Yargı Testi - 3
1. Anayasa Mahkemesi'nin iki temel görevi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Anayasa Mahkemesi'nin fonksiyonları iki ana başlıkta toplanır: 1) Normların (kanun, C. Kararnamesi vb.) Anayasa'ya uygunluğunu denetlemek. 2) Anayasa'da sayılan üst düzey devlet görevlilerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı "Yüce Divan" sıfatıyla yargılamak.
2. Yargıtay dairelerinin veya Yargıtay Hukuk/Ceza Genel Kurullarının kendi aralarında verdikleri çelişkili kararları birleştirmek ve içtihat birliğini sağlamak amacıyla karar alan Yargıtay birimi hangisidir?
Yargıtay'ın en önemli görevlerinden biri ülke genelinde hukuk birliğini sağlamaktır. Farklı dairelerden benzer konularda farklı kararlar çıkması durumunda, bu çelişkiyi gidermek için İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu toplanır. Bu kurulun verdiği kararlar, Resmi Gazete'de yayımlanır ve benzer konularda tüm adli yargı organlarını bağlar.
3. Danıştay'ın "idari görevleri" kapsamında aşağıdakilerden hangisi yer alır?
Danıştay, sadece bir yüksek mahkeme değil, aynı zamanda yürütme organına danışmanlık yapan bir "idari" organdır. Bu kapsamda, önemli idari sözleşmeler ve düzenlemeler hakkında Cumhurbaşkanlığı'na veya bakanlıklara görüş bildirir. Diğer şıklar ise Danıştay'ın "yargısal" görevleridir.
4. Hâkimler ve savcılar hakkında denetim ve soruşturma yapma yetkisi hangi kuruma aittir?
Yargı bağımsızlığının bir gereği olarak, hâkim ve savcıların denetimi ve haklarındaki soruşturmalar, yine yargısal bir mekanizma olan HSK'ya bağlı Teftiş Kurulu tarafından ve Adalet Müfettişleri aracılığıyla yapılır. Adalet Bakanı'nın bu süreçteki rolü sınırlıdır.
5. "Kimse, kanunen tâbi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarılamaz. Bir kimseyi kanunen tâbi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarma sonucunu doğuran yargı yetkisine sahip olağanüstü merciler kurulamaz." hükmü hangi anayasal ilkeyi tanımlar?
Kanuni (doğal) hâkim ilkesi, bir suçun işlenmesinden veya bir uyuşmazlığın doğmasından sonra, o olaya özgü veya belirli kişileri yargılamak üzere özel mahkemeler kurulamayacağını ifade eder. Herkesin hangi suçtan veya uyuşmazlıktan dolayı hangi mahkemede yargılanacağı kanunla önceden belli olmalıdır.
6. Aşağıdaki yüksek mahkemelerden hangisinin üyelerinin tamamı, Yargıtay ve Danıştay üyeleri arasından seçilir?
Uyuşmazlık Mahkemesi'nin temel görevi adli ve idari yargı kolları arasındaki uyuşmazlıkları çözmek olduğu için, yapısı da bu iki yargı kolunu yansıtacak şekilde oluşturulmuştur. Mahkemenin asıl ve yedek üyeleri, Yargıtay ve Danıştay'ın kendi genel kurullarınca kendi üyeleri arasından seçilir.
7. Sayıştay kararları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Anayasa'ya göre, "Sayıştayın kesin hükümleri hakkında ilgililer yazılı bildirim tarihinden itibaren onbeş gün içinde bir defaya mahsus olmak üzere karar düzeltilmesi isteminde bulunabilirler. Bu kararlar dolayısıyla idarî yargı yoluna başvurulamaz." Bu hüküm, Sayıştay'ın mali konulardaki yargısal nitelikteki kararlarının kesin olduğunu göstermektedir.
8. 1982 Anayasası'nda yapılan 2017 değişikliği ile aşağıdaki mahkemelerden hangisi kaldırılmıştır?
2017 Anayasa değişikliği ile, savaş hali dışında askeri mahkemelerin kurulamayacağı hükme bağlanmıştır. Bu kapsamda, askeri yargının temyiz mercileri olan Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi (AYİM) anayasal kurum olmaktan çıkarılmış ve kaldırılmıştır. DGM'ler ise 2004'te kaldırılmıştı.
9. Mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişi ve yargılama usulleri aşağıdakilerden hangisiyle düzenlenir?
