XIX. YÜZYIL OSMANLI DEVLETİ ISLAHATLARI
TEST - 2
Soru 1: Tanzimat Dönemi'nde Ahmet Cevdet Paşa başkanlığında bir komisyon tarafından hazırlanan ve İslam hukukuna dayalı ilk medeni kanun olan eserin adı nedir?
Doğru Cevap: A) Mecelle
Açıklama: Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye, Tanzimat Dönemi'nde İslam hukukunun (özellikle Hanefi fıkhı) borçlar, eşya ve yargılama hukuku gibi alanlarını sistematik bir kanun metni haline getiren çalışmadır. Aile ve miras hukuku kapsam dışı bırakılmıştır.
Soru 2: II. Mahmut'un, Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusuna subay yetiştirmek amacıyla 1834'te kurduğu ve bugünkü Kara Harp Okulu'nun temeli olan okul hangisidir?
Doğru Cevap: C) Mekteb-i Harbiye
Açıklama: Yeni kurulan modern ordunun subay ihtiyacını karşılamak amacıyla II. Mahmut tarafından, bugünkü Kara Harp Okulu'nun temeli olan Mekteb-i Harbiye kurulmuştur.
Soru 3: 1856 Islahat Fermanı'nda yer alan "Gayrimüslimler de il genel meclislerine üye olabileceklerdir." maddesi, hangi alanda bir reformu ifade etmektedir?
Doğru Cevap: B) Siyasi (yerel yönetim)
Açıklama: Bu madde ile gayrimüslimlere ilk kez, sınırlı da olsa, yerel yönetimlere katılma hakkı tanınmıştır. Bu, onların siyasi hayata dahil edilmeleri yolunda atılmış önemli bir adımdır.
Soru 4: Padişah Abdülaziz'in bir Avrupa seyahati gerçekleştiren ilk Osmanlı padişahı olması, hangi alandaki değişimin bir göstergesidir?
Doğru Cevap: E) Diplomatik ve kültürel ilişkilerde
Açıklama: Bir Osmanlı padişahının, "gavur" olarak görülen Avrupa topraklarına seyahat etmesi, geleneksel içe kapanık ve üstünlükçü anlayışın terk edildiğini, Avrupa ile diplomatik ilişkileri güçlendirme ve oradaki gelişmeleri yerinde görme arzusunu gösteren radikal bir adımdır.
Soru 5: 1909'da 31 Mart Vakası'nın bastırılmasından sonra Kanun-u Esasi'de yapılan en önemli değişiklik aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Hükümetin padişaha değil, meclise karşı sorumlu hale getirilmesi
Açıklama: 1876 Anayasası'nda hükümet padişaha karşı sorumluyken, 1909 değişikliği ile hükümetin (Heyet-i Vükela) güvenoyu alması ve denetlenmesi yetkisi halkın seçtiği Mebusan Meclisi'ne verilmiştir. Bu, parlamenter sistemin güçlenmesi yolunda atılmış en önemli adımdır.
Soru 6: II. Mahmut'un, devlet memurlarının atanma, terfi ve emeklilik işlerini düzenlemek amacıyla kurduğu kurum aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: A) Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliye
Açıklama: "Yüce Hükümler Meclisi" anlamına gelen bu kurul, Tanzimat öncesinde II. Mahmut tarafından kurulmuş olup, hem yüksek memurları yargılamış hem de modern bürokrasinin temelini oluşturan personel (memur) işlerini düzenlemiştir. Daha sonra Danıştay ve Yargıtay'a ayrılmıştır.
Soru 7: Mithat Paşa'nın öncülüğünde kurulan ve çiftçilere ucuz kredi sağlayarak Ziraat Bankası'nın temelini oluşturan kurum hangisidir?
Doğru Cevap: D) Memleket Sandıkları
Açıklama: Mithat Paşa, valilik yaptığı Tuna Vilayeti'nde çiftçileri tefecilerden korumak amacıyla Memleket Sandıkları'nı kurmuştur. Bu başarılı uygulama daha sonra ülke geneline yayılmış ve 1888'de Ziraat Bankası'na dönüştürülmüştür.
