İçereği Atla
Test 2: XX. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Devleti

XX. YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ VE DÜNYA

TEST - 2

Soru 1: 1909'da 31 Mart Vakası'nın bastırılmasından sonra Kanun-u Esasi'de yapılan değişiklikler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

Doğru Cevap: E) Padişahın, Ayan Meclisi üyelerini atama yetkisinin kaldırılması

Açıklama: 1909 değişiklikleri padişahın yetkilerini kısıtlayıp meclisin gücünü artırsa da, Ayan Meclisi üyelerini atama yetkisi padişahta kalmaya devam etmiştir. Bu durum, padişahın meclis üzerindeki etkisinin tamamen ortadan kalkmadığını gösterir.

Soru 2: I. Balkan Savaşı'nda Osmanlı Devleti'nin ağır bir yenilgi almasında, ordu içindeki hangi sorun en belirleyici rolü oynamıştır?

Doğru Cevap: C) Subaylar arasındaki siyasi bölünmüşlük ve particilik (alaylı-mektepli çekişmesi)

Açıklama: II. Meşrutiyet sonrası ordu içinde İttihatçı (mektepli) ve muhalif (alaylı) subaylar arasında yaşanan siyasi çekişme, ordunun emir-komuta zincirini bozmuş ve koordinasyonsuz hareket etmesine yol açmıştır. Bu durum, beklenmedik ve ağır bir yenilginin temel nedeni olmuştur.

Soru 3: II. Meşrutiyet'in ilanından hemen sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun ilhak ettiğini açıkladığı, hukuken Osmanlı'ya ait olan toprak hangisidir?

Doğru Cevap: B) Bosna-Hersek

Açıklama: 1878 Berlin Antlaşması ile yönetimi geçici olarak Avusturya-Macaristan'a bırakılan Bosna-Hersek, II. Meşrutiyet'in ilanı sırasındaki kargaşadan yararlanan Avusturya tarafından resmen ilhak edilmiştir (topraklarına katılmıştır).

Soru 4: Prens Sabahattin'in öncülüğünü yaptığı ve yerel yönetimlere daha fazla özerklik verilmesini savunan "Adem-i Merkeziyetçilik" fikrini benimseyen siyasi parti hangisidir?

Doğru Cevap: E) Ahrar Fırkası

Açıklama: Prens Sabahattin, devletin kurtuluşunun İttihat ve Terakki'nin savunduğu merkeziyetçilikle değil, yerel yönetimlere daha fazla yetki veren liberal bir anlayış olan Adem-i Merkeziyetçilik ile mümkün olacağını savunmuştur. Bu görüşlerini Ahrar Fırkası'nda dile getirmiştir.

Soru 5: Uşi Antlaşması ile Trablusgarp İtalya'ya bırakılırken, "bölge halkının dini açıdan halifeye bağlı kalacağı" maddesinin eklenmesinin temel amacı neydi?

Doğru Cevap: C) Bölge halkı ile olan kültürel ve manevi bağları sürdürmek

Açıklama: Bu madde, Kırım'ın kaybında olduğu gibi, siyasi egemenliğin kaybedildiği bir topraktaki Müslüman halk ile Halifelik makamı üzerinden dini ve kültürel bağları devam ettirme amacını taşımaktadır.

Soru 6: 1913 Bab-ı Ali Baskını'ndan sonra sadrazamlığa getirilerek İttihat ve Terakki'nin iktidarını pekiştiren ve 31 Mart'ı bastıran Hareket Ordusu'nun komutanı olan kişi kimdir?

Doğru Cevap: A) Mahmut Şevket Paşa

Açıklama: Bab-ı Ali Baskını ile Kamil Paşa hükümetini deviren İttihatçılar, orduda ve halkta saygınlığı olan Mahmut Şevket Paşa'yı sadrazamlığa getirerek kendi iktidarlarını meşrulaştırmış ve pekiştirmişlerdir.

Soru 7: I. Dünya Savaşı başında, Osmanlı Devleti'nin Almanya'nın yanında savaşa girmeyi tercih etmesinde aşağıdakilerden hangisi etkili olmamıştır?

