Çarpanlara Ayırma - İnteraktif Test 5
Çözüm:
Bu tür ifadeleri çarpanlarına ayırmak için tam kareye tamamlama yöntemi kullanılır. İfadeye x² ekleyip çıkaralım:
x⁴ + x² + 1 + x² - x²
= (x⁴ + 2x² + 1) - x²
Parantez içindeki ifade (x² + 1)²'nin açılımıdır.
= (x² + 1)² - x²
Şimdi iki kare farkı özdeşliği (a²-b²) oluştu:
= (x² + 1 - x)(x² + 1 + x)
Çarpanlar (x² - x + 1) ve (x² + x + 1)'dir. Seçeneklerde C şıkkı bulunmaktadır.
Çözüm:
İki küp farkı özdeşliğini kullanalım: a³ - b³ = (a-b)(a² + ab + b²).
Bu özdeşlikte a²+b² terimini bulmamız gerekiyor.
(a-b)² = a² - 2ab + b² formülünden,
6² = a² + b² - 2(7)
36 = a² + b² - 14
a² + b² = 50.
Şimdi küp farkı formülünde değerleri yerine yazalım:
a³ - b³ = (6) * (50 + 7)
a³ - b³ = 6 * 57 = 342.
Alternatif Yol: (a-b)³ = a³ - b³ - 3ab(a-b) özdeşliği de kullanılabilir.
6³ = a³ - b³ - 3(7)(6)
216 = a³ - b³ - 126
a³ - b³ = 216 + 126 = 342.
Çözüm:
Değişken değiştirme yöntemini kullanalım. x = a²-a diyelim.
İfade x² - 8x + 12 haline gelir.
Çarpımları +12, toplamları -8 olan sayılar -2 ve -6'dır.
İfade (x-2)(x-6) olarak çarpanlarına ayrılır.
Şimdi x yerine tekrar a²-a yazalım:
(a²-a-2)(a²-a-6)
Her iki parantezi de ayrı ayrı çarpanlarına ayıralım:
a²-a-2 = (a-2)(a+1)
a²-a-6 = (a-3)(a+2)
Dolayısıyla ifadenin tam çarpanları (a-2), (a+1), (a-3) ve (a+2)'dir.
Seçeneklerde bulunmayan çarpan (a-1)'dir.
Çözüm:
Rasyonel ifadelerde bölme işlemi, ikinci ifadeyi ters çevirip çarpmak demektir. Öncelikle tüm ifadeleri çarpanlarına ayıralım:
x² - 9 = (x-3)(x+3)
x² - 4x + 3 = (x-3)(x-1)
x² + 3x = x(x+3)
Şimdi işlemi yeniden yazalım:
[ (x-3)(x+3) / (x-3)(x-1) ] · [ (x-1) / x(x+3) ]
Sadeleştirmeleri yapalım:
(x-3) terimleri sadeleşir.
(x+3) terimleri sadeleşir.
(x-1) terimleri sadeleşir.
Geriye pay kısmında 1, payda kısmında x kalır.
Sonuç: 1/x.
Çözüm:
Öncelikle x·y çarpımını bulmalıyız.
(x+y)² = x² + 2xy + y² özdeşliğini kullanalım.
6² = 20 + 2xy
36 = 20 + 2xy
16 = 2xy => xy = 8.
Şimdi küp toplamı özdeşliğini kullanalım: x³ + y³ = (x+y)(x² - xy + y²).
x³ + y³ = (6) * (20 - 8)
x³ + y³ = 6 * 12
x³ + y³ = 72.
Çözüm:
İfadeyi uygun şekilde gruplandırarak çarpanlarına ayıralım.
1. ve 2. terimi 'a' parantezine, 3. ve 4. terimi '-c' parantezine alalım:
a(b-c) - c(b-c)
Şimdi ifadeyi (b-c) ortak parantezine alabiliriz.
(b-c)(a-c)
Çarpanlar (b-c) ve (a-c)'dir. Seçeneklerde (a-c) bulunmaktadır.
Çözüm:
İstenen ifade (x+1)³'ün açılımına çok benzemektedir.
(x+1)³ = x³ + 3x² + 3x + 1.
Sorulan ifadeyi bu açılıma benzeterek yazalım:
(x³ + 3x² + 3x + 1) + 2
= (x+1)³ + 2
Şimdi bize verilen x değerini bu ifadede yerine yazalım.
x = ∛5 - 1 => x+1 = ∛5
Yerine koyarsak:
(∛5)³ + 2
= 5 + 2 = 7.
x² - 2xy - 3y² = 0
olduğuna göre, (x+2y) / (x-y) ifadesinin değeri kaçtır?
