Parşömen: Cilt III
Osmanlı Devleti: Kuruluş ve Yükselme
1. Püf Noktası: Osmanlı'nın kısa sürede büyüme nedenleri: M.A.N.T.İ.K (Merkeziyetçi yapı, Ahilerin desteği, Nitelikli padişahlar, Tımar sistemi, İskan siyaseti, Konum avantajı - Bizans sınırında olması).
2. Püf Noktası: **Osman Bey** dönemi, beylikten devlete geçişin ilk adımlarıdır. İlk Osmanlı-Bizans savaşı **Koyunhisar (Bafeon) Savaşı** yapıldı. İlk vergi (Bac) konuldu, ilk kadı (Dursun Fakih) atandı.
3. Püf Noktası: "Fahrüddin" (Dinin övüncü) lakabıyla bilinen padişah **Osman Bey**'dir.
4. Püf Noktası: **Orhan Bey** dönemi, beylikten devlete geçişin tamamlandığı dönemdir. İlk divan, ilk vezir, ilk düzenli ordu (Yaya ve Müsellem), ilk medrese (İznik Orhaniyesi) bu dönemdedir.
5. Püf Noktası: Osmanlı'ya katılan ilk beylik olan **Karesioğulları** sayesinde Osmanlı donanma sahibi oldu ve Rumeli'ye geçiş kolaylaştı. Bu olay **Orhan Bey** dönemindedir.
6. Püf Noktası: Rumeli'ye geçişin ilk adımı, Bizans'taki taht kavgaları sırasında yardım karşılığında **Çimpe Kalesi**'nin alınmasıdır.
7. Püf Noktası: "Sultan" unvanını kullanan ilk Osmanlı padişahı **Orhan Bey**'dir. Ayrıca "İhtiyarüddin" (Dinin ihtiyarı) lakabıyla bilinir.
8. Püf Noktası: **I. Murad (Hüdavendigâr)** dönemi, Balkan fetihlerinin sistemli hale geldiği dönemdir. Sazlıdere Savaşı ile Edirne'yi fethedip başkent yapmıştır.
9. Şifreleme: I. Murad dönemindeki ilkler: **K.A.P.I** (Kapıkulu Ocağı (Yeniçeriler) kuruldu, Acemioğlanlar Ocağı kuruldu, Pençik sistemi uygulandı, **I** (Rumeli) Beylerbeyliği kuruldu).
10. Püf Noktası: Haçlılarla yapılan ilk savaş **Sırpsındığı Savaşı**'dır. Bu savaş **I. Murad** dönemindedir.
11. Püf Noktası: Savaş meydanında şehit olan ilk ve tek Osmanlı padişahı **I. Murad**'dır (I. Kosova Savaşı).
12. Püf Noktası: **I. Bayezid (Yıldırım)**, İstanbul'u kuşatan ilk Osmanlı padişahıdır. Kuşatmalara yardımcı olmak için **Anadolu Hisarı**'nı (Güzelcehisar) yaptırmıştır.
13. Püf Noktası: Niğbolu Savaşı'ndaki zaferi sonrası Abbasi Halifesi, I. Bayezid'e **"Sultan-ı İklim-i Rum"** (Anadolu diyarının sultanı) unvanını vermiştir.
14. Püf Noktası: **Ankara Savaşı (1402)**, Osmanlı ile Timur arasında yapıldı. Savaşın kaybedilmesiyle Osmanlı **Fetret Devri**'ne girdi.
15. Püf Noktası: Fetret Devri (1402-1413), 11 yıl süren ve padişahsız geçen taht kavgaları dönemidir. Bayezid'in oğulları (İsa, Musa, Mustafa, Süleyman, Mehmet) arasında yaşanmıştır.
16. Püf Noktası: Fetret Devri'nde Balkanlar'da büyük toprak kaybı yaşanmamasının temel nedeni **İskan Politikası** ve **Hoşgörü (İstimalet) Politikası**dır.
