İçereği Atla
Test 3: Osmanlı Dağılma Dönemi (XIX. Yüzyıl)

Osmanlı Dağılma Dönemi (En Uzun Yüzyıl)

TEST - 3

Soru 1: II. Mahmut'un, devlet dairelerine kendi portresini astırması geleneğini başlatması, hangi geleneksel anlayışın zayıfladığını göstermektedir?

Doğru Cevap: A) Padişahın tasvirinin yapılmasının dine aykırı olduğu anlayışının

Açıklama: İslam kültüründe insan tasvirine yönelik çekinceler nedeniyle padişahların portreleri yaygın değildi. II. Mahmut'un, Avrupalı hükümdarlar gibi kendi portresini devletin resmi sembolü olarak dairelere astırması, bu geleneksel anlayışın kırılarak padişah imgesinin modernleştirildiğini gösterir.

Soru 2: 1840'larda açılan ve Tanzimat Dönemi'nde adli alanda ihtiyaç duyulan eğitimli kadroları yetiştirmeyi amaçlayan okul aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: C) Mekteb-i Mülkiye

Açıklama: Tanzimat Fermanı ile başlayan yeni hukuk düzeni, modern kanunları bilen ve uygulayabilen idarecilere (kaymakam, vali) ve hakimlere ihtiyaç duyurmuştur. Bu ihtiyacı karşılamak için "Sivil Okul" anlamına gelen Mekteb-i Mülkiye (günümüz Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi) kurulmuştur.

Soru 3: 1878 Berlin Antlaşması'nın, Ayastefanos Antlaşması'na göre Osmanlı Devleti lehine görünen en önemli maddesi aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: B) Ege Denizi'ne inecek büyük bir Bulgaristan Krallığı'nın kurulmasının engellenmesi

Açıklama: Ayastefanos Antlaşması, Rusya'ya bağlı ve Ege'ye kadar uzanan büyük bir Bulgaristan kuruyordu. Bu durum Rusya'nın sıcak denizlere inmesi demekti. Berlin Antlaşması ile Bulgaristan üç parçaya bölünerek küçültülmüş ve Ege Denizi ile bağlantısı kesilmiştir. Bu, İngiltere'nin baskısıyla elde edilen en önemli diplomatik kazanımdır.

Soru 4: II. Mahmut'un, devletin idari yapısını yeniden düzenlerken, sadrazamlık makamını "Başvekalet" olarak değiştirmesi ve diğer divan üyelerini "nazır" (bakan) yapmasının amacı nedir?

Doğru Cevap: E) Modern bir kabine sistemine geçerek padişahın otoritesini merkezileştirmek

Açıklama: Divan sisteminde sadrazam çok geniş yetkilere sahipti. II. Mahmut, bu yapıyı kaldırıp her nazırın doğrudan kendisine bağlı olduğu bir kabine sistemi (Heyet-i Vükela) kurarak, sadrazamın gücünü kırmayı ve tüm bakanlıkların kontrolünü doğrudan padişaha bağlayarak merkezi otoriteyi güçlendirmeyi amaçlamıştır.

Soru 5: Tanzimat Fermanı'nda yer alan "Hiç kimse yargılanmadan idam edilmeyecektir." maddesi, hangi temel hakkı güvence altına almayı hedeflemiştir?

Doğru Cevap: C) Can güvenliği ve hukuk devleti ilkesi

Açıklama: Bu madde, padişah dahil olmak üzere hiç kimsenin keyfi olarak birini cezalandıramayacağını, her bireyin kanunlar önünde adil bir şekilde yargılanma hakkına sahip olduğunu belirtir. Bu, modern hukuk devletinin en temel ilkelerinden olan can güvenliğinin teminat altına alınmasıdır.

Soru 6: 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi ile Boğazların yönetimi uluslararası bir statü kazanmış ve Osmanlı'nın mutlak egemenliği sona ermiştir. Bu sözleşme hangi antlaşmanın yarattığı sorunu çözmek için toplanmıştır?

Doğru Cevap: C) Hünkâr İskelesi Antlaşması

Açıklama: 1833 Hünkâr İskelesi Antlaşması ile Rusya, Boğazlar üzerinde çok önemli bir avantaj elde etmişti. Bu durumdan rahatsız olan İngiltere ve diğer Avrupa devletleri, antlaşmanın süresi dolunca yeni bir düzenleme için Londra'da toplanarak Boğazların tüm devletlerin savaş gemilerine kapatılmasını sağlamışlardır.