Soru 8: 1881 yılında Muharrem Kararnamesi ile kurulan Düyun-u Umumiye İdaresi'nin temel görevi neydi?
Doğru Cevap: E) Osmanlı'nın dış borçlarını tahsil etmek için devletin bazı gelirlerine el koymak
Açıklama: Osmanlı Devleti'nin mali iflası üzerine kurulan bu idare, alacaklı Avrupalı devletlerin temsilcilerinden oluşuyordu. Tuz, tütün, ipek gibi devletin en önemli altı vergi gelirini doğrudan toplayarak borçları tahsil etme yetkisine sahipti. Bu, ekonomik bağımsızlığın kaybedilmesi anlamına geliyordu.
Soru 9: II. Meşrutiyet'in ilanıyla birlikte, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin savunduğu Osmanlıcılık fikrine karşı çıkarak "Adem-i Merkeziyetçilik" (yerinden yönetim) ve liberalizmi savunan aydın ve siyasetçi kimdir?
Doğru Cevap: A) Prens Sabahattin
Açıklama: Padişah soyundan gelen Prens Sabahattin, İttihat ve Terakki'nin katı merkeziyetçi yapısına karşı çıkmış, yerel yönetimlere daha fazla yetki verilmesini ve bireysel girişimciliği savunan liberal bir görüş olan Adem-i Merkeziyetçiliği savunmuştur. Bu görüşleri Ahrar Fırkası'nın temelini oluşturmuştur.
Soru 10: Islahat Fermanı'nın, Tanzimat Fermanı'na göre daha çok gayrimüslim haklarına odaklanmasının temel nedeni nedir?
Doğru Cevap: B) Kırım Savaşı sonrası toplanan Paris Konferansı'nda Avrupalı devletlerin baskısı
Açıklama: Kırım Savaşı'nı bitiren Paris Konferansı'nda, Avrupalı devletler Osmanlı'nın iç işlerine karışmak için gayrimüslimlerin hakları konusunu gündeme getirmişlerdir. Osmanlı Devleti, bu müdahaleyi önlemek ve diplomatik destek sağlamak amacıyla, onların talepleri doğrultusunda Islahat Fermanı'nı ilan etmek zorunda kalmıştır.
Soru 11: Tanzimat Dönemi'nde kurulan ve modern anlamda lise düzeyinde eğitim veren, mezunlarının Avrupa'daki üniversitelere gidebildiği seçkin okul hangisidir?
Doğru Cevap: E) Mekteb-i Sultani (Galatasaray Lisesi)
Açıklama: 1868'de Sultan Abdülaziz döneminde kurulan Mekteb-i Sultani, Fransız eğitim sistemini model alan, Müslüman ve gayrimüslim öğrencilerin bir arada okuduğu ve Batılı standartlarda eğitim veren ilk modern lisedir.
Soru 12: I. Meşrutiyet döneminde açılan Mebusan Meclisi'nin üyeleri nasıl belirlenmekteydi?
Doğru Cevap: A) Halk tarafından iki dereceli seçimle seçilmekteydi
Açıklama: Kanun-u Esasi'ye göre, vergi veren erkek vatandaşlar önce ikinci seçmenleri, bu ikinci seçmenler de milletvekillerini (mebusları) seçiyordu. Bu sisteme iki dereceli seçim denir. Padişah tarafından atananlar Ayan Meclisi üyeleriydi.
Soru 13: 1838 Balta Limanı Antlaşması ile İngiltere'ye verilen ticari imtiyazların temel amacı neydi?
Doğru Cevap: B) Kavalalı Mehmet Ali Paşa'ya karşı İngiltere'nin siyasi desteğini sağlamak
Açıklama: Mısır Valisi Kavalalı'nın isyanı karşısında zor durumda kalan Osmanlı Devleti, bu büyük tehlikeye karşı İngiltere'nin siyasi desteğini alabilmek için, kendi sanayisine büyük zarar veren bu ticari antlaşmayı imzalamak zorunda kalmıştır.
Soru 14: II. Mahmut'un, Tımar sistemini kaldırarak eyaletlerdeki asker ve memurların maaşlarını doğrudan merkezi hazineden ödemeye başlaması neyi amaçlamıştır?