17. Püf Noktası: **I. Mehmed (Çelebi)**, Fetret Devri'ne son vererek devleti yeniden toparladığı için Osmanlı'nın **"İkinci Kurucusu"** sayılır.
18. Püf Noktası: İlk dini ve sosyal içerikli büyük isyan olan **Şeyh Bedreddin İsyanı**, I. Mehmed döneminde çıkmıştır.
19. Püf Noktası: Venedik'le ilk deniz savaşı (**Çalıbey Savaşı**) I. Mehmed döneminde yapılmış ve kaybedilmiştir.
20. Püf Noktası: **II. Murad**, "Hayır Babası" olarak bilinir. Balkanlar'da Haçlılarla büyük mücadeleler vermiştir.
21. Püf Noktası: Haçlılarla imzalanan ilk antlaşma olan **Edirne-Segedin Antlaşması**, II. Murad dönemindedir. Bu antlaşma sonrası tahtı küçük yaştaki oğlu II. Mehmed'e bırakmıştır.
22. Püf Noktasi: Tahta küçük bir çocuğun geçmesini fırsat bilen Haçlıların saldırması üzerine II. Murad, **Varna Savaşı (1444)**'nda ordunun başına tekrar geçerek büyük bir zafer kazanmıştır.
23. Püf Noktası: **II. Kosova Savaşı (1448)** ile Balkanlar'daki Türk hakimiyeti kesinleşmiş ve Haçlılar savunmaya, Türkler ise taarruza geçmiştir. (Miryokefalon'un Balkan versiyonu).
24. Püf Noktası: İlk Yeniçeri isyanı olan **Buçuktepe İsyanı**, II. Murad'ın tahtı bıraktığı dönemde çıkmıştır.
25. Püf Noktası: Enderun Mektebi ilk kez **II. Murad** döneminde Edirne Sarayı'nda kurulmuştur.
26. Püf Noktası: **II. Mehmed (Fatih)**, İstanbul'u fethederek Kuruluş Devri'ni kapatmış, Yükselme Devri'ni başlatmıştır. Bu fetihten sonra **"Fatih"** unvanını almıştır.
27. Şifreleme: İstanbul'un fethinin sonuçları: **D.İ.V.A.N** (Doğu Roma (Bizans) yıkıldı, İstanbul başkent oldu, Veraset sistemi değişti (ülke padişahındır), Avrupa'da feodalite zayıfladı, Nedeni: topların surları yıkması).
28. Püf Noktası: Fatih, Ortodoks Patrikhanesi'ni himaye ederek Katolik dünyasına karşı bir denge unsuru oluşturmayı ve Ortodoksların devlete bağlılığını sağlamayı amaçlamıştır.
29. Püf Noktasi: **"Kardeş Katli"** yasası (Kanunname-i Ali Osman) **Fatih** tarafından "Nizam-ı Alem" (dünya düzeni) için çıkarılmıştır.
30. Püf Noktası: Fatih, Cenevizlilerden Amasra'yı, Candaroğullarından Sinop'u, Trabzon Rum İmparatorluğu'na son vererek Trabzon'u, Karamanoğullarından Konya ve Karaman'ı alarak Anadolu siyasi birliğini büyük ölçüde sağlamıştır.
31. Püf Noktası: **Otlukbeli Savaşı** ile Akkoyunlu Devleti'ni yenerek Doğu Anadolu'daki hakimiyetini pekiştirmiştir.
32. Püf Noktası: Fatih, Venediklilerle 16 yıl süren savaşlar yapmış, onlara ticari imtiyaz (kapitülasyon) veren ilk padişahtır. Amaç: Hristiyan birliğini bölmek ve ticareti canlandırmak.
33. Püf Noktası: Kırım'ın alınmasıyla Karadeniz bir **"Türk Gölü"** haline gelmiştir.
34. Püf Noktası: Divan'a Sadrazam'ın başkanlık etmesi uygulaması Fatih döneminde başlamıştır. Amaç: Padişahın otoritesini artırmak.
