını; kimsenin din, vicdan, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamayacağını; suç ve cezaların geçmişe yürütülemeyeceğini; suçluluğu mahkeme kararı ile saptanıncaya kadar kimsenin suçlu sayılamayacağını" belirterek bu hakları (sert çekirdek haklar) OHAL kararnamelerinin dahi dokunamayacağı bir güvence altına almıştır.
10. Cumhurbaşkanı'nın, Anayasa'da belirtilen bazı suçlardan mahkûm olan kişilerin cezalarını hafifletme veya kaldırma yetkisi, hangi mahkemenin görev alanına bir müdahale olarak görülemez?
Cumhurbaşkanı'nın bireysel af yetkisi, mahkemenin verdiği mahkumiyet kararını (yani kişinin suçlu olduğu gerçeğini) ortadan kaldırmaz. Sadece o mahkumiyet kararının bir sonucu olan cezanın çekilmesini (infazını) hafifletir veya kaldırır. Bu nedenle, yargı kararına değil, kararın sonucuna yönelik bir yetkidir.
11. Yürütme organının mali denetimini TBMM adına yapan ve başkan ile üyeleri TBMM tarafından seçilen anayasal kurum hangisidir?
Sayıştay, Anayasa'da yargı bölümünde düzenlenmesine rağmen idari bir görevi olan, TBMM adına tüm kamu kurumlarının mali işlemlerini denetleyen ve kesin hesap kanun teklifine esas olan raporları hazırlayan yüksek denetim organıdır.
12. 2017 Anayasa değişikliği ile kaldırılan "tüzük"lerin temel işlevi neydi?
Eski sistemde tüzükler, Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan ve yönetmeliklerden farklı olarak yayımlanmadan önce zorunlu olarak Danıştay'ın hukuki denetiminden geçen, kanunların uygulanmasını gösteren düzenleyici işlemlerdi. Yeni sistemde bu düzenleme alanı yönetmelik ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine bırakılmıştır.
Yürütme Testi - 4
1. Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması ve genel seçime bir yıl veya daha az kalması durumunda, Cumhurbaşkanı seçimi ne zaman yapılır?
Bu, anayasanın özel bir hükmüdür. Makam boşalır ve seçime 1 yıldan az kalmışsa, sadece Cumhurbaşkanı seçimi yapmak yerine hem TBMM hem de Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin birlikte yenilenmesi öngörülmüştür. Bu seçim, makamın boşalmasından sonraki 60 günü izleyen ilk Pazar yapılır.
2. Cumhurbaşkanlığı kararnameleri için Anayasa'da öngörülen ve yasama organının kanunla düzenleme tekelinde olan alanlara ne ad verilir?
Anayasa, bazı konuların (temel haklar, siyasi haklar, vergi vb.) münhasıran kanunla düzenlenmesini emreder. Yürütmenin Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile bu alana girmesi yasaktır. Bu yasaklı alana doktrinde "yasamanın saklı alanı" denir.
3. Bütçe ve Kesin Hesap Kanun tekliflerini TBMM'ye sunma görevi kime aittir?
Anayasa'ya göre, bütçe kanun teklifini mali yılbaşından en az 75 gün önce, kesin hesap kanun teklifini ise ilgili olduğu mali yılın sonundan başlayarak en geç 6 ay sonra TBMM'ye sunma görevi, yürütmenin başı olan Cumhurbaşkanı'na aittir.
4. Aşağıdakilerden hangisi Milli Güvenlik Kurulu'nun (MGK) üyesi değildir?
MGK, yürütme organı bünyesinde bir danışma kuruludur. Bu nedenle yasama organının başı olan TBMM Başkanı, kuvvetler ayrılığı ilkesi gereği bu kurulun üyesi değildir. Kurul, Cumhurbaşkanı başkanlığında; yardımcıları, ilgili bakanlar ve komutanlardan oluşur.
5. Bir yönetmeliğin Resmi Gazete'de yayımlanıp yayımlanmayacağına ilişkin temel kural nedir?
Anayasa, bu konuda bir belirleme yapmamış, detayı kanuna bırakmıştır. İlgili kanuna göre, kamu personeli ve kurum içi ilişkilerle ilgili olanlar dışındaki, genel nitelikteki ve üçüncü kişileri etkileyen yönetmeliklerin Resmi Gazete'de yayımlanması zorunludur. Dolayısıyla temel kuralı kanun belirler.