Soru 7: II. Abdülhamit döneminde, Almanya ile yakınlaşma politikasının en somut ekonomik ve stratejik projesi aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: A) Bağdat Demiryolu Projesi

Açıklama: İstanbul'u Bağdat'a ve Basra Körfezi'ne bağlamayı hedefleyen bu projenin imtiyazı Alman şirketlerine verilmiştir. Almanya bu yolla Ortadoğu'ya ve Hindistan yoluna nüfuz etmeyi, Osmanlı ise hem askeri kontrolü artırmayı hem de Alman desteğini almayı amaçlamıştır.

Soru 8: 1838 Balta Limanı Ticaret Antlaşması'nın imzalanmasında, Osmanlı Devleti'nin İngiltere'nin desteğini alma ihtiyacı duyduğu sorun hangisidir?

Doğru Cevap: E) Kavalalı Mehmet Ali Paşa Sorunu

Açıklama: Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın ordularının Kütahya'ya kadar ilerlemesi ve İstanbul'u tehdit etmesi karşısında çaresiz kalan II. Mahmut, bu büyük tehlikeye karşı İngiltere'nin siyasi ve askeri desteğini alabilmek için, Osmanlı ekonomisine büyük zarar veren bu antlaşmayı imzalamak zorunda kalmıştır.

Soru 9: 1908'de II. Meşrutiyet'in ilanından sonra ortaya çıkan karışıklık ortamından yararlanarak bağımsızlığını ilan eden Balkan devleti aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: B) Bulgaristan

Açıklama: Meşrutiyetin ilanı sırasında yaşanan iç karışıklığı fırsat bilen ve Berlin Antlaşması ile özerk bir prenslik haline gelen Bulgaristan, bu dönemde tam bağımsızlığını ilan etmiştir. Aynı dönemde Avusturya Bosna-Hersek'i ilhak etmiş, Girit ise Yunanistan'a katıldığını açıklamıştır.

Soru 10: I. Meşrutiyet döneminde açılan Mebusan Meclisi'nde, gayrimüslim mebusların ayrılıkçı faaliyetlerde bulunması, Padişah II. Abdülhamit'in hangi fikir akımının başarısız olduğuna inanmasına yol açmıştır?

Doğru Cevap: B) Osmanlıcılık

Açıklama: Osmanlıcılık fikrinin en somut adımı olan Mebusan Meclisi'nde, farklı milletlerden mebusların birlik olmak yerine kendi ayrılıkçı davalarını gütmeleri ve 93 Harbi'ndeki Rus ilerleyişi, II. Abdülhamit'in bu fikrin imparatorluğu bir arada tutamayacağına inanmasına ve meclisi kapatarak İslamcılık politikasına yönelmesine neden olmuştur.

Soru 11: II. Mahmut döneminde, taşradaki merkezi otoriteyi güçlendirmek amacıyla ayanların yerine atanan devlet görevlilerine ne ad verilmiştir?

Doğru Cevap: E) Müşir

Açıklama: Sened-i İttifak'tan sonra ayanların gücünü kırmaya başlayan II. Mahmut, eyaletlerin başına merkezden atadığı ve kendisine doğrudan bağlı olan "Müşir" unvanlı valiler göndererek taşradaki merkezi otoriteyi yeniden kurmaya çalışmıştır.

Soru 12: 1881'de çıkarılan Muharrem Kararnamesi ile Osmanlı Devleti aşağıdakilerden hangisini ilan etmiştir?

Doğru Cevap: A) Dış borçlarını ödeyemeyeceğini ve iflas ettiğini

Açıklama: Kırım Savaşı'ndan beri biriken ve ödenemez hale gelen dış borçlar karşısında Osmanlı Devleti, bu kararname ile mali iflasını açıklamıştır. Bu gelişme, Avrupalı devletlerin alacaklarını tahsil etmek için Düyun-u Umumiye İdaresi'ni kurmalarına yol açmıştır.

Soru 13: 1827 yılında İngiltere, Fransa ve Rusya'nın ortak donanmasının, Yunan isyanına destek vermek amacıyla Osmanlı donanmasını yaktığı yer neresidir?