Anayasa'nın 142. maddesi, "Mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişi ve yargılama usulleri kanunla düzenlenir." diyerek bu alanın yasama organının münhasır yetkisinde olduğunu belirtmiştir. Bu, yargı güvencesinin ve hukuk devletinin temel bir gereğidir.
10. Anayasa Mahkemesi'nin siyasi parti kapatma davalarında, kapatma kararı verebilmesi için gereken asgari toplantı ve karar yeter sayısı nedir?
Siyasi parti kapatma davaları, demokratik hayat açısından taşıdığı önem nedeniyle Anayasa'da özel ve zorlaştırıcı bir karar yeter sayısına bağlanmıştır. Anayasa'ya göre, kapatma kararı verilebilmesi için, toplantıya katılan Anayasa Mahkemesi üyelerinin üçte iki oy çokluğu aranır.
11. Aşağıdaki yüksek devlet görevlilerinden hangisi, görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan'da yargılanmaz?
Anayasa'da Yüce Divan'da yargılanacak kişiler sınırlı sayıda sayılmıştır. Bu kişiler arasında yürütme ve yargının en üst düzey temsilcileri yer alırken, yasama organı üyesi olan milletvekilleri görev suçlarından dolayı Yüce Divan'da yargılanmazlar. Onlar, dokunulmazlıkları kaldırıldıktan sonra genel görevli mahkemelerde (Ağır Ceza vb.) yargılanırlar.
12. Anayasa Mahkemesi'ne yapılan bir bireysel başvurunun kabul edilebilirlik incelemesi hangi birim tarafından yapılır?
Anayasa Mahkemesi'ne yapılan on binlerce bireysel başvurunun etkin bir şekilde incelenebilmesi için bir ön eleme mekanizması kurulmuştur. Başvurular önce Komisyonlar tarafından "kabul edilebilirlik" şartlarını taşıyıp taşımadığı yönünden incelenir. Kabul edilebilir bulunan başvurular, esastan karara bağlanmak üzere Bölümlere (iki bölüm vardır) gönderilir. Genel Kurul ise sadece istisnai durumlarda bireysel başvurulara bakar.
Yargı Testi - 3
1. Anayasa Mahkemesi'nin iki temel görevi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Anayasa Mahkemesi'nin fonksiyonları iki ana başlıkta toplanır: 1) Normların (kanun, C. Kararnamesi vb.) Anayasa'ya uygunluğunu denetlemek. 2) Anayasa'da sayılan üst düzey devlet görevlilerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı "Yüce Divan" sıfatıyla yargılamak.
2. Yargıtay dairelerinin veya Yargıtay Hukuk/Ceza Genel Kurullarının kendi aralarında verdikleri çelişkili kararları birleştirmek ve içtihat birliğini sağlamak amacıyla karar alan Yargıtay birimi hangisidir?
Yargıtay'ın en önemli görevlerinden biri ülke genelinde hukuk birliğini sağlamaktır. Farklı dairelerden benzer konularda farklı kararlar çıkması durumunda, bu çelişkiyi gidermek için İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu toplanır. Bu kurulun verdiği kararlar, Resmi Gazete'de yayımlanır ve benzer konularda tüm adli yargı organlarını bağlar.
3. Danıştay'ın "idari görevleri" kapsamında aşağıdakilerden hangisi yer alır?
Danıştay, sadece bir yüksek mahkeme değil, aynı zamanda yürütme organına danışmanlık yapan bir "idari" organdır. Bu kapsamda, önemli idari sözleşmeler ve düzenlemeler hakkında Cumhurbaşkanlığı'na veya bakanlıklara görüş bildirir. Diğer şıklar ise Danıştay'ın "yargısal" görevleridir.
4. Hâkimler ve savcılar hakkında denetim ve soruşturma yapma yetkisi hangi kuruma aittir?
Yargı bağımsızlığının bir gereği olarak, hâkim ve savcıların denetimi ve haklarındaki soruşturmalar, yine yargısal bir mekanizma olan HSK'ya bağlı Teftiş Kurulu tarafından ve Adalet Müfettişleri aracılığıyla yapılır. Adalet Bakanı'nın bu süreçteki rolü sınırlıdır.
