KPSS Coğrafya Mini Deneme - Madenler, Enerji Kaynakları ve Sanayi 2 (Revize)

Doğru Cevap: (A) I

Analiz: Türkiye'nin en önemli demir yatakları I numaralı Sivas (Divriği) ve Malatya (Hekimhan, Hasançelebi) yöresinde bulunur. II Bakır, III Boksit, IV Krom, V Linyit yataklarıdır.

Doğru Cevap: (D) Ham madde ve enerji kaynaklarının zenginliği.

Analiz: İstanbul ve çevresi; pazar, ulaşım, sermaye ve iş gücü gibi beşeri faktörler açısından çok avantajlıdır ve sanayi bu nedenle burada yoğunlaşmıştır. Ancak bölge, sanayinin ihtiyaç duyduğu ham madde (madenler, tarım ürünleri vb.) ve enerji kaynakları (kömür, petrol vb.) bakımından zengin değildir.

Doğru Cevap: (E) V

Analiz: Türkiye'deki önemli petrol rafinerileri; İzmit (I), İzmir (II), Kırıkkale (V) ve Batman'dır (IV). III numara Mersin'deki kapalı Ataş rafinerisidir.

Doğru Cevap: (B) Çatalağzı

Analiz: Zonguldak'ta bulunan Çatalağzı Termik Santrali, Türkiye'de taş kömürü ile çalışan tek büyük termik santraldir. Linyit ile çalışan santrallere örnek olarak Soma, Yatağan, Afşin-Elbistan verilebilir.

Doğru Cevap: (A) I (Batı Karadeniz)

Analiz: Kağıt sanayisi, ham maddesi ağaç olduğu için genellikle ormanlık alanlara yakın kurulur. Türkiye'de ormanların en yoğun olduğu Karadeniz Bölgesi, özellikle I numaralı Batı Karadeniz (Zonguldak-Çaycuma, Kastamonu-Taşköprü, Giresun-Aksu) önemli kağıt fabrikalarına ev sahipliği yapar.

Doğru Cevap: (C) Yıllık yağış miktarındaki değişimler.

Analiz: Hidroelektrik enerji üretimi, barajlardaki su seviyesine yani akarsuların taşıdığı su miktarına bağlıdır. Akarsuların debisi ise büyük ölçüde yıllık yağış miktarına göre değişir. Kurak geçen yıllarda barajlardaki su seviyesi düşer ve HES'lerin elektrik üretimi azalır; yağışlı yıllarda ise artar.

Doğru Cevap: (E) V (Elazığ)

Analiz: Türkiye'nin önemli bakır çıkarma ve işleme merkezlerinden biri V numaralı Elazığ (Maden)'dır. Diğer önemli bakır yatakları I (Artvin-Murgul), II (Kastamonu-Küre) ve III (Rize-Çayeli)'de bulunur.

Doğru Cevap: (A) Toryum

Analiz: Toryum, uranyum gibi nükleer reaktörlerde yakıt olarak kullanılabilen radyoaktif bir madendir. Türkiye, özellikle Eskişehir-Sivrihisar yöresinde dünyanın en büyük toryum rezervlerinden birine sahiptir. Diğer madenlerin kullanım alanları farklıdır.

Doğru Cevap: (C) III (Konya)

Analiz: Şeker fabrikaları, ham maddesi olan şeker pancarının çabuk bozulması nedeniyle üretim alanlarına yakın kurulur. Şeker pancarı ise en fazla İç Anadolu Bölgesi'nde yetiştirilir. III numaralı Konya, hem Türkiye'nin en büyük şeker pancarı üreticisi olması hem de önemli bir pazar olması nedeniyle şeker fabrikalarının en yoğun olduğu illerden biridir.

Doğru Cevap: (E) I, II, IV (ve Pazar zaten II'de)

Analiz: Beşeri faktörler insan faaliyetleriyle ilgilidir. Ulaşım ağları (I), Pazar koşulları (II), İş gücü potansiyeli (IV) ve Sermaye (listede yok) beşeri faktörlerdir. Ham madde kaynakları (III) ve Enerji kaynaklarının (V) varlığı ise doğal faktörlerdir.