Çözüm:
Verilen ilk denklemi çarpanlarına ayıralım.
x² - 2xy - 3y² = 0
(x - 3y)(x + y) = 0
Bu durumda iki olasılık vardır:
1) x - 3y = 0 => x = 3y
2) x + y = 0 => x = -y
Soruda x ve y'nin pozitif reel sayılar olduğu belirtildiği için ikinci durum (x=-y) mümkün değildir.
Dolayısıyla x = 3y olmalıdır.
Şimdi bu değeri istenen ifadede yerine yazalım:
(3y + 2y) / (3y - y)
= 5y / 2y
y'ler sadeleşir ve sonuç 5/2 olur.
√(x² - 4x + 4) + √(x² + 6x + 9) = 11
olduğuna göre, x kaçtır?
Çözüm:
Karekök içindeki ifadeler tam kare açılımlarıdır.
x² - 4x + 4 = (x-2)²
x² + 6x + 9 = (x+3)²
Denklemi yeniden yazalım:
√(x-2)² + √(x+3)² = 11
Karekök dışına mutlak değer olarak çıkarlar:
|x-2| + |x+3| = 11
Soruda x > 2 olduğu verilmiş.
x > 2 ise, (x-2) ifadesi pozitiftir. |x-2| = x-2.
x > 2 ise, (x+3) ifadesi de pozitiftir. |x+3| = x+3.
Denklem şu hale gelir:
(x-2) + (x+3) = 11
2x + 1 = 11
2x = 10
x = 5.
Çözüm:
Bu ifadeyi tam kareye tamamlamak için terim ekleyip çıkaralım. İfadenin (a⁴ + 4a² + 4) olmasını hedeflersek, a² ekleyip çıkarmalıyız.
a⁴ + 3a² + 4 + a² - a²
= (a⁴ + 4a² + 4) - a²
Parantez içindeki ifade (a² + 2)²'nin açılımıdır.
= (a² + 2)² - a²
Şimdi iki kare farkı özdeşliği (x²-y²) oluştu:
= (a² + 2 - a)(a² + 2 + a)
Çarpanlar (a² - a + 2) ve (a² + a + 2)'dir. Seçeneklerde B şıkkı bulunmaktadır.
Çözüm:
Bu ifade iki kare farkı özdeşliğidir: A² - B² = (A-B)(A+B).
Burada A = (x+y-2z) ve B = (x-y).
(A-B) kısmı:
(x+y-2z) - (x-y) = x+y-2z-x+y = 2y-2z = 2(y-z)
(A+B) kısmı:
(x+y-2z) + (x-y) = x+y-2z+x-y = 2x-2z = 2(x-z)
Sonuç (A-B)(A+B):
[2(y-z)] · [2(x-z)] = 4(x-z)(y-z)
Doğru cevap D seçeneğidir.
Çözüm:
Bizden x³ - 1/x³ isteniyor. Bunun açılımı (x-1/x)(x² + 1 + 1/x²) şeklindedir.
Bize verilen x + 1/x = 4 ifadesinden hem (x-1/x) hem de (x² + 1/x²) değerlerini bulmalıyız.
1. Adım: x² + 1/x² değerini bulma
(x + 1/x)² = 4²
x² + 2·x·(1/x) + 1/x² = 16
x² + 2 + 1/x² = 16 => x² + 1/x² = 14.
2. Adım: x - 1/x değerini bulma
(x - 1/x)² = x² - 2 + 1/x²
(x - 1/x)² = (x² + 1/x²) - 2
(x - 1/x)² = 14 - 2 = 12
x - 1/x = √12 veya x - 1/x = -√12
x - 1/x = ±2√3.
3. Adım: x³ - 1/x³ değerini bulma
Özdeşlik: a³-b³ = (a-b)(a²+ab+b²).
x³ - 1/x³ = (x-1/x) * (x² + x·(1/x) + 1/x²)
x³ - 1/x³ = (x-1/x) * (x² + 1/x² + 1)
Değerleri yerine yazalım:
x³ - 1/x³ = (±2√3) * (14 + 1)
x³ - 1/x³ = (±2√3) * (15) = ±30√3.
Dolayısıyla ifadenin değeri pozitif veya negatif olabilir.
Tebrikler!
Çarpanlara Ayırma konusunun beşinci testini başarıyla tamamladınız.
Bilginizi pekiştirdiniz ve daha zorlu sorularla başa çıkma yeteneğinizi gösterdiniz.