Doğru Cevap: D) Padişah V. Mehmet Reşat'ın Almanya ile ittifak için ısrarcı olması

Açıklama: Savaşa girme kararı, İttihat ve Terakki'nin lider kadrosu (özellikle Enver Paşa) tarafından alınmış ve padişaha sonradan kabul ettirilmiştir. V. Mehmet Reşat'ın bu süreçte yönlendirici bir rolü olmamış, daha çok sembolik bir konumda kalmıştır.

Soru 8: II. Meşrutiyet Dönemi'nde Selanik'te çıkarılan ve "Yeni Lisan" hareketine öncülük ederek Türkçülük akımının en önemli yayın organı olan dergi hangisidir?

Doğru Cevap: E) Genç Kalemler

Açıklama: Ömer Seyfettin, Ali Canip Yöntem ve Ziya Gökalp gibi isimlerin öncülük ettiği Genç Kalemler dergisi, dilde sadeleşmeyi savunan "Yeni Lisan" hareketini başlatmış ve Milli Edebiyat akımının doğmasına zemin hazırlayarak Türkçülük fikrinin yayılmasında kilit rol oynamıştır.

Soru 9: Balkan Savaşları sonrasında Batı Trakya, Ege Adaları ve Arnavutluk gibi toprakların kaybedilmesi, Osmanlı Devleti'nde hangi sorunun ortaya çıkmasına neden olmuştur?

Doğru Cevap: A) Balkanlardan Anadolu'ya büyük bir Müslüman-Türk göçü yaşanması (muhacir sorunu)

Açıklama: Yüzyıllardır Rumeli'de yaşayan yüz binlerce Müslüman Türk, kaybedilen topraklarda Sırp, Yunan ve Bulgar mezalimine maruz kalmış ve Anadolu'ya göç etmek zorunda kalmıştır. Bu durum, "muhacir" olarak adlandırılan bu kitlelerin iskanı ve iaşesi gibi büyük sosyal ve ekonomik sorunları beraberinde getirmiştir.

Soru 10: II. Meşrutiyet'in ilanıyla birlikte Girit'in Yunanistan'a katıldığını açıklaması, hangi devletin Doğu Akdeniz politikasının bir sonucudur?

Doğru Cevap: B) İngiltere

Açıklama: İngiltere, Doğu Akdeniz'de güçlü bir İtalya veya Rusya yerine, kendi kontrolünde zayıf bir Yunanistan'ın varlığını tercih ediyordu. Bu nedenle Girit'teki Rum isyanlarını desteklemiş ve adanın Yunanistan'a bağlanması (Enosis) sürecini teşvik etmiştir.

Soru 11: I. Balkan Savaşı'nı başlatan ilk devlet aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: E) Karadağ

Açıklama: Rusya'nın öncülüğünde Balkan Birliği'ni kuran devletler arasında savaşı ilk başlatan ve Osmanlı'ya 8 Ekim 1912'de savaş ilan eden devlet Karadağ olmuştur. Ardından diğer müttefikler de savaşa dahil olmuştur.

Soru 12: 31 Mart Vakası'nı destekleyen ve "Şeriat isteriz" sloganıyla meşrutiyet karşıtı yayınlar yapan gazete hangisidir?

Doğru Cevap: A) Volkan Gazetesi

Açıklama: Derviş Vahdeti'nin çıkardığı Volkan gazetesi, İttihad-ı Muhammedi Cemiyeti'nin yayın organı olarak hareket etmiş ve meşrutiyete, İttihat ve Terakki'ye ve Batılılaşmaya karşı sert ve kışkırtıcı yayınlar yaparak 31 Mart İsyanı'nın ideolojik zeminini hazırlamıştır.

Soru 13: Trablusgarp Savaşı'nda İtalya'nın, Osmanlı Devleti'ni barışa zorlamak için saldırdığı yerler arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

Doğru Cevap: B) Selanik Limanı

Açıklama: İtalya, Trablusgarp'taki direnişi kıramayınca savaşı Osmanlı'nın diğer bölgelerine yaymıştır. Donanmasıyla Beyrut'a saldırmış, Çanakkale Boğazı'nı ablukaya almış ve stratejik öneme sahip Rodos ve On İki Ada'yı işgal etmiştir. Selanik Limanı ise bu saldırıların hedefi olmamıştır.

Soru 14: Balkan Savaşları sonrasında Osmanlı Devleti ile Bulgaristan arasında sınır olarak kabul edilen nehir hangisidir?