35. Püf Noktası: **II. Bayezid** dönemi, kardeşi **Cem Sultan Olayı** yüzünden "Yükselme içindeki Duraklama" olarak adlandırılır. Bu olay bir iç sorun iken dış sorun haline gelmiştir.
36. Püf Noktası: **Şahkulu İsyanı**, Safevilerin Anadolu'daki propagandası sonucu II. Bayezid döneminde çıkan büyük bir isyandır.
37. Püf Noktası: Babasına karşı darbe yaparak tahta çıkan ilk padişah **I. Selim (Yavuz)**'dir. 8 yıllık saltanatına inanılmaz başarılar sığdırmıştır.
38. Püf Noktası: **Çaldıran Savaşı (1514)** ile Safevi tehlikesini büyük ölçüde önlemiş, Doğu Anadolu'da tam hakimiyet sağlamıştır.
39. Püf Noktası: **Turnadağ Savaşı (1515)** ile Dulkadiroğulları Beyliği'ne son vererek Anadolu Türk siyasi birliğini kesin olarak sağlamıştır.
40. Şifreleme: Yavuz'un Mısır Seferi'nin (Mercidabık ve Ridaniye Savaşları) sonuçları: **H.A.L.İ.F.E** (Hazine doldu taştı, Abbasi Halifeliği Osmanlı'ya geçti, Liderlik Osmanlı'ya geçti, İpek ve Baharat Yolları denetimi arttı, Fethettiği topraklar: Suriye, Filistin, Mısır, Emanetler (Kutsal) İstanbul'a getirildi).
41. Püf Noktası: Halifeliğin Osmanlı'ya geçmesiyle devlet teokratik (dine dayalı) bir nitelik kazanmıştır. İlk Osmanlı Halifesi **Yavuz Sultan Selim**'dir.
42. Püf Noktası: **I. Süleyman (Kanuni)**, 46 yıllık saltanatıyla en uzun süre tahtta kalan padişahtır. "Kanuni" lakabını kanunları yazılı hale getirmesi ve adalete önem vermesiyle almıştır. Batıda ise **"Muhteşem Süleyman"** olarak bilinir.
43. Püf Noktası: Kanuni döneminde çıkan isyanlar: Canberdi Gazali, Ahmet Paşa (Mısır'da), Kalenderoğlu, Baba Zünnun (Anadolu'da).
44. Püf Noktası: **Mohaç Meydan Muharebesi (1526)**, dünya tarihinin en kısa süren (2 saat) meydan savaşıdır. Macaristan'ın fethiyle sonuçlanmıştır.
45. Püf Noktası: **I. Viyana Kuşatması**, kış şartları ve büyük topların getirilmemesi nedeniyle başarısız olmuştur.
46. Püf Noktası: **Preveze Deniz Zaferi (1538)** ile Haçlı donanması yenilmiş ve Akdeniz'de Türk üstünlüğü sağlanmıştır. Bu zaferin kazanıldığı 28 Eylül, günümüzde "Donanma Günü" olarak kutlanır. Komutan: **Barbaros Hayreddin Paşa**.
47. Püf Noktası: Fransa'ya verilen kapitülasyonların amacı: Coğrafi Keşiflerin olumsuz etkisini azaltmak, Akdeniz ticaretini canlandırmak ve Avrupa Hristiyan birliğini parçalamak.
48. Püf Noktası: **Zigetvar Seferi**, Kanuni'nin son seferidir.
49. Püf Noktası: **II. Selim (Sarı Selim)**, ordunun başında sefere çıkma geleneğini terk eden ilk padişahtır. Devlet işlerini büyük ölçüde Sadrazam **Sokullu Mehmed Paşa** yürütmüştür.