Çarpanlara Ayırma - İnteraktif Test 5
Çözüm:
Bu tür ifadeleri çarpanlarına ayırmak için tam kareye tamamlama yöntemi kullanılır. İfadeye x² ekleyip çıkaralım:
x⁴ + x² + 1 + x² - x²
= (x⁴ + 2x² + 1) - x²
Parantez içindeki ifade (x² + 1)²'nin açılımıdır.
= (x² + 1)² - x²
Şimdi iki kare farkı özdeşliği (a²-b²) oluştu:
= (x² + 1 - x)(x² + 1 + x)
Çarpanlar (x² - x + 1) ve (x² + x + 1)'dir. Seçeneklerde C şıkkı bulunmaktadır.
Çözüm:
İki küp farkı özdeşliğini kullanalım: a³ - b³ = (a-b)(a² + ab + b²).
Bu özdeşlikte a²+b² terimini bulmamız gerekiyor.
(a-b)² = a² - 2ab + b² formülünden,
6² = a² + b² - 2(7)
36 = a² + b² - 14
a² + b² = 50.
Şimdi küp farkı formülünde değerleri yerine yazalım:
a³ - b³ = (6) * (50 + 7)
a³ - b³ = 6 * 57 = 342.
Alternatif Yol: (a-b)³ = a³ - b³ - 3ab(a-b) özdeşliği de kullanılabilir.
6³ = a³ - b³ - 3(7)(6)
216 = a³ - b³ - 126
a³ - b³ = 216 + 126 = 342.
Çözüm:
Değişken değiştirme yöntemini kullanalım. x = a²-a diyelim.
İfade x² - 8x + 12 haline gelir.
Çarpımları +12, toplamları -8 olan sayılar -2 ve -6'dır.
İfade (x-2)(x-6) olarak çarpanlarına ayrılır.
Şimdi x yerine tekrar a²-a yazalım:
(a²-a-2)(a²-a-6)
Her iki parantezi de ayrı ayrı çarpanlarına ayıralım:
a²-a-2 = (a-2)(a+1)
a²-a-6 = (a-3)(a+2)
Dolayısıyla ifadenin tam çarpanları (a-2), (a+1), (a-3) ve (a+2)'dir.
Seçeneklerde bulunmayan çarpan (a-1)'dir.
Çözüm:
Rasyonel ifadelerde bölme işlemi, ikinci ifadeyi ters çevirip çarpmak demektir. Öncelikle tüm ifadeleri çarpanlarına ayıralım:
x² - 9 = (x-3)(x+3)
x² - 4x + 3 = (x-3)(x-1)
x² + 3x = x(x+3)
Şimdi işlemi yeniden yazalım:
[ (x-3)(x+3) / (x-3)(x-1) ] · [ (x-1) / x(x+3) ]
Sadeleştirmeleri yapalım:
(x-3) terimleri sadeleşir.
(x+3) terimleri sadeleşir.
(x-1) terimleri sadeleşir.
Geriye pay kısmında 1, payda kısmında x kalır.
Sonuç: 1/x.
Çözüm:
Öncelikle x·y çarpımını bulmalıyız.
(x+y)² = x² + 2xy + y² özdeşliğini kullanalım.
6² = 20 + 2xy
36 = 20 + 2xy
16 = 2xy => xy = 8.
Şimdi küp toplamı özdeşliğini kullanalım: x³ + y³ = (x+y)(x² - xy + y²).
x³ + y³ = (6) * (20 - 8)
x³ + y³ = 6 * 12
x³ + y³ = 72.
Çözüm:
İfadeyi uygun şekilde gruplandırarak çarpanlarına ayıralım.
1. ve 2. terimi 'a' parantezine, 3. ve 4. terimi '-c' parantezine alalım:
a(b-c) - c(b-c)
Şimdi ifadeyi (b-c) ortak parantezine alabiliriz.
(b-c)(a-c)
Çarpanlar (b-c) ve (a-c)'dir. Seçeneklerde (a-c) bulunmaktadır.
Çözüm:
İstenen ifade (x+1)³'ün açılımına çok benzemektedir.
(x+1)³ = x³ + 3x² + 3x + 1.
Sorulan ifadeyi bu açılıma benzeterek yazalım:
(x³ + 3x² + 3x + 1) + 2
= (x+1)³ + 2
Şimdi bize verilen x değerini bu ifadede yerine yazalım.
x = ∛5 - 1 => x+1 = ∛5
Yerine koyarsak:
(∛5)³ + 2
= 5 + 2 = 7.
x² - 2xy - 3y² = 0
olduğuna göre, (x+2y) / (x-y) ifadesinin değeri kaçtır?
