İçereği Atla
Test 5: Osmanlı Dağılma Dönemi (Zor Seviye)

Osmanlı Dağılma Dönemi (En Uzun Yüzyıl)

TEST - 5

Soru 1: 1853-1856 Kırım Savaşı'nı başlatan ve Rusya'nın Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etmesine neden olan temel sorun aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: A) Kutsal Yerler Sorunu (Katolik-Ortodoks çekişmesi)

Açıklama: Kudüs'teki kutsal yerlerin Katolikler (Fransa) mi yoksa Ortodokslar (Rusya) mı tarafından yönetileceği tartışması, Rusya'nın Osmanlı'ya bir ültimatom vermesine ve reddedilince de savaşı başlatmasına neden olan görünürdeki temel sebeptir.

Soru 2: 1876'da ilan edilen Kanun-u Esasi'ye göre oluşturulan Meclis-i Umumi (Genel Meclis), hangi iki meclisten oluşmaktaydı?

Doğru Cevap: C) Meclis-i Ayan ve Meclis-i Mebusan

Açıklama: Osmanlı'nın ilk parlamentosu olan Meclis-i Umumi, İngiliz Parlamentosu'ndaki gibi iki kamaralı bir yapıya sahipti. Üyelerini padişahın seçtiği "Ayan Meclisi" ve halkın seçtiği "Mebusan Meclisi"nden oluşuyordu.

Soru 3: II. Mahmut'un, ilköğretimi İstanbul'da zorunlu hale getirmesi ve Avrupa'ya ilk kez öğrenci göndermesi, hangi alandaki ıslahatlara verdiği önemi gösterir?

Doğru Cevap: B) Eğitim

Açıklama: Bu iki uygulama, II. Mahmut'un ıslahatlarının sadece askeri ve idari alanla sınırlı kalmadığını, aynı zamanda modern bir devletin temelinin eğitimli bir nüfustan geçtiğini anladığını gösterir. Avrupa'ya öğrenci göndermek, Batı'daki bilim ve tekniği doğrudan öğrenme amacını taşır.

Soru 4: 1913 Bab-ı Ali Baskını ile İttihat ve Terakki'nin yönetimi tamamen ele geçirmesine zemin hazırlayan olay aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: E) I. Balkan Savaşı'nda Edirne'nin kaybedilmesi

Açıklama: I. Balkan Savaşı'ndaki büyük yenilgi ve özellikle eski başkent Edirne'nin Bulgar işgaline uğraması halk arasında büyük bir infiale yol açmıştır. İttihat ve Terakki, bu durumu ve mevcut hükümetin Edirne'yi pazarlıkla Bulgaristan'a bırakacağı söylentisini kullanarak bir hükümet darbesi yapmış ve yönetimi ele geçirmiştir.

Soru 5: Tanzimat Dönemi'nde, Fransız Medeni Kanunu örnek alınarak hazırlanan ticaret ve ceza kanunları gibi düzenlemeler, hangi alanda ikiliğe yol açmıştır?

Doğru Cevap: C) Hukuk

Açıklama: Tanzimat'la birlikte, geleneksel şer'i mahkemelerin yanında, Avrupa hukukuna göre işleyen Nizamiye Mahkemeleri kurulmuştur. Bu durum, ülkede bir yanda şer'i hukukun, diğer yanda Batı kaynaklı hukukun uygulandığı ikili bir hukuk sisteminin doğmasına neden olmuştur.

Soru 6: Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın isyan edip Kütahya'ya kadar ilerlemesi üzerine, II. Mahmut'un Rusya'dan yardım istemesi ve Hünkâr İskelesi Antlaşması'nı imzalaması için kullandığı ünlü söz hangisidir?

Doğru Cevap: B) "Denize düşen yılana sarılır."

Açıklama: II. Mahmut, kendi valisinin isyanı karşısında çaresiz kalarak, en büyük düşmanı olan Rusya'dan yardım istemek zorunda kalmasını bu deyimle ifade etmiştir. Bu söz, devletin içinde bulunduğu zor durumu ve denge politikasının nasıl bir mecburiyetten doğduğunu özetler.

Soru 7: 1878 Berlin Kongresi'nde, Kıbrıs'ın idaresinin geçici olarak İngiltere'ye bırakılmasının temel gerekçesi olarak ne sunulmuştur?