50. Püf Noktası: Yükselme Dönemi, **Sokullu Mehmed Paşa**'nın ölümüyle (1579) sona erer.
51. Savaş: Koyunhisar (1302) - İlk Osmanlı-Bizans savaşı. Osmanlı kazandı.
52. Savaş: Maltepe (Palekanon) (1329) - Bizans'ın Osmanlı'yı Anadolu'dan atma ümitlerini bitiren savaş.
53. Savaş: Sırpsındığı (1364) - Haçlılarla yapılan ilk büyük savaş. Balkanlardaki ilerleyişi hızlandırdı.
54. Savaş: I. Kosova (1389) - Osmanlı ordusunun ilk kez top kullandığı savaş. I. Murad şehit oldu.
55. Savaş: Niğbolu (1396) - I. Bayezid'in büyük Haçlı ordusunu yendiği, "Yıldırım" lakabının hakkını verdiği savaş.
56. Savaş: Ankara (1402) - Timur'a karşı kaybedildi. Fetret Devri başladı. Anadolu Türk birliği bozuldu.
57. Savaş: Varna (1444) - II. Murad'ın tahtı bıraktıktan sonra geri dönüp Haçlıları yendiği savaş.
58. Savaş: II. Kosova (1448) - Balkanların Türk yurdu olduğu kesinleşti.
59. Fetih: İstanbul (1453) - Çağ açıp çağ kapatan, imparatorluğun temellerini atan fetih.
60. Savaş: Otlukbeli (1473) - Fatih'in Akkoyunlu Uzun Hasan'ı yenerek Doğu'yu güvence altına aldığı savaş.
61. Savaş: Çaldıran (1514) - Yavuz'un Safevi Şah İsmail'i yendiği, Şii tehlikesini önlediği savaş.
62. Şifreleme: Mısır seferindeki savaşlar: **R.a.M** (Ridaniye, Mercidabık). Bu savaşlarla Memlük Devleti yıkıldı.
63. Savaş: Mohaç (1526) - Macaristan'ın kapılarını açan, 2 saatlik rekor süreli zafer.
64. Savaş: Preveze (1538) - Akdeniz Türk gölü haline geldi. Kaptan-ı Derya Barbaros Hayrettin Paşa.
65. Antlaşma: Amasya Antlaşması (1555) - İran ile yapılan ilk resmi antlaşmadır. Kanuni dönemindedir.
66. Savaş: Cerbe Deniz Savaşı (1560) - Preveze'den sonra kazanılan ikinci büyük deniz zaferidir. Piyale Paşa komutasındadır.
67. Püf Noktası: İnebahtı Deniz Savaşı (1571) - Kıbrıs'ın fethinden sonra Haçlı donanmasının Osmanlı donanmasını yaktığı savaştır. Sokullu'nun ünlü sözü: "Siz bizim sakalımızı kestiniz, biz ise sizin kolunuzu kestik."
68. Püf Noktası: Don-Volga ve Süveyş Kanalı Projeleri, **Sokullu Mehmed Paşa**'nın ileri görüşlü projeleridir ancak dönemin şartlarında gerçekleştirilememiştir.
69. Fetih: Belgrad'ın Fethi (1521) - Kanuni'nin ilk büyük fethidir ve Orta Avrupa'ya kapı açmıştır.
70. Fetih: Rodos'un Fethi (1522) - St. Jean Şövalyelerinden alınarak Akdeniz'deki Türk hakimiyeti pekiştirilmiştir.
71. Antlaşma: İstanbul Antlaşması (1533) - Avusturya ile imzalandı. Avusturya Arşidükü, Osmanlı Sadrazamına denk sayıldı. Bu, Osmanlı'nın siyasi üstünlüğünün kanıtıdır.
72. Püf Noktası: Kuruluş döneminde Haçlılarla, Yükselme döneminde ise daha çok **Habsburg** (Avusturya-Almanya-İspanya) ve **Safevi** (İran) hanedanlarıyla mücadele edilmiştir.
