Doğru Cevap: A) Nedim

Açıklama: Nedim, Lale Devri ile özdeşleşmiş en önemli şairdir. Şarkı türünün en başarılı örneklerini vermiş, şiirlerinde İstanbul'u, Sadabad'ı ve dönemin neşesini işlemiştir. Diğer şairler farklı yüzyıllarda yaşamıştır.

Doğru Cevap: C) Layiha

Açıklama: III. Selim, ıslahatlara başlamadan önce devletin sorunları ve çözüm yolları hakkında devlet adamlarından ve uzmanlardan görüşlerini bildiren raporlar istemiştir. Bu raporlara "layiha" denir. Risale ise daha çok XVII. yüzyılda Koçi Bey gibi aydınların sunduğu raporlardır.

Doğru Cevap: B) Yusuf Agah Efendi

Açıklama: Avrupa'daki gelişmeleri sürekli takip etmek amacıyla III. Selim döneminde daimi elçilikler kurulmuş ve ilk daimi elçi olarak Yusuf Agah Efendi Londra'ya atanmıştır. Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi ise Lale Devri'ndeki ilk geçici elçidir.

Doğru Cevap: E) III. Mustafa

Açıklama: 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında yaşanan Çeşme Baskını, III. Mustafa'nın saltanat döneminde meydana gelmiş ve Osmanlı donanması için büyük bir felaket olmuştur. Bu olay, donanmanın modernleştirilmesi gerekliliğini ortaya çıkarmıştır.

Doğru Cevap: C) İbrahim Müteferrika

Açıklama: Macar asıllı bir mühtedi olan İbrahim Müteferrika, Sait Efendi ile birlikte Lale Devri'nde ilk Türk matbaasını kurmuş ve burada ilk olarak Vankulu Lügati adlı sözlüğü basmıştır.

Doğru Cevap: C) Patrona Halil

Açıklama: Aslen hamam tellakı olan ve Arnavut asıllı bir yeniçeri olan Patrona Halil, Lale Devri'ndeki lüks ve israfa karşı oluşan halk tepkisini arkasına alarak bir isyan başlatmış ve dönemin sona ermesine neden olmuştur.

Doğru Cevap: A) Avusturya

Açıklama: Fransız İhtilali'nin kendi ülkesindeki etkilerinden çekinen Avusturya, Rusya ile müttefik olduğu savaştan ayrılarak Osmanlı ile Ziştovi Antlaşması'nı imzalamıştır. Bu antlaşma ile Avusturya, savaşta aldığı yerleri geri vermiştir.

Doğru Cevap: E) Humbaracı Ocağı

Açıklama: I. Mahmut döneminde, Comte de Bonneval (Humbaracı Ahmet Paşa), havan topu yapan ve kullanan Humbaracı Ocağı'nı Fransız ordusunu model alarak yeniden düzenlemiştir. Bu, Avrupa tarzında ıslah edilen ilk askeri teşkilattır.

Doğru Cevap: A) Grek Projesi

Açıklama: II. Katerina'nın bu projesi, Osmanlı'yı Balkanlar'dan atarak İstanbul merkezli bir Rus uydu devleti kurmayı ve Bizans'ı yeniden canlandırmayı hedefliyordu. Bu proje, Rusya'nın sıcak denizlere inme politikasının en somut hedeflerinden biriydi.

Doğru Cevap: B) Mühendishane-i Bahr-i Hümayun

Açıklama: Çeşme'de donanmanın yakılmasından sonra, modern ve eğitimli deniz subaylarına olan ihtiyaç artmıştır. Bu nedenle I. Abdülhamit döneminde "İmparatorluk Deniz Mühendishanesi" adıyla bu okul kurulmuştur.

Doğru Cevap: E) Baltacı Mehmet Paşa

Açıklama: Baltacı Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Rus Çarı I. Petro'nun ordusunu bataklık bir alanda kuşatarak imha etme noktasına getirmiş, ancak çeşitli nedenlerle Prut Antlaşması'nı imzalayarak sefere son vermiştir.

Doğru Cevap: A) Kabakçı Mustafa İsyanı

Açıklama: Yeniçeriler ve ıslahat karşıtı gruplar, 1807 yılında Kabakçı Mustafa önderliğinde isyan ederek Nizam-ı Cedit yeniliklerine son vermiş ve III. Selim'i tahttan indirmişlerdir.

Doğru Cevap: B) Levni

Açıklama: Asıl adı Abdülcelil Çelebi olan Levni, Lale Devri'nin en önemli sanatçısıdır. Padişahın ve saray çevresinin portrelerini, şenlikleri ve günlük yaşamı konu alan minyatürleriyle tanınır.

Doğru Cevap: A) Kırım

Açıklama: 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile Kırım'a bağımsızlık verilmesi, Karadeniz'in kuzey sahilinin Osmanlı kontrolünden çıkması anlamına geliyordu. Bu, Karadeniz'in bir "Türk gölü" olma özelliğini sona erdiren ve Rusya'nın bölgede hakim güç olmasının önünü açan en önemli adımdır.

Doğru Cevap: D) Islahatları finanse etmek için konulan yeni vergiler

Açıklama: İrad-ı Cedit hazinesi, başta Nizam-ı Cedit ordusu olmak üzere yapılan yeniliklerin masraflarını karşılamak amacıyla oluşturulmuştu. Gelirleri, tütün, içki, kahve gibi ürünlerden alınan yeni vergiler ve bazı devlet arazilerinin gelirlerinden oluşuyordu.

Doğru Cevap: C) Nevşehirli Damat İbrahim Paşa

Açıklama: Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, III. Ahmet'in damadı ve sadrazamı olarak 1718-1730 yılları arasındaki Lale Devri'nin siyasi olarak en yetkili ve yenilikleri yönlendiren en önemli ismidir.

Doğru Cevap: A) Napolyon Bonapart

Açıklama: İngiltere'nin Hindistan sömürge yolunu kesmek amacıyla, o dönemde henüz general olan Napolyon Bonapart komutasındaki Fransız ordusu, Osmanlı toprağı olan Mısır'ı işgal etmiştir.

Doğru Cevap: C) Pasarofça Antlaşması

Açıklama: 1718 tarihli Pasarofça Antlaşması, Osmanlı Devleti ile Avusturya ve Venedik arasında imzalanmıştır. Diğer antlaşmalar ise Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyılda Rusya ile (ve bazılarında Avusturya ile birlikte) imzaladığı önemli antlaşmalardır.

Doğru Cevap: D) Hattatlar

Açıklama: Geçimlerini kitapları, özellikle de Kuran-ı Kerim gibi dini metinleri elle yazarak sağlayan hattatlar, matbaanın yaygınlaşmasıyla işsiz kalacakları endişesine kapılmış ve bu yeniliğe karşı çıkmışlardır.

Doğru Cevap: E) Grek ve Dakya Projeleri

Açıklama: Rus Çariçesi II. Katerina'nın Grek Projesi, İstanbul merkezli bir Bizans Devleti kurmayı; Dakya Projesi ise Eflak ve Boğdan'da Rusya ve Avusturya'ya bağlı bir tampon devlet kurmayı hedefliyordu. Bu iki proje, Rusya'nın Osmanlı'yı parçalama planının temelini oluşturuyordu.