6. Cumhurbaşkanı'nın "devlet başkanı" sıfatıyla sahip olduğu, herhangi bir organın talebi veya onayı olmadan, doğrudan Anayasa'dan aldığı yetkilere ne ad verilir?
Cumhurbaşkanı'nın Anayasa'nın 104. maddesinde sayılan görev ve yetkileri (atama, veto, kararname çıkarma vb.), başka bir organın iznine veya kanuni bir düzenlemeye ihtiyaç duymadan, doğrudan Anayasa'dan kaynaklanır. Bu, onun yürütme erkini kullanmasındaki asliliğini gösterir.
7. Yürütme organının, Anayasa'da belirtilen sınırlar içinde kalmak şartıyla, idarenin kuruluş ve işleyişini düzenleme yetkisine genel olarak ne ad verilir?
Yürütmenin en temel görevlerinden biri, kanunları uygulamak ve idareyi düzenlemektir. Bu görevi, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, yönetmelik gibi genel ve soyut nitelikteki "düzenleyici işlemler" yaparak yerine getirir.
8. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların milletvekili seçilme yeterliğine sahip olmaları zorunlu mudur ve göreve başlarken nerede ant içerler?
Anayasa'ya göre, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliğine sahip olanlar arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Atanan bu kişiler, göreve başlarken milletvekilleri gibi TBMM Genel Kurulu'nda ant içerler.
9. "Sert çekirdek haklar" olarak bilinen ve olağanüstü hallerde dahi dokunulamayacak olan temel hak ve hürriyetler, aşağıdaki düzenleyici işlemlerden hangisinin kapsamı dışındadır?
Anayasa'nın 15. maddesi, savaş, seferberlik ve olağanüstü hallerde temel hakların sınırlandırılabileceğini belirtir, ancak aynı maddenin ikinci fıkrası "yaşama hakkına, maddi ve manevi varlığın bütünlüğüne dokunulamayacağını; kimsenin din, vicdan, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamayacağını; suç ve cezaların geçmişe yürütülemeyeceğini; suçluluğu mahkeme kararı ile saptanıncaya kadar kimsenin suçlu sayılamayacağını" belirterek bu hakları (sert çekirdek haklar) OHAL kararnamelerinin dahi dokunamayacağı bir güvence altına almıştır.
10. Cumhurbaşkanı'nın, Anayasa'da belirtilen bazı suçlardan mahkûm olan kişilerin cezalarını hafifletme veya kaldırma yetkisi, hangi mahkemenin görev alanına bir müdahale olarak görülemez?
Cumhurbaşkanı'nın bireysel af yetkisi, mahkemenin verdiği mahkumiyet kararını (yani kişinin suçlu olduğu gerçeğini) ortadan kaldırmaz. Sadece o mahkumiyet kararının bir sonucu olan cezanın çekilmesini (infazını) hafifletir veya kaldırır. Bu nedenle, yargı kararına değil, kararın sonucuna yönelik bir yetkidir.
11. Yürütme organının mali denetimini TBMM adına yapan ve başkan ile üyeleri TBMM tarafından seçilen anayasal kurum hangisidir?
Sayıştay, Anayasa'da yargı bölümünde düzenlenmesine rağmen idari bir görevi olan, TBMM adına tüm kamu kurumlarının mali işlemlerini denetleyen ve kesin hesap kanun teklifine esas olan raporları hazırlayan yüksek denetim organıdır.
12. 2017 Anayasa değişikliği ile kaldırılan "tüzük"lerin temel işlevi neydi?
Eski sistemde tüzükler, Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan ve yönetmeliklerden farklı olarak yayımlanmadan önce zorunlu olarak Danıştay'ın hukuki denetiminden geçen, kanunların uygulanmasını gösteren düzenleyici işlemlerdi. Yeni sistemde bu düzenleme alanı yönetmelik ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine bırakılmıştır.