Doğru Cevap: A) Rusya'nın Doğu Anadolu'daki olası ilerleyişine karşı bir güvence oluşturmak

Açıklama: İngiltere, Berlin Kongresi öncesinde Osmanlı ile gizli bir antlaşma yaparak, Rusya'nın Kars ve Ardahan'ı almasına karşılık, olası bir Rus saldırısına karşı Osmanlı'ya yardım etme bahanesiyle stratejik Kıbrıs adasına yerleşmiştir.

Soru 8: II. Meşrutiyet'in ilanından sonra kurulan ilk siyasi partilerden olan ve Prens Sabahattin'in "Adem-i Merkeziyetçilik" (yerinden yönetim) fikrini savunan parti hangisidir?

Doğru Cevap: E) Ahrar Fırkası

Açıklama: Prens Sabahattin, devletin kurtuluşunun İttihat ve Terakki'nin savunduğu merkeziyetçilikle değil, yerel yönetimlere daha fazla yetki veren liberal bir anlayış olan Adem-i Merkeziyetçilik ile mümkün olacağını savunmuştur. Bu görüşlerini Ahrar Fırkası'nda dile getirmiştir.

Soru 9: Tanzimat Fermanı'nın okunmasından sonra Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın "Benim için bu ferman, değersiz bir kağıt parçasından ibarettir." demesi, onun hangi tutumunu göstermektedir?

Doğru Cevap: A) Padişahın ve merkezi hükümetin otoritesini tanımadığını

Açıklama: Kavalalı'nın bu sözü, padişahın tüm tebaası için ilan ettiği bir kanunu kendi yönettiği Mısır'da geçersiz saydığını ve kendisini İstanbul'daki merkezi otoriteden bağımsız bir güç olarak gördüğünü açıkça ortaya koymaktadır.

Soru 10: II. Mahmut döneminde, bugünkü Yargıtay ve Danıştay'ın temellerini oluşturan iki yüksek kurul aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: B) Dar-ı Şura-yı Bab-ı Ali ve Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliye

Açıklama: II. Mahmut, idari ve adli reformları yürütmek, kanun tasarıları hazırlamak ve yüksek memurları yargılamak üzere bu iki kurulu oluşturmuştur. Bu kurullar, Tanzimat Dönemi'nde daha da geliştirilerek Şura-yı Devlet (Danıştay) ve Divan-ı Ahkam-ı Adliye'ye (Yargıtay) dönüşecektir.

Soru 11: 1912'de başlayan I. Balkan Savaşı'nın çıkmasında, hangi devletin Osmanlı'yı Trablusgarp'ta meşgul ederek zayıf düşürmesi en önemli dış etken olmuştur?

Doğru Cevap: E) İtalya

Açıklama: İtalya'nın 1911'de Trablusgarp'a saldırması, Osmanlı ordusunun ve donanmasının zayıflığını açıkça ortaya koymuştur. Bu durumdan cesaret alan Balkan devletleri, Rusya'nın da kışkırtmasıyla, Osmanlı'nın en zayıf anında saldırıya geçmek için aralarında ittifak kurmuşlardır.

Soru 12: Tanzimat ve Islahat Fermanları ile hedeflenen Osmanlıcılık idealinin, 1878 Berlin Antlaşması ile büyük bir darbe almasının temel nedeni nedir?

Doğru Cevap: A) Birçok Balkan ulusunun bağımsızlığını kazanarak Osmanlı'dan ayrılması

Açıklama: Osmanlıcılık, din farkı gözetmeksizin herkesi eşit vatandaş sayarak imparatorluğu bir arada tutmayı amaçlıyordu. Ancak Berlin Antlaşması ile Sırbistan, Karadağ ve Romanya'nın bağımsızlığını kazanması, Hristiyan tebaanın eşitliğe rağmen ayrılmayı tercih ettiğini ve bu fikrin iflas ettiğini göstermiştir.

Soru 13: 1908'de II. Meşrutiyet'in yeniden ilan edilmesini sağlayan İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin en güçlü olduğu askeri birlik hangisidir?

Doğru Cevap: B) 3. Ordu (Makedonya)

Açıklama: İttihat ve Terakki Cemiyeti, en güçlü örgütlenmesini Makedonya'da bulunan 3. Ordu'nun genç ve eğitimli subayları arasında yapmıştır. Niyazi Bey ve Enver Bey gibi subayların dağlara çıkarak isyan başlatması, II. Abdülhamit'i meşrutiyeti yeniden ilan etmeye zorlamıştır.

