İdare Hukuku Testi - 5 (Genel Tekrar)
1. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın, Ankara Büyükşehir Belediyesi Meclisi'nin aldığı bir imar planı kararını hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle mahkemeye taşıması, hangi denetim mekanizmasının bir örneğidir?
Bakanlık (merkezi idare) ile Belediye (yerinden yönetim) iki farklı kamu tüzel kişiliğidir. Merkezi idarenin, yerinden yönetim kuruluşlarının kararları üzerinde sahip olduğu sınırlı hukuki denetim yetkisine idari vesayet denir. Vesayet makamının, vesayeti altındaki kurumun kararını mahkemeye taşıması bu denetimin bir yoludur.
2. İdarenin kusursuz sorumluluk hallerinden olan "fedakarlığın denkleştirilmesi" (kamu külfetleri karşısında eşitlik) ilkesi ne anlama gelir?
Bu ilkeye göre, idarenin tüm toplumu ilgilendiren hukuka uygun bir eylemi (örneğin, yol genişletme çalışması) nedeniyle, diğer insanlara nazaran sadece bir veya birkaç kişi özel ve aşırı bir zarara (dükkanının değer kaybetmesi gibi) uğruyorsa, toplumun katlandığı genel külfetin dışındaki bu özel zararın, kamu tarafından tazmin edilerek eşitliğin sağlanması gerekir.
3. Büyükşehir belediyesi olan illerde, il özel idarelerinin hukuki durumu nedir?
Büyükşehir Belediyesi Kanunu'na göre, büyükşehir belediyesi kurulan illerde, il özel idarelerinin tüzel kişiliği kaldırılır. Bu idarelerin görev, yetki ve sorumlulukları ilgili mevzuata göre büyükşehir belediyeleri, bağlı kuruluşları veya ilçe belediyeleri arasında paylaştırılır.
4. Devlet memurluğuna girişte uygulanan "aday memurluk" süreci ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi doğrudur?
Adaylık, memuriyetin bir deneme ve eğitim sürecidir. Bu süre en az bir, en çok iki yıldır. Bu süreçte adaylar asil memur güvencelerinin bir kısmından (nakil, kademe ilerlemesi gibi) yararlanamazlar ve dönem sonunda başarısız olurlarsa memuriyetle ilişikleri kesilir.
5. Bir belediyenin, imar planında park olarak ayrılan bir araziyi, hiçbir işlem yapmadan fiilen işgal edip halkın kullanımına açması durumuna ne ad verilir?
Kamulaştırmasız el atma, idarenin kamulaştırma usulüne uymaksızın, yani bedelini ödemeden, özel mülkiyetteki bir taşınmaza fiilen el koymasıdır. Bu, hukuka aykırı bir durum olup mülkiyet hakkının ihlalidir ve idarenin tazminat sorumluluğunu doğurur.
6. Aşağıdaki kamu görevlilerinden hangisi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na tabi değildir?
Belediye iktisadi teşebbüsleri, belediyeye bağlı ayrı tüzel kişiliğe sahip veya sahip olmayan ticari işletmelerdir ve buralarda çalışan personel genellikle 657 sayılı Kanun'a değil, İş Kanunu'na tabi işçi veya özel hukuk sözleşmeleriyle çalışan personel statüsündedir.
7. İdarenin kamu hizmetlerini yürütürken "süreklilik, değişkenlik (uyarlanma) ve eşitlik" gibi uymak zorunda olduğu ilkelere genel olarak ne ad verilir?
Fransız Danıştayı içtihatlarıyla ortaya çıkan ve modern idare hukukunun temelini oluşturan bu ilkeler, idarenin kamu hizmeti faaliyetini yürütürken keyfi davranmasını önler ve hizmetin belirli bir standartta sunulmasını güvence altına alır.
8. Bir idari işlemin, işlemi yapan makamın kanunen yetkili olmaması nedeniyle hukuka aykırı olması, işlemin hangi unsurunun sakat olduğunu gösterir?
İdari işlemlerin unsurlarından olan "yetki", o işlemi yapmaya kanunen hangi idari makamın yetkili olduğunu ifade eder. Yetkisiz bir makam tarafından yapılan işlem, "yetki unsuru" yönünden sakattır ve iptal edilebilir.