73. Kavram: Veraset Sistemi: Başta "Ülke hanedanın ortak malıdır" anlayışı vardı. I. Murad "Ülke padişah ve oğullarınındır" dedi. Fatih "Ülke padişahındır" diyerek kardeş katlini yasalaştırdı. Amaç: merkezi otoriteyi güçlendirmek.
74. Kavram: Divan-ı Hümayun: Orhan Bey kurdu. Devletin en önemli yönetim organıdır. Fatih'e kadar padişah, Fatih'ten sonra Sadrazam başkanlık etti. II. Mahmud kaldırdı.
75. Şifreleme: Divan'daki İlmiye (Eğitim-Adalet-Din) sınıfı üyeleri: **K.A.Ş** (**K**azasker, **Ş**eyhülislam). Bu sınıfın başı Şeyhülislam'dır.
76. Şifreleme: Divan'daki Kalemiye (Yazışma-Maliye) sınıfı üyeleri: **N.D.R** (**N**işancı, **D**efterdar, **R**eisülküttap).
77. Şifreleme: Divan'daki Seyfiye (Yönetim-Askeri) sınıfı üyeleri: **V.ezir-i Azam**, **V.ezirler**, **K.aptan-ı Derya**, **Y.eniçeri Ağası**.
78. Püf Noktası: Nişancı: Padişahın tuğrasını çeker, fethedilen toprakları defterlere kaydeder (Tahrir Defteri). Örfi hukukun başıdır.
79. Püf Noktasi: Defterdar: Maliyeden sorumlu, bugünün Maliye Bakanı. Anadolu ve Rumeli Defterdarı olarak ikiye ayrılırdı.
80. Püf Noktasi: Kazasker: Adalet ve eğitim işlerinden sorumlu. Kadı ve müderris atamalarını yapar. Bugünkü Adalet ve Milli Eğitim Bakanı karması.
81. Püf Noktasi: Şeyhülislam: Divanın daimi üyesi değildir ama fetva (dini görüş) verir. İlmiye sınıfının başıdır.
82. Püf Noktasi: Kaptan-ı Derya: Donanma komutanı. Kanuni döneminde divan üyesi oldu.
83. Ordu: Kapıkulu Askerleri: Merkez ordusudur. Padişaha bağlı, 3 ayda bir "Ulufe" maaşı alan, devşirme kökenli askerlerdir.
84. Şifreleme: Kapıkulu Piyadeleri: **A.C.Y.T.C** (**A**cemioğlanlar, **C**ebeciler, **Y**eniçeriler, **T**opçular, **C**... **A**cemioğlanlar Ocağı, **C**ebeci Ocağı, **Y**eniçeri Ocağı, **T**opçu Ocağı, **T**op Arabacıları, **L**ağımcılar, **H**umbaracılar...)
85. Ordu: Eyalet Askerleri: En kalabalık kısmıdır. **Tımarlı Sipahiler** bu grubun temelini oluşturur. Tamamı Türklerden oluşur.
86. Karşılaştırma: Yeniçeri vs. Tımarlı Sipahi: Yeniçeri devşirmedir, maaş alır, merkezdedir. Tımarlı Sipahi Türk'tür, maaş yerine dirlik (tımar) alır, eyalettedir.
87. Püf Noktası: **Pençik Sistemi:** Savaş esirlerinin 1/5'inin orduya alınmasıdır (I. Murad). **Devşirme Sistemi:** Hristiyan tebaadan küçük yaşta çocukların alınıp yetiştirilmesidir (I. Mehmed).
88. Kavram: Sancak Sistemi:** Şehzadelerin devlet tecrübesi kazanması için sancaklara vali olarak gönderilmesidir. Orhan Bey başlattı, Fatih yasalaştırdı, III. Mehmed kaldırdı.
89. Kavram: Müsadere:** Haksız kazanç sağlayan veya ölen devlet memurunun malına devletin el koymasıdır. Amaç: merkezi otoriteyi güçlendirmek ve rüşveti önlemek. Fatih yasalaştırdı.
