Yürütme Testi - 5 (Genel Tekrar)
1. Cumhurbaşkanının Anayasa'da belirtilen görev ve yetkilerini yerine getirmemesi veya kötüye kullanması durumunda siyasi sorumluluğu kime karşıdır?
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nde Cumhurbaşkanı, meşruiyetini doğrudan halktan aldığı için, siyasi sorumluluğu da TBMM'ye karşı değil, kendisini seçen Millete karşıdır. Bu sorumluluk, bir sonraki seçimde sandıkta hesap verme şeklinde ortaya çıkar. TBMM'ye karşı olan sorumluluk ise cezai nitelikteki Meclis Soruşturması yoluyladır.
2. Cumhurbaşkanının veto ederek Meclis'e geri gönderdiği bir kanun, Meclis tarafından üye tamsayısının salt çoğunluğuyla (301) aynen kabul edilirse, Cumhurbaşkanı'nın bu kanun karşısındaki anayasal yükümlülüğü nedir?
Meclis, veto edilen bir kanunu "ısrar ederek" yani nitelikli çoğunlukla (301) aynen kabul ederse, Cumhurbaşkanı'nın anayasal olarak takdir yetkisi ortadan kalkar ve kanunu 15 gün içinde Resmi Gazete'de yayımlamakla yükümlüdür. Ancak bu, Cumhurbaşkanı'nın yayımladıktan sonra kanunun esasına ilişkin Anayasa Mahkemesi'ne gitme hakkını engellemez.
3. Aşağıdakilerden hangisi hem Cumhurbaşkanı hem de TBMM tarafından ortaklaşa veya ayrı ayrı kullanılabilen bir yetkidir?
Anayasa'ya göre, hem Cumhurbaşkanı tek başına hem de TBMM üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine (erken seçim) karar verebilir. Bu, iki erkin birbirini dengelemesini sağlayan bir "fren ve denge" mekanizmasıdır.
4. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Anayasa'nın 106. maddesine göre, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, görevleriyle ilgili suçlardan dolayı, tıpkı Cumhurbaşkanı gibi, TBMM'nin soruşturma açması ve sevk kararı vermesi üzerine Anayasa Mahkemesi'nde "Yüce Divan" sıfatıyla yargılanırlar.
5. Bir bakanlığın teşkilat yapısı, görevleri ve yetkileri aşağıdaki hukuki metinlerden hangisiyle düzenlenir?
Anayasa, bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri, yetkileri ve teşkilat yapısının Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenleneceğini açıkça hükme bağlamıştır. Bu, yürütmenin kendi iç yapısını düzenlemedeki asli yetkisinin bir göstergesidir.
6. Cumhurbaşkanı'nın, TBMM tarafından kabul edilen "Milletlerarası Antlaşmaların Onaylanmasının Uygun Bulunmasına Dair Kanun"u veto etme yetkisi var mıdır?
Milletlerarası antlaşmaların yürürlüğe girmesi iki aşamalıdır: Önce TBMM bir "uygun bulma kanunu" çıkarır, ardından Cumhurbaşkanı bu kanuna dayanarak antlaşmayı "onaylar ve yayımlar". Cumhurbaşkanı'nın, daha sonra kendisinin onaylayacağı bir süreci başlatan kanunu veto etmesi mantıksal bir çelişki olacağından, bu tür kanunları veto edemeyeceği kabul edilir.
7. "Gizli oy" ilkesi, aşağıdaki Cumhurbaşkanlığı işlemlerinden hangisinde geçerli değildir?
Gizli oy, yasama organı olan TBMM'nin, üyelerinin iradelerini baskı altında kalmadan özgürce yansıtabilmeleri için kullandığı bir yöntemdir. Cumhurbaşkanının OHAL ilanı ise bir yürütme işlemidir ve tek başına aldığı bir karardır, oylama içermez.
8. Aşağıdakilerden hangisi, 2017 değişikliği ile yürütme organından alınan ve yasama organına veya yargıya devredilen bir yetki değildir?