9. İdare Mahkemesi'nin verdiği bir karara karşı, bir üst mahkeme olan Bölge İdare Mahkemesi'ne başvurulması yoluna ne ad verilir?
İdari yargıda da adli yargıda olduğu gibi üç dereceli bir sistem vardır. İlk derece mahkemesinin (İdare/Vergi Mah.) kararlarına karşı, olayın hem maddi hem de hukuki yönleriyle yeniden incelenmesi için Bölge İdare Mahkemesi'ne yapılan başvuruya "istinaf" denir. Temyiz ise Bölge İdare Mahkemesi kararlarına karşı Danıştay'a yapılan başvurudur.
10. Aşağıdaki kuruluşlardan hangisi, hizmet yerinden yönetim kuruluşları (kamu kurumları) içinde yer almaz?
İl Özel İdaresi, belirli bir coğrafi alandaki (il sınırı) yerel halka hizmet sunan bir "yer yönünden yerinden yönetim" (mahalli idare) kuruluşudur. Hizmet yerinden yönetim kuruluşları ise coğrafi bir sınırlamaya tabi olmaksızın, belirli bir teknik hizmeti (yayıncılık, eğitim, sosyal güvenlik vb.) ülke çapında yürütür.
11. Bir memurun, idare tarafından ödenen bir tazminata neden olan kusurlu eylemi sebebiyle, idarenin bu parayı memurdan geri istemek için açtığı davaya ne denir?
"Rücu", kelime anlamı olarak "geri dönme, başvurma" demektir. İdare, hizmet kusuru nedeniyle üçüncü kişilere ödediği tazminatı, bu zarara yol açan kusurlu personeline dönerek ondan talep edebilir. Bu dava, idarenin kendi personeline karşı açtığı bir davadır.
12. Anayasa'ya göre, Cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin kendi görev alanlarını ilgilendiren ve kanunlara ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine aykırı olmamak şartıyla çıkardıkları yazılı hukuk kuralı hangisidir?
Bu tanım, Anayasa'nın 124. maddesinde yer alan yönetmeliklerin tanımıdır. Yönetmelikler, idarenin en temel ve yaygın düzenleyici işlemidir ve normlar hiyerarşisinde kanunlar ile kararnamelerin altında yer alırlar.
İdare Hukuku Testi - 5 (Genel Tekrar)
1. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın, Ankara Büyükşehir Belediyesi Meclisi'nin aldığı bir imar planı kararını hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle mahkemeye taşıması, hangi denetim mekanizmasının bir örneğidir?
Bakanlık (merkezi idare) ile Belediye (yerinden yönetim) iki farklı kamu tüzel kişiliğidir. Merkezi idarenin, yerinden yönetim kuruluşlarının kararları üzerinde sahip olduğu sınırlı hukuki denetim yetkisine idari vesayet denir. Vesayet makamının, vesayeti altındaki kurumun kararını mahkemeye taşıması bu denetimin bir yoludur.
2. İdarenin kusursuz sorumluluk hallerinden olan "fedakarlığın denkleştirilmesi" (kamu külfetleri karşısında eşitlik) ilkesi ne anlama gelir?
Bu ilkeye göre, idarenin tüm toplumu ilgilendiren hukuka uygun bir eylemi (örneğin, yol genişletme çalışması) nedeniyle, diğer insanlara nazaran sadece bir veya birkaç kişi özel ve aşırı bir zarara (dükkanının değer kaybetmesi gibi) uğruyorsa, toplumun katlandığı genel külfetin dışındaki bu özel zararın, kamu tarafından tazmin edilerek eşitliğin sağlanması gerekir.
3. Büyükşehir belediyesi olan illerde, il özel idarelerinin hukuki durumu nedir?
Büyükşehir Belediyesi Kanunu'na göre, büyükşehir belediyesi kurulan illerde, il özel idarelerinin tüzel kişiliği kaldırılır. Bu idarelerin görev, yetki ve sorumlulukları ilgili mevzuata göre büyükşehir belediyeleri, bağlı kuruluşları veya ilçe belediyeleri arasında paylaştırılır.
4. Devlet memurluğuna girişte uygulanan "aday memurluk" süreci ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi doğrudur?
Adaylık, memuriyetin bir deneme ve eğitim sürecidir. Bu süre en az bir, en çok iki yıldır. Bu süreçte adaylar asil memur güvencelerinin bir kısmından (nakil, kademe ilerlemesi gibi) yararlanamazlar ve dönem sonunda başarısız olurlarsa memuriyetle ilişikleri kesilir.
