1982 Anayasası ve Değişiklikleri Testi - 2
1. 1982 Anayasası'nın ilk halinde, siyasi partilerin kapatılma nedenleri arasında "yabancı kaynaklardan maddi yardım almak" da bulunuyordu. Bu hüküm hangi anayasa değişikliği ile kaldırılmıştır?
1995 yılında yapılan kapsamlı anayasa değişiklikleri ile siyasi hayatı ve sendikal hakları ilgilendiren birçok hüküm daha demokratik hale getirilmiştir. Bu kapsamda, siyasi partilerin kapatılma nedenleri daraltılmış ve "yabancı kaynaklardan yardım alma" fiili kapatma nedeni olmaktan çıkarılmıştır.
2. 2007 Anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin usulünde yapılan değişiklik, TBMM'de yaşanan hangi olayın bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır?
2007 yılında 11. Cumhurbaşkanı'nın seçimi sırasında, Anayasa Mahkemesi'nin Cumhurbaşkanlığı seçim turlarında TBMM'nin toplanabilmesi için üye tamsayısının üçte ikisinin (367) katılımını şart koşan kararı, siyasi bir kriz yaratmıştır. Bu krizin ardından yapılan anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanının doğrudan halk tarafından seçilmesi esası getirilerek bu tür krizlerin önlenmesi amaçlanmıştır.
3. 2010 Anayasa değişikliği ile Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) yapısında yapılan en önemli değişikliklerden biri nedir?
2010 değişikliği öncesinde kurul üyeleri sadece Yargıtay ve Danıştay tarafından seçiliyordu. Yapılan değişiklikle, yargıda temsilin tabana yayılması amacıyla, kurul üyelerinin bir kısmının ilk derece adli ve idari yargı hâkim ve savcıları tarafından seçilmesi esası getirilmiştir. Kurulun adının HSK olarak değişmesi ise 2017'de olmuştur.
4. 2017 Anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçilmesiyle, yürütme organının kanun yapım sürecindeki rolü nasıl değişmiştir?
Eski parlamenter sistemde, Bakanlar Kurulu'nun hazırladığı metinlere "kanun tasarısı", milletvekillerinin hazırladıklarına ise "kanun teklifi" denirdi. 2017 değişikliği ile Bakanlar Kurulu kaldırıldığı için "tasarı" hazırlama usulü sona ermiş, kanun yapma teklifi verme yetkisi münhasıran milletvekillerine bırakılmıştır. Ancak Cumhurbaşkanı, Bütçe Kanunu'nu teklif eder.
5. Aşağıdaki anayasal kurumlardan hangisi 1982 Anayasası ile ilk kez kurulmuştur?
Anayasa Mahkemesi, MGK gibi kurumlar 1961 Anayasası ile kurulmuştur. Danıştay ve Sayıştay'ın kökleri ise Osmanlı'ya dayanır. Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak idare üzerinde geniş bir denetim yetkisine sahip olan Devlet Denetleme Kurulu ise ilk kez 1982 Anayasası ile anayasal bir kurum olarak düzenlenmiştir.
6. 1987 yılında yapılan referandumun konusu aşağıdakilerden hangisidir?
1982 Anayasası'nın Geçici 4. maddesi, eski siyasi parti liderlerine 10 yıl süreyle siyaset yasağı getirmişti. 1987 yılında yapılan referandum ile bu yasakların devam edip etmeyeceği halka sorulmuş ve çok az bir farkla (%50.16 evet) yasaklar kaldırılmıştır.
7. 2010 Anayasa değişikliği ile "Ekonomik ve Sosyal Konsey"in anayasal bir kurum haline getirilmesinin temel amacı nedir?
Ekonomik ve Sosyal Konsey, hükümete ekonomik ve sosyal konularda görüş bildirerek toplumsal uzlaşmaya katkıda bulunmayı amaçlayan bir danışma organıdır. 2010 değişikliği ile anayasal statüye kavuşturulmuştur.
8. 2017 Anayasa değişikliği ile milletvekili seçilebilme yaşı kaça indirilmiştir?
Gençlerin siyasete katılımını artırmak amacıyla yapılan bu değişiklikle, genel oy kullanma yaşı olan 18, aynı zamanda milletvekili seçilebilme yaşı olarak da kabul edilmiştir.