Çözüm:
Verilen ilk denklemi çarpanlarına ayıralım.
x² - 2xy - 3y² = 0
(x - 3y)(x + y) = 0
Bu durumda iki olasılık vardır:
1) x - 3y = 0 => x = 3y
2) x + y = 0 => x = -y
Soruda x ve y'nin pozitif reel sayılar olduğu belirtildiği için ikinci durum (x=-y) mümkün değildir.
Dolayısıyla x = 3y olmalıdır.
Şimdi bu değeri istenen ifadede yerine yazalım:
(3y + 2y) / (3y - y)
= 5y / 2y
y'ler sadeleşir ve sonuç 5/2 olur.
√(x² - 4x + 4) + √(x² + 6x + 9) = 11
olduğuna göre, x kaçtır?
Çözüm:
Karekök içindeki ifadeler tam kare açılımlarıdır.
x² - 4x + 4 = (x-2)²
x² + 6x + 9 = (x+3)²
Denklemi yeniden yazalım:
√(x-2)² + √(x+3)² = 11
Karekök dışına mutlak değer olarak çıkarlar:
|x-2| + |x+3| = 11
Soruda x > 2 olduğu verilmiş.
x > 2 ise, (x-2) ifadesi pozitiftir. |x-2| = x-2.
x > 2 ise, (x+3) ifadesi de pozitiftir. |x+3| = x+3.
Denklem şu hale gelir:
(x-2) + (x+3) = 11
2x + 1 = 11
2x = 10
x = 5.
Çözüm:
Bu ifadeyi tam kareye tamamlamak için terim ekleyip çıkaralım. İfadenin (a⁴ + 4a² + 4) olmasını hedeflersek, a² ekleyip çıkarmalıyız.
a⁴ + 3a² + 4 + a² - a²
= (a⁴ + 4a² + 4) - a²
Parantez içindeki ifade (a² + 2)²'nin açılımıdır.
= (a² + 2)² - a²
Şimdi iki kare farkı özdeşliği (x²-y²) oluştu:
= (a² + 2 - a)(a² + 2 + a)
Çarpanlar (a² - a + 2) ve (a² + a + 2)'dir. Seçeneklerde B şıkkı bulunmaktadır.
Çözüm:
Bu ifade iki kare farkı özdeşliğidir: A² - B² = (A-B)(A+B).
Burada A = (x+y-2z) ve B = (x-y).
(A-B) kısmı:
(x+y-2z) - (x-y) = x+y-2z-x+y = 2y-2z = 2(y-z)
(A+B) kısmı:
(x+y-2z) + (x-y) = x+y-2z+x-y = 2x-2z = 2(x-z)
Sonuç (A-B)(A+B):
[2(y-z)] · [2(x-z)] = 4(x-z)(y-z)
Doğru cevap D seçeneğidir.
Çözüm:
Bizden x³ - 1/x³ isteniyor. Bunun açılımı (x-1/x)(x² + 1 + 1/x²) şeklindedir.
Bize verilen x + 1/x = 4 ifadesinden hem (x-1/x) hem de (x² + 1/x²) değerlerini bulmalıyız.
1. Adım: x² + 1/x² değerini bulma
(x + 1/x)² = 4²
x² + 2·x·(1/x) + 1/x² = 16
x² + 2 + 1/x² = 16 => x² + 1/x² = 14.
2. Adım: x - 1/x değerini bulma
(x - 1/x)² = x² - 2 + 1/x²
(x - 1/x)² = (x² + 1/x²) - 2
(x - 1/x)² = 14 - 2 = 12
x - 1/x = √12 veya x - 1/x = -√12
x - 1/x = ±2√3.
3. Adım: x³ - 1/x³ değerini bulma
Özdeşlik: a³-b³ = (a-b)(a²+ab+b²).
x³ - 1/x³ = (x-1/x) * (x² + x·(1/x) + 1/x²)
x³ - 1/x³ = (x-1/x) * (x² + 1/x² + 1)
Değerleri yerine yazalım:
x³ - 1/x³ = (±2√3) * (14 + 1)
x³ - 1/x³ = (±2√3) * (15) = ±30√3.
Dolayısıyla ifadenin değeri pozitif veya negatif olabilir.
Tebrikler!
Çarpanlara Ayırma konusunun beşinci testini başarıyla tamamladınız.
Bilginizi pekiştirdiniz ve daha zorlu sorularla başa çıkma yeteneğinizi gösterdiniz.