5. Bir belediyenin, imar planında park olarak ayrılan bir araziyi, hiçbir işlem yapmadan fiilen işgal edip halkın kullanımına açması durumuna ne ad verilir?
Kamulaştırmasız el atma, idarenin kamulaştırma usulüne uymaksızın, yani bedelini ödemeden, özel mülkiyetteki bir taşınmaza fiilen el koymasıdır. Bu, hukuka aykırı bir durum olup mülkiyet hakkının ihlalidir ve idarenin tazminat sorumluluğunu doğurur.
6. Aşağıdaki kamu görevlilerinden hangisi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na tabi değildir?
Belediye iktisadi teşebbüsleri, belediyeye bağlı ayrı tüzel kişiliğe sahip veya sahip olmayan ticari işletmelerdir ve buralarda çalışan personel genellikle 657 sayılı Kanun'a değil, İş Kanunu'na tabi işçi veya özel hukuk sözleşmeleriyle çalışan personel statüsündedir.
7. İdarenin kamu hizmetlerini yürütürken "süreklilik, değişkenlik (uyarlanma) ve eşitlik" gibi uymak zorunda olduğu ilkelere genel olarak ne ad verilir?
Fransız Danıştayı içtihatlarıyla ortaya çıkan ve modern idare hukukunun temelini oluşturan bu ilkeler, idarenin kamu hizmeti faaliyetini yürütürken keyfi davranmasını önler ve hizmetin belirli bir standartta sunulmasını güvence altına alır.
8. Bir idari işlemin, işlemi yapan makamın kanunen yetkili olmaması nedeniyle hukuka aykırı olması, işlemin hangi unsurunun sakat olduğunu gösterir?
İdari işlemlerin unsurlarından olan "yetki", o işlemi yapmaya kanunen hangi idari makamın yetkili olduğunu ifade eder. Yetkisiz bir makam tarafından yapılan işlem, "yetki unsuru" yönünden sakattır ve iptal edilebilir.
9. İdare Mahkemesi'nin verdiği bir karara karşı, bir üst mahkeme olan Bölge İdare Mahkemesi'ne başvurulması yoluna ne ad verilir?
İdari yargıda da adli yargıda olduğu gibi üç dereceli bir sistem vardır. İlk derece mahkemesinin (İdare/Vergi Mah.) kararlarına karşı, olayın hem maddi hem de hukuki yönleriyle yeniden incelenmesi için Bölge İdare Mahkemesi'ne yapılan başvuruya "istinaf" denir. Temyiz ise Bölge İdare Mahkemesi kararlarına karşı Danıştay'a yapılan başvurudur.
10. Aşağıdaki kuruluşlardan hangisi, hizmet yerinden yönetim kuruluşları (kamu kurumları) içinde yer almaz?
İl Özel İdaresi, belirli bir coğrafi alandaki (il sınırı) yerel halka hizmet sunan bir "yer yönünden yerinden yönetim" (mahalli idare) kuruluşudur. Hizmet yerinden yönetim kuruluşları ise coğrafi bir sınırlamaya tabi olmaksızın, belirli bir teknik hizmeti (yayıncılık, eğitim, sosyal güvenlik vb.) ülke çapında yürütür.
11. Bir memurun, idare tarafından ödenen bir tazminata neden olan kusurlu eylemi sebebiyle, idarenin bu parayı memurdan geri istemek için açtığı davaya ne denir?
"Rücu", kelime anlamı olarak "geri dönme, başvurma" demektir. İdare, hizmet kusuru nedeniyle üçüncü kişilere ödediği tazminatı, bu zarara yol açan kusurlu personeline dönerek ondan talep edebilir. Bu dava, idarenin kendi personeline karşı açtığı bir davadır.
12. Anayasa'ya göre, Cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin kendi görev alanlarını ilgilendiren ve kanunlara ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine aykırı olmamak şartıyla çıkardıkları yazılı hukuk kuralı hangisidir?
Bu tanım, Anayasa'nın 124. maddesinde yer alan yönetmeliklerin tanımıdır. Yönetmelikler, idarenin en temel ve yaygın düzenleyici işlemidir ve normlar hiyerarşisinde kanunlar ile kararnamelerin altında yer alırlar.