Doğru Cevap: D) Taşradaki görevliler üzerinde merkezi otoriteyi güçlendirmeyi
Açıklama: Tımar sisteminde görevliler gelirlerini doğrudan topraktan alıyorlardı. Maaşların merkezden ödenmesi, taşradaki tüm asker ve memurları geçimleri için doğrudan merkeze (padişaha) bağımlı hale getirmiş, bu da merkezi otoritenin güçlenmesini sağlamıştır.
Soru 15: Sultan Abdülaziz döneminde açılan Darülfünun-ı Osmani, hangi alanda yapılan reformların bir parçasıdır?
Doğru Cevap: D) Yükseköğretim
Açıklama: Darülfünun, "Fenler Evi" anlamına gelen, modern bir üniversite kurma girişiminin adıdır. Tanzimat Dönemi'nde başlayan bu çabalar, çeşitli kesintilere uğrasa da, Osmanlı'da Batı tarzı bir yükseköğretim sisteminin temelini oluşturmuştur.
Soru 16: İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin II. Meşrutiyet'in ilanından sonra benimsediği temel fikir akımı hangisidir?
Doğru Cevap: C) Osmanlıcılık
Açıklama: İttihat ve Terakki, başlangıçta meşruti yönetimin getireceği özgürlük ve eşitlik ortamıyla, din ve ırk farkı gözetmeksizin tüm unsurları "Osmanlı" kimliği altında birleştirebileceğine inanıyordu. Ancak Balkan Savaşları'ndan sonra bu fikrin iflas ettiğini görerek Türkçülük akımına yönelecektir.
Soru 17: Tanzimat Fermanı'nda yer alan "rüşvetin ve iltimasın (kayırmacılık) önlenmesi için kanun çıkarılacağı" maddesi, hangi alanda bir reformu hedeflemiştir?
Doğru Cevap: A) Kamu yönetimi ve idari yapı
Açıklama: Bu madde, devlet yönetimindeki en önemli sorunlardan olan rüşvet ve adam kayırmacılığa karşı yasal bir mücadele başlatılacağını belirterek, daha adil, şeffaf ve liyakate dayalı bir kamu yönetimi oluşturma hedefini ortaya koymaktadır.
Soru 18: 1912-1913 Balkan Savaşları'ndan sonra, Türkçülük akımının güçlenmesinde hangi gelişme en etkili olmuştur?
Doğru Cevap: C) Arnavutluk'un bağımsızlığını ilan etmesi
Açıklama: Arnavutların halkının çoğunluğu Müslüman olmasına rağmen Balkan Savaşları sırasında bağımsızlıklarını ilan etmeleri, "İslamcılık" (ümmetçilik) fikrinin de imparatorluğu bir arada tutmaya yetmediğini göstermiştir. Bu durum, devleti kurtaracak tek ideolojinin Türklük olduğu fikrini savunan Türkçülük akımını güçlendirmiştir.
Soru 19: II. Abdülhamit döneminde, aşağıdaki fikir akımlarından hangisini savunan aydınlar Jön Türkler olarak adlandırılmış ve padişaha karşı muhalefet yürütmüştür?
Doğru Cevap: D) Osmanlıcılık ve Meşrutiyetçilik
Açıklama: Jön Türkler (Genç Türkler), II. Abdülhamit'in istibdat yönetimine karşı çıkarak, devletin kurtuluşunun ancak Kanun-u Esasi'nin yeniden yürürlüğe konması ve meclisin açılmasıyla, yani Osmanlıcılık idealine dayalı meşruti bir yönetimle mümkün olacağını savunmuşlardır.
Soru 20: II. Mahmut'un, devlet memurlarına maaş bağlanması reformunun temel amacı nedir?
Doğru Cevap: E) Rüşveti önlemek ve memurları doğrudan merkeze bağlamak
Açıklama: Maaş sisteminden önce memurlar geçimlerini dirlik veya halktan aldıkları ek ödemelerle sağlıyordu, bu da rüşvete yol açıyordu. Memurlara doğrudan hazineden düzenli maaş bağlanması, hem rüşveti azaltmayı hem de onları geçimleri için tamamen merkezi otoriteye bağımlı hale getirmeyi amaçlayan önemli bir adımdır.