90. Yönetim Birimi: Eyalet:** En büyük idari birim. Başında **Beylerbeyi** bulunur. Rumeli ve Anadolu Beylerbeyliği ilk kurulanlardır.
91. Kavram: Cülus Bahşişi:** Padişah tahta çıktığında Kapıkulu askerlerine dağıttığı bahşiştir. İlk kez I. Bayezid verdi, Fatih yasalaştırdı.
92. Kavram: Millet Sistemi:** Osmanlı'da toplumun ırka göre değil, dine göre örgütlenmesidir. (Müslümanlar-Gayrimüslimler).
93. Hukuk: Şer'i Hukuk** (İslam Hukuku) ve **Örfi Hukuk** (Gelenek ve Padişah Fermanları) bir arada uygulanmıştır.
94. Püf Noktası: Osmanlı Devleti'nin başkentleri sırasıyla: **Söğüt/Domaniç -> Karacahisar -> Bilecik -> Bursa -> Edirne -> İstanbul**.
95. Püf Noktası: Vezir sayısı Orhan Bey'de 1 iken zamanla artmış, bunlardan en yetkilisine **Vezir-i Azam (Sadrazam)** denmiştir.
96. Ordu: Akıncılar:** Sınır boylarında keşif ve yıpratma savaşları yapan öncü birliklerdir.
97. Püf Noktası: **İskan Siyaseti**, fethedilen yerlere Türkmenleri yerleştirerek bölgeyi Türkleştirmek ve İslamlaştırmaktır. **İstimalet** ise hoşgörü politikasıdır. Bu ikisi Balkanlardaki kalıcılığın sırrıdır.
Parşömen: Cilt III
Osmanlı Devleti: Kuruluş ve Yükselme
1. Püf Noktası: Osmanlı'nın kısa sürede büyüme nedenleri: M.A.N.T.İ.K (Merkeziyetçi yapı, Ahilerin desteği, Nitelikli padişahlar, Tımar sistemi, İskan siyaseti, Konum avantajı - Bizans sınırında olması).
2. Püf Noktası: **Osman Bey** dönemi, beylikten devlete geçişin ilk adımlarıdır. İlk Osmanlı-Bizans savaşı **Koyunhisar (Bafeon) Savaşı** yapıldı. İlk vergi (Bac) konuldu, ilk kadı (Dursun Fakih) atandı.
3. Püf Noktası: "Fahrüddin" (Dinin övüncü) lakabıyla bilinen padişah **Osman Bey**'dir.
4. Püf Noktası: **Orhan Bey** dönemi, beylikten devlete geçişin tamamlandığı dönemdir. İlk divan, ilk vezir, ilk düzenli ordu (Yaya ve Müsellem), ilk medrese (İznik Orhaniyesi) bu dönemdedir.
5. Püf Noktası: Osmanlı'ya katılan ilk beylik olan **Karesioğulları** sayesinde Osmanlı donanma sahibi oldu ve Rumeli'ye geçiş kolaylaştı. Bu olay **Orhan Bey** dönemindedir.
6. Püf Noktası: Rumeli'ye geçişin ilk adımı, Bizans'taki taht kavgaları sırasında yardım karşılığında **Çimpe Kalesi**'nin alınmasıdır.
7. Püf Noktası: "Sultan" unvanını kullanan ilk Osmanlı padişahı **Orhan Bey**'dir. Ayrıca "İhtiyarüddin" (Dinin ihtiyarı) lakabıyla bilinir.
8. Püf Noktası: **I. Murad (Hüdavendigâr)** dönemi, Balkan fetihlerinin sistemli hale geldiği dönemdir. Sazlıdere Savaşı ile Edirne'yi fethedip başkent yapmıştır.
9. Şifreleme: I. Murad dönemindeki ilkler: **K.A.P.I** (Kapıkulu Ocağı (Yeniçeriler) kuruldu, Acemioğlanlar Ocağı kuruldu, Pençik sistemi uygulandı, **I** (Rumeli) Beylerbeyliği kuruldu).