9. 1982 Anayasası'nın ilk halinde yer alan ve Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan "Bakanlar Kurulu"nun temel işlevi neydi?
Parlamenter sistemin temel taşı olan Bakanlar Kurulu, Başbakan ve bakanlardan oluşan, ülkenin genel siyasetini birlikte yürüten ve bu faaliyetlerinden dolayı TBMM'ye karşı kolektif olarak sorumlu olan asıl yürütme organıydı.
10. 1982 Anayasası'na göre, "Milletlerarası andlaşmaları uygun bulma" görevi kime aittir?
Anayasa'nın 90. maddesine göre, milletlerarası andlaşmaların Türk hukukunun bir parçası olabilmesi için, TBMM tarafından bir "uygun bulma kanunu" çıkarılması gerekir. Andlaşmayı onaylama ve yayımlama yetkisi Cumhurbaşkanına ait olsa da, bu süreci başlatan ve hukuki zemini hazırlayan Meclis'in uygun bulmasıdır.
11. 2004 yılında yapılan önemli Anayasa değişikliklerinden biri aşağıdakilerden hangisidir?
Avrupa Birliği'ne uyum paketleri çerçevesinde, adil yargılanma hakkı ve doğal hâkim ilkesine aykırı olduğu eleştirilerine maruz kalan Devlet Güvenlik Mahkemeleri, 2004 yılında yapılan anayasa değişikliği ile kaldırılmıştır. Ölüm cezası da yine aynı dönemde anayasadan tamamen çıkarılmıştır.
12. 1982 Anayasası'nda 2017 değişikliği ile yapılan "TBMM ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin aynı gün yapılması" kuralının temel amacı nedir?
Bu kuralın temel anayasal mantığı, halkın iradesinin hem yasamaya hem de yürütmeye aynı anda yansımasını sağlayarak, bu iki güç arasında siyasi bir uyum ve eşgüdüm yaratmaktır. Bu sayede, farklı zamanlarda yapılan seçimler sonucu ortaya çıkabilecek siyasi kilitlenmelerin ve istikrarsızlıkların önlenmesi hedeflenmiştir.
1982 Anayasası ve Değişiklikleri Testi - 2
1. 1982 Anayasası'nın ilk halinde, siyasi partilerin kapatılma nedenleri arasında "yabancı kaynaklardan maddi yardım almak" da bulunuyordu. Bu hüküm hangi anayasa değişikliği ile kaldırılmıştır?
1995 yılında yapılan kapsamlı anayasa değişiklikleri ile siyasi hayatı ve sendikal hakları ilgilendiren birçok hüküm daha demokratik hale getirilmiştir. Bu kapsamda, siyasi partilerin kapatılma nedenleri daraltılmış ve "yabancı kaynaklardan yardım alma" fiili kapatma nedeni olmaktan çıkarılmıştır.
2. 2007 Anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin usulünde yapılan değişiklik, TBMM'de yaşanan hangi olayın bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır?
2007 yılında 11. Cumhurbaşkanı'nın seçimi sırasında, Anayasa Mahkemesi'nin Cumhurbaşkanlığı seçim turlarında TBMM'nin toplanabilmesi için üye tamsayısının üçte ikisinin (367) katılımını şart koşan kararı, siyasi bir kriz yaratmıştır. Bu krizin ardından yapılan anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanının doğrudan halk tarafından seçilmesi esası getirilerek bu tür krizlerin önlenmesi amaçlanmıştır.
3. 2010 Anayasa değişikliği ile Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) yapısında yapılan en önemli değişikliklerden biri nedir?
2010 değişikliği öncesinde kurul üyeleri sadece Yargıtay ve Danıştay tarafından seçiliyordu. Yapılan değişiklikle, yargıda temsilin tabana yayılması amacıyla, kurul üyelerinin bir kısmının ilk derece adli ve idari yargı hâkim ve savcıları tarafından seçilmesi esası getirilmiştir. Kurulun adının HSK olarak değişmesi ise 2017'de olmuştur.
4. 2017 Anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçilmesiyle, yürütme organının kanun yapım sürecindeki rolü nasıl değişmiştir?