XIX. YÜZYIL OSMANLI DEVLETİ ISLAHATLARI
TEST - 2
Soru 1: Tanzimat Dönemi'nde Ahmet Cevdet Paşa başkanlığında bir komisyon tarafından hazırlanan ve İslam hukukuna dayalı ilk medeni kanun olan eserin adı nedir?
Doğru Cevap: A) Mecelle
Açıklama: Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye, Tanzimat Dönemi'nde İslam hukukunun (özellikle Hanefi fıkhı) borçlar, eşya ve yargılama hukuku gibi alanlarını sistematik bir kanun metni haline getiren çalışmadır. Aile ve miras hukuku kapsam dışı bırakılmıştır.
Soru 2: II. Mahmut'un, Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusuna subay yetiştirmek amacıyla 1834'te kurduğu ve bugünkü Kara Harp Okulu'nun temeli olan okul hangisidir?
Doğru Cevap: C) Mekteb-i Harbiye
Açıklama: Yeni kurulan modern ordunun subay ihtiyacını karşılamak amacıyla II. Mahmut tarafından, bugünkü Kara Harp Okulu'nun temeli olan Mekteb-i Harbiye kurulmuştur.
Soru 3: 1856 Islahat Fermanı'nda yer alan "Gayrimüslimler de il genel meclislerine üye olabileceklerdir." maddesi, hangi alanda bir reformu ifade etmektedir?
Doğru Cevap: B) Siyasi (yerel yönetim)
Açıklama: Bu madde ile gayrimüslimlere ilk kez, sınırlı da olsa, yerel yönetimlere katılma hakkı tanınmıştır. Bu, onların siyasi hayata dahil edilmeleri yolunda atılmış önemli bir adımdır.
Soru 4: Padişah Abdülaziz'in bir Avrupa seyahati gerçekleştiren ilk Osmanlı padişahı olması, hangi alandaki değişimin bir göstergesidir?
Doğru Cevap: E) Diplomatik ve kültürel ilişkilerde
Açıklama: Bir Osmanlı padişahının, "gavur" olarak görülen Avrupa topraklarına seyahat etmesi, geleneksel içe kapanık ve üstünlükçü anlayışın terk edildiğini, Avrupa ile diplomatik ilişkileri güçlendirme ve oradaki gelişmeleri yerinde görme arzusunu gösteren radikal bir adımdır.
Soru 5: 1909'da 31 Mart Vakası'nın bastırılmasından sonra Kanun-u Esasi'de yapılan en önemli değişiklik aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Hükümetin padişaha değil, meclise karşı sorumlu hale getirilmesi
Açıklama: 1876 Anayasası'nda hükümet padişaha karşı sorumluyken, 1909 değişikliği ile hükümetin (Heyet-i Vükela) güvenoyu alması ve denetlenmesi yetkisi halkın seçtiği Mebusan Meclisi'ne verilmiştir. Bu, parlamenter sistemin güçlenmesi yolunda atılmış en önemli adımdır.
Soru 6: II. Mahmut'un, devlet memurlarının atanma, terfi ve emeklilik işlerini düzenlemek amacıyla kurduğu kurum aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: A) Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliye
Açıklama: "Yüce Hükümler Meclisi" anlamına gelen bu kurul, Tanzimat öncesinde II. Mahmut tarafından kurulmuş olup, hem yüksek memurları yargılamış hem de modern bürokrasinin temelini oluşturan personel (memur) işlerini düzenlemiştir. Daha sonra Danıştay ve Yargıtay'a ayrılmıştır.
Soru 7: Mithat Paşa'nın öncülüğünde kurulan ve çiftçilere ucuz kredi sağlayarak Ziraat Bankası'nın temelini oluşturan kurum hangisidir?
Doğru Cevap: D) Memleket Sandıkları
Açıklama: Mithat Paşa, valilik yaptığı Tuna Vilayeti'nde çiftçileri tefecilerden korumak amacıyla Memleket Sandıkları'nı kurmuştur. Bu başarılı uygulama daha sonra ülke geneline yayılmış ve 1888'de Ziraat Bankası'na dönüştürülmüştür.