Doğru Cevap: B) Navarin

Açıklama: Mora'daki Rum isyanını bastırmakla görevli olan Osmanlı-Mısır donanması, Mora'nın Navarin limanında demirliyken, garantör devletlerin ortak filosu tarafından bir baskınla yakılmıştır. Bu olay, Yunanistan'ın bağımsızlığına giden süreci hızlandırmıştır.

Soru 14: II. Abdülhamit'in tahttan indirilmesiyle sonuçlanan 31 Mart Vakası'nı bastıran ve Kurmay Başkanlığını Mustafa Kemal'in yaptığı ordunun adı nedir?

Doğru Cevap: A) Hareket Ordusu

Açıklama: Meşrutiyet karşıtı 31 Mart İsyanı'nı bastırmak için, İttihat ve Terakki'nin merkezi olan Selanik'te bulunan 3. Ordu'ya bağlı birliklerden oluşturulan ve Mahmut Şevket Paşa komutasındaki bu ordu, İstanbul'a gelerek isyanı bastırmıştır.

Soru 15: İlk Osmanlı Medeni Kanunu olarak kabul edilen ve Ahmet Cevdet Paşa başkanlığında bir komisyon tarafından hazırlanan kanun hangisidir?

Doğru Cevap: D) Mecelle

Açıklama: Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye, Tanzimat Dönemi'nde İslam hukukunun (özellikle Hanefi fıkhı) borçlar, eşya ve yargılama hukuku gibi alanlarını sistematik bir kanun metni haline getiren çalışmadır. Aile ve miras hukuku kapsam dışı bırakılmıştır.

Soru 16: II. Mahmut döneminde, Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusuna asker yetiştirmek amacıyla açılan ilk modern askeri okul hangisidir?

Doğru Cevap: C) Mekteb-i Harbiye

Açıklama: Yeni kurulan modern ordunun subay ihtiyacını karşılamak amacıyla II. Mahmut tarafından, bugünkü Kara Harp Okulu'nun temeli olan Mekteb-i Harbiye kurulmuştur.

Soru 17: I. Balkan Savaşı'nı başlatan ve Osmanlı Devleti'ne karşı ittifak kuran Balkan devletleri arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

Doğru Cevap: A) Romanya

Açıklama: I. Balkan Savaşı, Karadağ'ın Osmanlı'ya saldırmasıyla başlamış ve ardından Sırbistan, Bulgaristan ve Yunanistan da savaşa katılmıştır. Romanya ise I. Balkan Savaşı'na katılmamış, ancak II. Balkan Savaşı'nda Bulgaristan'a karşı savaşa dahil olmuştur.

Soru 18: Osmanlı Devleti'nde, Abdülaziz döneminde kurulan ve bugünkü Danıştay'ın temelini oluşturan yüksek mahkemenin adı nedir?

Doğru Cevap: C) Şura-yı Devlet

Açıklama: Tanzimat dönemindeki yargı reformlarının bir parçası olarak, idari davalara bakmak ve kanun tasarılarını incelemek üzere Fransız "Conseil d'État" örneğine göre Şura-yı Devlet (Danıştay) kurulmuştur. Divan-ı Ahkam-ı Adliye ise Yargıtay'ın temelidir.

Soru 19: II. Abdülhamit'in tahttan indirilip yerine V. Mehmet Reşat'ın getirilmesi hangi olayın doğrudan bir sonucudur?

Doğru Cevap: D) 31 Mart Vakası'nın bastırılması

Açıklama: Meclis-i Umumi, 31 Mart isyanının çıkmasında pasif kalması ve isyanı örtülü olarak desteklediği gerekçesiyle II. Abdülhamit'in tahttan indirilmesine karar vermiştir. Bu, Osmanlı tarihinde meclis kararıyla tahttan indirilen ilk padişah olması açısından önemlidir.

Soru 20: 1847'de kurulan ve bugünkü Ziraat Bankası'nın temelini oluşturan, çiftçiye kredi vermek amacıyla kurulan sandıkların adı nedir?

Doğru Cevap: E) Memleket Sandıkları

Açıklama: Mithat Paşa tarafından kurulan ve çiftçileri tefecilerden koruyarak onlara düşük faizle kredi sağlamayı amaçlayan Memleket Sandıkları, daha sonra Menafi Sandıkları'na ve nihayetinde 1888'de Ziraat Bankası'na dönüştürülmüştür.