Eski parlamenter sistemde, Bakanlar Kurulu'nun hazırladığı metinlere "kanun tasarısı", milletvekillerinin hazırladıklarına ise "kanun teklifi" denirdi. 2017 değişikliği ile Bakanlar Kurulu kaldırıldığı için "tasarı" hazırlama usulü sona ermiş, kanun yapma teklifi verme yetkisi münhasıran milletvekillerine bırakılmıştır. Ancak Cumhurbaşkanı, Bütçe Kanunu'nu teklif eder.
5. Aşağıdaki anayasal kurumlardan hangisi 1982 Anayasası ile ilk kez kurulmuştur?
Anayasa Mahkemesi, MGK gibi kurumlar 1961 Anayasası ile kurulmuştur. Danıştay ve Sayıştay'ın kökleri ise Osmanlı'ya dayanır. Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak idare üzerinde geniş bir denetim yetkisine sahip olan Devlet Denetleme Kurulu ise ilk kez 1982 Anayasası ile anayasal bir kurum olarak düzenlenmiştir.
6. 1987 yılında yapılan referandumun konusu aşağıdakilerden hangisidir?
1982 Anayasası'nın Geçici 4. maddesi, eski siyasi parti liderlerine 10 yıl süreyle siyaset yasağı getirmişti. 1987 yılında yapılan referandum ile bu yasakların devam edip etmeyeceği halka sorulmuş ve çok az bir farkla (%50.16 evet) yasaklar kaldırılmıştır.
7. 2010 Anayasa değişikliği ile "Ekonomik ve Sosyal Konsey"in anayasal bir kurum haline getirilmesinin temel amacı nedir?
Ekonomik ve Sosyal Konsey, hükümete ekonomik ve sosyal konularda görüş bildirerek toplumsal uzlaşmaya katkıda bulunmayı amaçlayan bir danışma organıdır. 2010 değişikliği ile anayasal statüye kavuşturulmuştur.
8. 2017 Anayasa değişikliği ile milletvekili seçilebilme yaşı kaça indirilmiştir?
Gençlerin siyasete katılımını artırmak amacıyla yapılan bu değişiklikle, genel oy kullanma yaşı olan 18, aynı zamanda milletvekili seçilebilme yaşı olarak da kabul edilmiştir.
9. 1982 Anayasası'nın ilk halinde yer alan ve Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan "Bakanlar Kurulu"nun temel işlevi neydi?
Parlamenter sistemin temel taşı olan Bakanlar Kurulu, Başbakan ve bakanlardan oluşan, ülkenin genel siyasetini birlikte yürüten ve bu faaliyetlerinden dolayı TBMM'ye karşı kolektif olarak sorumlu olan asıl yürütme organıydı.
10. 1982 Anayasası'na göre, "Milletlerarası andlaşmaları uygun bulma" görevi kime aittir?
Anayasa'nın 90. maddesine göre, milletlerarası andlaşmaların Türk hukukunun bir parçası olabilmesi için, TBMM tarafından bir "uygun bulma kanunu" çıkarılması gerekir. Andlaşmayı onaylama ve yayımlama yetkisi Cumhurbaşkanına ait olsa da, bu süreci başlatan ve hukuki zemini hazırlayan Meclis'in uygun bulmasıdır.
11. 2004 yılında yapılan önemli Anayasa değişikliklerinden biri aşağıdakilerden hangisidir?
Avrupa Birliği'ne uyum paketleri çerçevesinde, adil yargılanma hakkı ve doğal hâkim ilkesine aykırı olduğu eleştirilerine maruz kalan Devlet Güvenlik Mahkemeleri, 2004 yılında yapılan anayasa değişikliği ile kaldırılmıştır. Ölüm cezası da yine aynı dönemde anayasadan tamamen çıkarılmıştır.
12. 1982 Anayasası'nda 2017 değişikliği ile yapılan "TBMM ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin aynı gün yapılması" kuralının temel amacı nedir?
Bu kuralın temel anayasal mantığı, halkın iradesinin hem yasamaya hem de yürütmeye aynı anda yansımasını sağlayarak, bu iki güç arasında siyasi bir uyum ve eşgüdüm yaratmaktır. Bu sayede, farklı zamanlarda yapılan seçimler sonucu ortaya çıkabilecek siyasi kilitlenmelerin ve istikrarsızlıkların önlenmesi hedeflenmiştir.