5. "Kimse, kanunen tâbi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarılamaz. Bir kimseyi kanunen tâbi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarma sonucunu doğuran yargı yetkisine sahip olağanüstü merciler kurulamaz." hükmü hangi anayasal ilkeyi tanımlar?
Kanuni (doğal) hâkim ilkesi, bir suçun işlenmesinden veya bir uyuşmazlığın doğmasından sonra, o olaya özgü veya belirli kişileri yargılamak üzere özel mahkemeler kurulamayacağını ifade eder. Herkesin hangi suçtan veya uyuşmazlıktan dolayı hangi mahkemede yargılanacağı kanunla önceden belli olmalıdır.
6. Aşağıdaki yüksek mahkemelerden hangisinin üyelerinin tamamı, Yargıtay ve Danıştay üyeleri arasından seçilir?
Uyuşmazlık Mahkemesi'nin temel görevi adli ve idari yargı kolları arasındaki uyuşmazlıkları çözmek olduğu için, yapısı da bu iki yargı kolunu yansıtacak şekilde oluşturulmuştur. Mahkemenin asıl ve yedek üyeleri, Yargıtay ve Danıştay'ın kendi genel kurullarınca kendi üyeleri arasından seçilir.
7. Sayıştay kararları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Anayasa'ya göre, "Sayıştayın kesin hükümleri hakkında ilgililer yazılı bildirim tarihinden itibaren onbeş gün içinde bir defaya mahsus olmak üzere karar düzeltilmesi isteminde bulunabilirler. Bu kararlar dolayısıyla idarî yargı yoluna başvurulamaz." Bu hüküm, Sayıştay'ın mali konulardaki yargısal nitelikteki kararlarının kesin olduğunu göstermektedir.
8. 1982 Anayasası'nda yapılan 2017 değişikliği ile aşağıdaki mahkemelerden hangisi kaldırılmıştır?
2017 Anayasa değişikliği ile, savaş hali dışında askeri mahkemelerin kurulamayacağı hükme bağlanmıştır. Bu kapsamda, askeri yargının temyiz mercileri olan Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi (AYİM) anayasal kurum olmaktan çıkarılmış ve kaldırılmıştır. DGM'ler ise 2004'te kaldırılmıştı.
9. Mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişi ve yargılama usulleri aşağıdakilerden hangisiyle düzenlenir?
Anayasa'nın 142. maddesi, "Mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişi ve yargılama usulleri kanunla düzenlenir." diyerek bu alanın yasama organının münhasır yetkisinde olduğunu belirtmiştir. Bu, yargı güvencesinin ve hukuk devletinin temel bir gereğidir.
10. Anayasa Mahkemesi'nin siyasi parti kapatma davalarında, kapatma kararı verebilmesi için gereken asgari toplantı ve karar yeter sayısı nedir?
Siyasi parti kapatma davaları, demokratik hayat açısından taşıdığı önem nedeniyle Anayasa'da özel ve zorlaştırıcı bir karar yeter sayısına bağlanmıştır. Anayasa'ya göre, kapatma kararı verilebilmesi için, toplantıya katılan Anayasa Mahkemesi üyelerinin üçte iki oy çokluğu aranır.
11. Aşağıdaki yüksek devlet görevlilerinden hangisi, görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan'da yargılanmaz?
Anayasa'da Yüce Divan'da yargılanacak kişiler sınırlı sayıda sayılmıştır. Bu kişiler arasında yürütme ve yargının en üst düzey temsilcileri yer alırken, yasama organı üyesi olan milletvekilleri görev suçlarından dolayı Yüce Divan'da yargılanmazlar. Onlar, dokunulmazlıkları kaldırıldıktan sonra genel görevli mahkemelerde (Ağır Ceza vb.) yargılanırlar.
12. Anayasa Mahkemesi'ne yapılan bir bireysel başvurunun kabul edilebilirlik incelemesi hangi birim tarafından yapılır?
Anayasa Mahkemesi'ne yapılan on binlerce bireysel başvurunun etkin bir şekilde incelenebilmesi için bir ön eleme mekanizması kurulmuştur. Başvurular önce Komisyonlar tarafından "kabul edilebilirlik" şartlarını taşıyıp taşımadığı yönünden incelenir. Kabul edilebilir bulunan başvurular, esastan karara bağlanmak üzere Bölümlere (iki bölüm vardır) gönderilir. Genel Kurul ise sadece istisnai durumlarda bireysel başvurulara bakar.