Soru 14: II. Mahmut döneminde, Avrupa'daki gelişmeleri takip etmek ve ıslahatları halka duyurmak amacıyla çıkarılan ilk resmi gazetenin adı nedir?

Doğru Cevap: D) Takvim-i Vekayi

Açıklama: 1831 yılında çıkarılan Takvim-i Vekayi ("Olayların Takvimi"), devletin resmi duyurularının, atamaların ve kanunların yayınlandığı ilk resmi gazetedir. Bu, modern devlet anlayışının bir gereği olarak halkı bilgilendirme amacını taşır.

Soru 15: Sultan Abdülaziz'in, bir darbe ile tahttan indirilip yerine V. Murat'ın geçirilmesinde rol oynayan ve anayasal düzeni savunan grup hangisidir?

Doğru Cevap: D) Genç Osmanlılar

Açıklama: Sultan Abdülaziz'in meşrutiyet fikrine karşı çıkması üzerine, Genç Osmanlılar ile iş birliği yapan Mithat Paşa ve Hüseyin Avni Paşa gibi devlet adamları, 1876'da bir saray darbesi düzenleyerek padişahı tahttan indirmişlerdir. Amaçları, anayasal yönetime geçişi sağlamaktı.

Soru 16: Trablusgarp Savaşı sırasında Mustafa Kemal, "Gazeteci Şerif" takma adıyla bölgeye giderek hangi şehirde başarılı bir direniş örgütlemiştir?

Doğru Cevap: C) Derne ve Tobruk

Açıklama: Gönüllü olarak bölgeye giden Mustafa Kemal, Derne ve Tobruk'taki yerli Arap kabilelerini İtalyanlara karşı örgütleyerek önemli askeri başarılar kazanmış ve ilk askeri tecrübelerinden birini burada yaşamıştır.

Soru 17: Osmanlıcılık fikrinin bir gereği olarak, herkese eşit vatandaşlık hakkı tanıyan 1869 tarihli kanunun adı nedir?

Doğru Cevap: A) Tabiiyet-i Osmaniye Kanunu

Açıklama: Bu kanun ile din ve ırk farkı olmaksızın, Osmanlı ülkesinde doğan ve yaşayan herkesin "Osmanlı vatandaşı" olduğu hukuken tanımlanmıştır. Bu, Osmanlıcılık fikrinin en somut yasal adımlarından biridir.

Soru 18: I. Balkan Savaşı sonunda, Balkanlardaki Osmanlı hakimiyetini büyük ölçüde sona erdiren ve sınırı Midye-Enez hattı olarak belirleyen antlaşma hangisidir?

Doğru Cevap: C) Londra Antlaşması

Açıklama: Avrupalı büyük devletlerin arabuluculuğuyla imzalanan Londra Antlaşması (1913), I. Balkan Savaşı'nı resmen bitirmiş ve Edirne dahil olmak üzere Osmanlı'nın Midye-Enez hattının batısındaki tüm Rumeli topraklarını kaybettiğini tescil etmiştir.

Soru 19: II. Mahmut'un "Tercüme Odası"nı kurmasının temel amacı nedir?

Doğru Cevap: D) Avrupalı devletlerle diplomatik yazışmaları yürütecek Müslüman diplomatlar yetiştirmek

Açıklama: Yunan İsyanı'na kadar Osmanlı'nın hariciye (dış işleri) hizmetleri genellikle Fenerli Rumlar tarafından yürütülüyordu. Bu isyandan sonra Rumlara olan güven sarsılınca, II. Mahmut, Batı dillerini bilen ve devlete sadık Müslüman diplomat ve tercümanlar yetiştirmek amacıyla Tercüme Odası'nı kurmuştur.

Soru 20: 1913 Bab-ı Ali Baskını'ndan sonra yönetimi ele geçiren İttihat ve Terakki'nin, I. Dünya Savaşı'na kadar olan kısa dönemdeki temel politikası ne olmuştur?

Doğru Cevap: E) Türkçülük fikri doğrultusunda devleti yeniden yapılandırmak ve orduyu modernize etmek

Açıklama: Balkan Savaşları'ndaki yenilgiyle Osmanlıcılık ve İslamcılık fikirleri büyük darbe yemiştir. İttihat ve Terakki, bu tarihten sonra devleti kurtaracak ana ideoloji olarak Türkçülüğü benimsemiş, orduyu Alman uzmanların yardımıyla hızla modernize etmeye ve devleti Türk kimliği ekseninde güçlendirmeye çalışmıştır.