Soru 8: 1881 yılında Muharrem Kararnamesi ile kurulan Düyun-u Umumiye İdaresi'nin temel görevi neydi?
Doğru Cevap: E) Osmanlı'nın dış borçlarını tahsil etmek için devletin bazı gelirlerine el koymak
Açıklama: Osmanlı Devleti'nin mali iflası üzerine kurulan bu idare, alacaklı Avrupalı devletlerin temsilcilerinden oluşuyordu. Tuz, tütün, ipek gibi devletin en önemli altı vergi gelirini doğrudan toplayarak borçları tahsil etme yetkisine sahipti. Bu, ekonomik bağımsızlığın kaybedilmesi anlamına geliyordu.
Soru 9: II. Meşrutiyet'in ilanıyla birlikte, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin savunduğu Osmanlıcılık fikrine karşı çıkarak "Adem-i Merkeziyetçilik" (yerinden yönetim) ve liberalizmi savunan aydın ve siyasetçi kimdir?
Doğru Cevap: A) Prens Sabahattin
Açıklama: Padişah soyundan gelen Prens Sabahattin, İttihat ve Terakki'nin katı merkeziyetçi yapısına karşı çıkmış, yerel yönetimlere daha fazla yetki verilmesini ve bireysel girişimciliği savunan liberal bir görüş olan Adem-i Merkeziyetçiliği savunmuştur. Bu görüşleri Ahrar Fırkası'nın temelini oluşturmuştur.
Soru 10: Islahat Fermanı'nın, Tanzimat Fermanı'na göre daha çok gayrimüslim haklarına odaklanmasının temel nedeni nedir?
Doğru Cevap: B) Kırım Savaşı sonrası toplanan Paris Konferansı'nda Avrupalı devletlerin baskısı
Açıklama: Kırım Savaşı'nı bitiren Paris Konferansı'nda, Avrupalı devletler Osmanlı'nın iç işlerine karışmak için gayrimüslimlerin hakları konusunu gündeme getirmişlerdir. Osmanlı Devleti, bu müdahaleyi önlemek ve diplomatik destek sağlamak amacıyla, onların talepleri doğrultusunda Islahat Fermanı'nı ilan etmek zorunda kalmıştır.
Soru 11: Tanzimat Dönemi'nde kurulan ve modern anlamda lise düzeyinde eğitim veren, mezunlarının Avrupa'daki üniversitelere gidebildiği seçkin okul hangisidir?
Doğru Cevap: E) Mekteb-i Sultani (Galatasaray Lisesi)
Açıklama: 1868'de Sultan Abdülaziz döneminde kurulan Mekteb-i Sultani, Fransız eğitim sistemini model alan, Müslüman ve gayrimüslim öğrencilerin bir arada okuduğu ve Batılı standartlarda eğitim veren ilk modern lisedir.
Soru 12: I. Meşrutiyet döneminde açılan Mebusan Meclisi'nin üyeleri nasıl belirlenmekteydi?
Doğru Cevap: A) Halk tarafından iki dereceli seçimle seçilmekteydi
Açıklama: Kanun-u Esasi'ye göre, vergi veren erkek vatandaşlar önce ikinci seçmenleri, bu ikinci seçmenler de milletvekillerini (mebusları) seçiyordu. Bu sisteme iki dereceli seçim denir. Padişah tarafından atananlar Ayan Meclisi üyeleriydi.
Soru 13: 1838 Balta Limanı Antlaşması ile İngiltere'ye verilen ticari imtiyazların temel amacı neydi?
Doğru Cevap: B) Kavalalı Mehmet Ali Paşa'ya karşı İngiltere'nin siyasi desteğini sağlamak
Açıklama: Mısır Valisi Kavalalı'nın isyanı karşısında zor durumda kalan Osmanlı Devleti, bu büyük tehlikeye karşı İngiltere'nin siyasi desteğini alabilmek için, kendi sanayisine büyük zarar veren bu ticari antlaşmayı imzalamak zorunda kalmıştır.
Soru 14: II. Mahmut'un, Tımar sistemini kaldırarak eyaletlerdeki asker ve memurların maaşlarını doğrudan merkezi hazineden ödemeye başlaması neyi amaçlamıştır?