Doğru Cevap: D) Meriç Nehri

Açıklama: II. Balkan Savaşı sonunda imzalanan İstanbul Antlaşması (1913) ile günümüzdeki Türkiye-Bulgaristan sınırı büyük ölçüde çizilmiş ve Meriç Nehri iki ülke arasında sınır kabul edilmiştir.

Soru 15: "Üç Tarz-ı Siyaset" adlı eseriyle Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük fikir akımlarını analiz eden ve Türkçülüğü savunan ünlü düşünür kimdir?

Doğru Cevap: D) Yusuf Akçura

Açıklama: Tatar asıllı aydın Yusuf Akçura'nın 1904'te Mısır'da yayımlanan "Üç Tarz-ı Siyaset" adlı makalesi, devleti kurtarmak için önerilen üç ana politikayı (Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük) karşılaştırmış ve en gerçekçi çözümün Türkçülük olduğu sonucuna varmıştır. Bu eser, Türkçülük akımının manifestosu kabul edilir.

Soru 16: I. Dünya Savaşı başladığında, Osmanlı Devleti'nin ilk olarak aldığı siyasi karar aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: C) Tarafsızlığını ilan etmek

Açıklama: Savaş patlak verdiğinde Osmanlı Devleti, hem askeri olarak yıpranmış olduğu için hem de siyasi olarak hangi tarafta yer alacağına karar veremediği için ilk olarak tarafsızlığını ilan etmiştir. Ancak kısa bir süre sonra seferberlik ilan ederek ve Almanya ile gizli antlaşma yaparak bu tarafsızlığı fiilen bozmuştur.

Soru 17: İttihat ve Terakki'nin, 1913'ten sonra Enver, Talat ve Cemal Paşalar aracılığıyla kurduğu fiili yönetim şekli aşağıdakilerden hangisiyle tanımlanabilir?

Doğru Cevap: A) Askeri diktatörlük / Tek parti yönetimi

Açıklama: Bab-ı Ali Baskını'ndan sonra meclis varlığını sürdürse de, tüm siyasi güç ve kararlar İttihat ve Terakki'nin ve onun lideri olan üç paşanın elinde toplanmıştır. Muhalefet partileri ve sesleri tamamen susturulmuş, ülke fiilen bir tek parti yönetimi altına girmiştir.

Soru 18: II. Balkan Savaşı'nda Edirne'yi geri alarak "Edirne Fatihi" unvanını alan İttihatçı komutan kimdir?

Doğru Cevap: C) Enver Paşa

Açıklama: II. Balkan Savaşı'nda Balkan devletlerinin kendi aralarında savaşmasından yararlanan ve ordunun başında Edirne'ye girerek şehri Bulgarlardan geri alan komutan Enver Paşa'dır. Bu başarı, onun İttihat ve Terakki içindeki ve halk nezdindeki popülaritesini enorm derecede artırmıştır.

Soru 19: Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girmesiyle, aşağıdaki topraklardan hangisi İngiltere tarafından resmen ilhak edilmiştir (topraklarına katılmıştır)?

Doğru Cevap: D) Kıbrıs

Açıklama: 1878'den beri yönetimi fiilen İngiltere'de olan Kıbrıs, Osmanlı'nın Almanya yanında savaşa girmesi üzerine İngiltere tarafından 5 Kasım 1914'te resmen ilhak edilmiştir. Mısır üzerindeki himaye de benzer şekilde resmileştirilmiştir.

Soru 20: I. Dünya Savaşı'nın başında İttihat ve Terakki hükümetinin, Almanya yanında savaşa girme kararını alırken güvendiği en önemli stratejik avantajı neydi?

Doğru Cevap: E) Osmanlı Devleti'nin jeopolitik konumu ve Boğazlara sahip olması

Açıklama: İttihat ve Terakki liderleri, Osmanlı'nın savaşa girmesiyle Rusya'nın İtilaf Devletleri ile bağlantısını Boğazlar üzerinden kesebileceğini, İngiltere'nin sömürge yollarını tehdit edebileceğini ve savaşı geniş bir alana yayarak Almanya'nın yükünü hafifletebileceğini düşünüyordu. Bu, devletin coğrafi konumunun önemine dayanıyordu.