Doğru Cevap: (B) IV (Kralıkızı/Devegeçidi)

Analiz: Haritada I, II, III ve V numaralı barajlar Fırat Nehri üzerindedir. IV numara ise Dicle Nehri ve kolları üzerinde yer alan Kralıkızı ve Devegeçidi gibi barajları temsil etmektedir. Bu barajlar da GAP projesinin önemli bir parçasıdır.

Doğru Cevap: (A) Bor

Analiz: Bor mineralleri en yoğun olarak Güney Marmara'da (Balıkesir, Kütahya, Eskişehir) çıkarılır. Zonguldak (taş kömürü) ve İzmir'de (linyit, cıva) bor yatakları bulunmaz.

Doğru Cevap: (E) V (Kahramanmaraş)

Analiz: Türkiye'nin bilinen linyit rezervlerinin yaklaşık yarısı V numaralı Kahramanmaraş (Afşin-Elbistan) havzasında bulunur. Burada Türkiye'nin en büyük termik santrallerinden bazıları yer alır. I Taş kömürü, II Bakır, III ve IV'te de linyit bulunur ancak rezervler V kadar büyük değildir.

Doğru Cevap: (D) Sanayi tesislerini sadece büyükşehirlerde toplamak.

Analiz: Sanayi tesislerinin sadece büyükşehirlerde toplanması, bölgesel gelişmişlik farklarını daha da artırır ve büyükşehirlerde çevre sorunları, trafik gibi problemleri yoğunlaştırır. Dengeli ve sürdürülebilir kalkınma için sanayinin ülke geneline daha dengeli yayılması hedeflenir.

Doğru Cevap: (C) III (Güney Marmara/Bursa)

Analiz: Mobilya sanayisi hem orman kaynaklarına hem de tüketici pazarına yakınlık gerektirir. III numaralı Güney Marmara (Bursa-İnegöl, İstanbul, Kocaeli), hem orman varlığı hem de Türkiye'nin en büyük pazarlarına yakınlığı nedeniyle mobilya sanayisinin en geliştiği bölgedir. Kayseri (II) ve Ankara da önemli merkezlerdendir.

Doğru Cevap: (B) Bakır

Analiz: Bakır, elektriği çok iyi iletmesi nedeniyle kablo ve elektronik devrelerde, ısıyı iyi iletmesi nedeniyle ısıtma-soğutma sistemlerinde ve mutfak eşyalarında, kolay işlenmesi nedeniyle de inşaat ve süs eşyası yapımında kullanılır.

Doğru Cevap: (D) IV (Batı Anadolu/Kütahya-Bilecik)

Analiz: Seramik, porselen ve cam sanayisinin ham maddeleri olan kaolen, kil, feldspat ve kuvars gibi madenler Türkiye'de Batı Anadolu'da (IV - Kütahya, Bilecik, Uşak, Manisa) ve Güney Marmara'da yaygındır. Bu nedenle seramik sanayisi bu bölgelerde gelişmiştir.

Doğru Cevap: (B) Keban Hidroelektrik Santrali

Analiz: Fosil yakıtlar kömür, petrol ve doğal gazdır. Ambarlı ve Hamitabat doğal gaz, Soma linyit, Çatalağzı taş kömürü kullanır. Keban ise Fırat Nehri'nin su gücünü (hidroelektrik) kullanarak elektrik üreten, yenilenebilir enerji santralidir.

Doğru Cevap: (A) I (İstanbul-Kocaeli)

Analiz: Türkiye'de sanayinin kalbi I numaralı Marmara Bölgesi'nde, özellikle İstanbul, Kocaeli, Bursa ve Sakarya illerinde atar. Bu bölge, en fazla sanayi tesisine, en çeşitli sanayi kollarına ve en yüksek sanayi üretimine sahiptir.

Doğru Cevap: (B) Feldspat

Analiz: Feldspat, yer kabuğunda en bol bulunan mineral gruplarından biridir ve özellikle cam ve seramik sanayisinin temel ham maddelerindendir. Türkiye, dünya feldspat rezervleri ve üretiminde önemli bir paya sahiptir. Özellikle Ege Bölgesi (Kütahya, Manisa, Aydın, Muğla) feldspat yatakları bakımından zengindir.