Doğru Cevap: D) Taşradaki görevliler üzerinde merkezi otoriteyi güçlendirmeyi
Açıklama: Tımar sisteminde görevliler gelirlerini doğrudan topraktan alıyorlardı. Maaşların merkezden ödenmesi, taşradaki tüm asker ve memurları geçimleri için doğrudan merkeze (padişaha) bağımlı hale getirmiş, bu da merkezi otoritenin güçlenmesini sağlamıştır.
Soru 15: Sultan Abdülaziz döneminde açılan Darülfünun-ı Osmani, hangi alanda yapılan reformların bir parçasıdır?
Doğru Cevap: D) Yükseköğretim
Açıklama: Darülfünun, "Fenler Evi" anlamına gelen, modern bir üniversite kurma girişiminin adıdır. Tanzimat Dönemi'nde başlayan bu çabalar, çeşitli kesintilere uğrasa da, Osmanlı'da Batı tarzı bir yükseköğretim sisteminin temelini oluşturmuştur.
Soru 16: İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin II. Meşrutiyet'in ilanından sonra benimsediği temel fikir akımı hangisidir?
Doğru Cevap: C) Osmanlıcılık
Açıklama: İttihat ve Terakki, başlangıçta meşruti yönetimin getireceği özgürlük ve eşitlik ortamıyla, din ve ırk farkı gözetmeksizin tüm unsurları "Osmanlı" kimliği altında birleştirebileceğine inanıyordu. Ancak Balkan Savaşları'ndan sonra bu fikrin iflas ettiğini görerek Türkçülük akımına yönelecektir.
Soru 17: Tanzimat Fermanı'nda yer alan "rüşvetin ve iltimasın (kayırmacılık) önlenmesi için kanun çıkarılacağı" maddesi, hangi alanda bir reformu hedeflemiştir?
Doğru Cevap: A) Kamu yönetimi ve idari yapı
Açıklama: Bu madde, devlet yönetimindeki en önemli sorunlardan olan rüşvet ve adam kayırmacılığa karşı yasal bir mücadele başlatılacağını belirterek, daha adil, şeffaf ve liyakate dayalı bir kamu yönetimi oluşturma hedefini ortaya koymaktadır.
Soru 18: 1912-1913 Balkan Savaşları'ndan sonra, Türkçülük akımının güçlenmesinde hangi gelişme en etkili olmuştur?
Doğru Cevap: C) Arnavutluk'un bağımsızlığını ilan etmesi
Açıklama: Arnavutların halkının çoğunluğu Müslüman olmasına rağmen Balkan Savaşları sırasında bağımsızlıklarını ilan etmeleri, "İslamcılık" (ümmetçilik) fikrinin de imparatorluğu bir arada tutmaya yetmediğini göstermiştir. Bu durum, devleti kurtaracak tek ideolojinin Türklük olduğu fikrini savunan Türkçülük akımını güçlendirmiştir.
Soru 19: II. Abdülhamit döneminde, aşağıdaki fikir akımlarından hangisini savunan aydınlar Jön Türkler olarak adlandırılmış ve padişaha karşı muhalefet yürütmüştür?
Doğru Cevap: D) Osmanlıcılık ve Meşrutiyetçilik
Açıklama: Jön Türkler (Genç Türkler), II. Abdülhamit'in istibdat yönetimine karşı çıkarak, devletin kurtuluşunun ancak Kanun-u Esasi'nin yeniden yürürlüğe konması ve meclisin açılmasıyla, yani Osmanlıcılık idealine dayalı meşruti bir yönetimle mümkün olacağını savunmuşlardır.
Soru 20: II. Mahmut'un, devlet memurlarına maaş bağlanması reformunun temel amacı nedir?
Doğru Cevap: E) Rüşveti önlemek ve memurları doğrudan merkeze bağlamak
Açıklama: Maaş sisteminden önce memurlar geçimlerini dirlik veya halktan aldıkları ek ödemelerle sağlıyordu, bu da rüşvete yol açıyordu. Memurlara doğrudan hazineden düzenli maaş bağlanması, hem rüşveti azaltmayı hem de onları geçimleri için tamamen merkezi otoriteye bağımlı hale getirmeyi amaçlayan önemli bir adımdır.