Sıkıyönetim ilanı, 2017 Anayasa değişikliği ile bir kurum olarak tamamen anayasadan çıkarılmıştır. Diğer seçenekler ise ya kaldırılmış (KHK, Tüzük, Gensoru) ya da ilgili kurumların (askeri yargı) kaldırılmasıyla anlamsız hale gelmiştir. Sıkıyönetim, yetkinin devrinden ziyade kurumun tamamen lağvedilmesine örnektir.
9. Cumhurbaşkanı, Başkomutanlık yetkisini savaş durumunda kimin aracılığıyla kullanır?
Anayasa'nın 117. maddesine göre, "Savaşta, Başkomutanlık görevi, Cumhurbaşkanlığı namına Genelkurmay Başkanı tarafından yerine getirilir." Bu, barış zamanındaki idari sorumluluktan farklı, savaşa özgü bir anayasal görevdir.
10. Anayasa'ya göre, bir Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin veya yönetmeliğin yürürlüğe girebilmesi için, metninde yürürlük tarihi belirtilmemişse ne olur?
İlgili kanuna göre, kanunlar, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve yönetmelikler gibi düzenleyici işlemlerde, eğer ayrıca bir yürürlük tarihi belirtilmemişse, Resmi Gazete'de yayımlandıkları gün yürürlüğe girmiş sayılırlar.
11. Aşağıdakilerden hangisi, Anayasa'da hem Cumhurbaşkanına hem de TBMM'ye tanınmış ortak bir yetkidir?
Kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve TBMM İçtüzüğünün Anayasa'ya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesi'nde iptal davası açma hakkı hem Cumhurbaşkanına hem de TBMM'de en fazla üyeye sahip iki siyasi parti grubuna ve en az 120 milletvekiline tanınmıştır.
12. Yürütme yetkisinin kaynağı nedir?
Anayasa'nın 8. maddesi "Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından, Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir." demektedir. Cumhurbaşkanı bu yetkiyi doğrudan Anayasa'dan ve kendisini seçen Milletten (Milli Egemenlik) alır.
Yürütme Testi - 5 (Genel Tekrar)
1. Cumhurbaşkanının Anayasa'da belirtilen görev ve yetkilerini yerine getirmemesi veya kötüye kullanması durumunda siyasi sorumluluğu kime karşıdır?
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nde Cumhurbaşkanı, meşruiyetini doğrudan halktan aldığı için, siyasi sorumluluğu da TBMM'ye karşı değil, kendisini seçen Millete karşıdır. Bu sorumluluk, bir sonraki seçimde sandıkta hesap verme şeklinde ortaya çıkar. TBMM'ye karşı olan sorumluluk ise cezai nitelikteki Meclis Soruşturması yoluyladır.
2. Cumhurbaşkanının veto ederek Meclis'e geri gönderdiği bir kanun, Meclis tarafından üye tamsayısının salt çoğunluğuyla (301) aynen kabul edilirse, Cumhurbaşkanı'nın bu kanun karşısındaki anayasal yükümlülüğü nedir?
Meclis, veto edilen bir kanunu "ısrar ederek" yani nitelikli çoğunlukla (301) aynen kabul ederse, Cumhurbaşkanı'nın anayasal olarak takdir yetkisi ortadan kalkar ve kanunu 15 gün içinde Resmi Gazete'de yayımlamakla yükümlüdür. Ancak bu, Cumhurbaşkanı'nın yayımladıktan sonra kanunun esasına ilişkin Anayasa Mahkemesi'ne gitme hakkını engellemez.
3. Aşağıdakilerden hangisi hem Cumhurbaşkanı hem de TBMM tarafından ortaklaşa veya ayrı ayrı kullanılabilen bir yetkidir?
Anayasa'ya göre, hem Cumhurbaşkanı tek başına hem de TBMM üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine (erken seçim) karar verebilir. Bu, iki erkin birbirini dengelemesini sağlayan bir "fren ve denge" mekanizmasıdır.
4. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Anayasa'nın 106. maddesine göre, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, görevleriyle ilgili suçlardan dolayı, tıpkı Cumhurbaşkanı gibi, TBMM'nin soruşturma açması ve sevk kararı vermesi üzerine Anayasa Mahkemesi'nde "Yüce Divan" sıfatıyla yargılanırlar.
5. Bir bakanlığın teşkilat yapısı, görevleri ve yetkileri aşağıdaki hukuki metinlerden hangisiyle düzenlenir?
Anayasa, bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri, yetkileri ve teşkilat yapısının Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenleneceğini açıkça hükme bağlamıştır. Bu, yürütmenin kendi iç yapısını düzenlemedeki asli yetkisinin bir göstergesidir.
6. Cumhurbaşkanı'nın, TBMM tarafından kabul edilen "Milletlerarası Antlaşmaların Onaylanmasının Uygun Bulunmasına Dair Kanun"u veto etme yetkisi var mıdır?
Milletlerarası antlaşmaların yürürlüğe girmesi iki aşamalıdır: Önce TBMM bir "uygun bulma kanunu" çıkarır, ardından Cumhurbaşkanı bu kanuna dayanarak antlaşmayı "onaylar ve yayımlar". Cumhurbaşkanı'nın, daha sonra kendisinin onaylayacağı bir süreci başlatan kanunu veto etmesi mantıksal bir çelişki olacağından, bu tür kanunları veto edemeyeceği kabul edilir.
7. "Gizli oy" ilkesi, aşağıdaki Cumhurbaşkanlığı işlemlerinden hangisinde geçerli değildir?
Gizli oy, yasama organı olan TBMM'nin, üyelerinin iradelerini baskı altında kalmadan özgürce yansıtabilmeleri için kullandığı bir yöntemdir. Cumhurbaşkanının OHAL ilanı ise bir yürütme işlemidir ve tek başına aldığı bir karardır, oylama içermez.
8. Aşağıdakilerden hangisi, 2017 değişikliği ile yürütme organından alınan ve yasama organına veya yargıya devredilen bir yetki değildir?
Sıkıyönetim ilanı, 2017 Anayasa değişikliği ile bir kurum olarak tamamen anayasadan çıkarılmıştır. Diğer seçenekler ise ya kaldırılmış (KHK, Tüzük, Gensoru) ya da ilgili kurumların (askeri yargı) kaldırılmasıyla anlamsız hale gelmiştir. Sıkıyönetim, yetkinin devrinden ziyade kurumun tamamen lağvedilmesine örnektir.
9. Cumhurbaşkanı, Başkomutanlık yetkisini savaş durumunda kimin aracılığıyla kullanır?
Anayasa'nın 117. maddesine göre, "Savaşta, Başkomutanlık görevi, Cumhurbaşkanlığı namına Genelkurmay Başkanı tarafından yerine getirilir." Bu, barış zamanındaki idari sorumluluktan farklı, savaşa özgü bir anayasal görevdir.
10. Anayasa'ya göre, bir Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin veya yönetmeliğin yürürlüğe girebilmesi için, metninde yürürlük tarihi belirtilmemişse ne olur?
İlgili kanuna göre, kanunlar, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve yönetmelikler gibi düzenleyici işlemlerde, eğer ayrıca bir yürürlük tarihi belirtilmemişse, Resmi Gazete'de yayımlandıkları gün yürürlüğe girmiş sayılırlar.
11. Aşağıdakilerden hangisi, Anayasa'da hem Cumhurbaşkanına hem de TBMM'ye tanınmış ortak bir yetkidir?
Kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve TBMM İçtüzüğünün Anayasa'ya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesi'nde iptal davası açma hakkı hem Cumhurbaşkanına hem de TBMM'de en fazla üyeye sahip iki siyasi parti grubuna ve en az 120 milletvekiline tanınmıştır.
12. Yürütme yetkisinin kaynağı nedir?
Anayasa'nın 8. maddesi "Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından, Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir." demektedir. Cumhurbaşkanı bu yetkiyi doğrudan Anayasa'dan ve kendisini seçen Milletten (Milli Egemenlik) alır.