10. Püf Noktası: Haçlılarla yapılan ilk savaş **Sırpsındığı Savaşı**'dır. Bu savaş **I. Murad** dönemindedir.
11. Püf Noktası: Savaş meydanında şehit olan ilk ve tek Osmanlı padişahı **I. Murad**'dır (I. Kosova Savaşı).
12. Püf Noktası: **I. Bayezid (Yıldırım)**, İstanbul'u kuşatan ilk Osmanlı padişahıdır. Kuşatmalara yardımcı olmak için **Anadolu Hisarı**'nı (Güzelcehisar) yaptırmıştır.
13. Püf Noktası: Niğbolu Savaşı'ndaki zaferi sonrası Abbasi Halifesi, I. Bayezid'e **"Sultan-ı İklim-i Rum"** (Anadolu diyarının sultanı) unvanını vermiştir.
14. Püf Noktası: **Ankara Savaşı (1402)**, Osmanlı ile Timur arasında yapıldı. Savaşın kaybedilmesiyle Osmanlı **Fetret Devri**'ne girdi.
15. Püf Noktası: Fetret Devri (1402-1413), 11 yıl süren ve padişahsız geçen taht kavgaları dönemidir. Bayezid'in oğulları (İsa, Musa, Mustafa, Süleyman, Mehmet) arasında yaşanmıştır.
16. Püf Noktası: Fetret Devri'nde Balkanlar'da büyük toprak kaybı yaşanmamasının temel nedeni **İskan Politikası** ve **Hoşgörü (İstimalet) Politikası**dır.
17. Püf Noktası: **I. Mehmed (Çelebi)**, Fetret Devri'ne son vererek devleti yeniden toparladığı için Osmanlı'nın **"İkinci Kurucusu"** sayılır.
18. Püf Noktası: İlk dini ve sosyal içerikli büyük isyan olan **Şeyh Bedreddin İsyanı**, I. Mehmed döneminde çıkmıştır.
19. Püf Noktası: Venedik'le ilk deniz savaşı (**Çalıbey Savaşı**) I. Mehmed döneminde yapılmış ve kaybedilmiştir.
20. Püf Noktası: **II. Murad**, "Hayır Babası" olarak bilinir. Balkanlar'da Haçlılarla büyük mücadeleler vermiştir.
21. Püf Noktası: Haçlılarla imzalanan ilk antlaşma olan **Edirne-Segedin Antlaşması**, II. Murad dönemindedir. Bu antlaşma sonrası tahtı küçük yaştaki oğlu II. Mehmed'e bırakmıştır.
22. Püf Noktasi: Tahta küçük bir çocuğun geçmesini fırsat bilen Haçlıların saldırması üzerine II. Murad, **Varna Savaşı (1444)**'nda ordunun başına tekrar geçerek büyük bir zafer kazanmıştır.
23. Püf Noktası: **II. Kosova Savaşı (1448)** ile Balkanlar'daki Türk hakimiyeti kesinleşmiş ve Haçlılar savunmaya, Türkler ise taarruza geçmiştir. (Miryokefalon'un Balkan versiyonu).
24. Püf Noktası: İlk Yeniçeri isyanı olan **Buçuktepe İsyanı**, II. Murad'ın tahtı bıraktığı dönemde çıkmıştır.
25. Püf Noktası: Enderun Mektebi ilk kez **II. Murad** döneminde Edirne Sarayı'nda kurulmuştur.
26. Püf Noktası: **II. Mehmed (Fatih)**, İstanbul'u fethederek Kuruluş Devri'ni kapatmış, Yükselme Devri'ni başlatmıştır. Bu fetihten sonra **"Fatih"** unvanını almıştır.
27. Şifreleme: İstanbul'un fethinin sonuçları: **D.İ.V.A.N** (Doğu Roma (Bizans) yıkıldı, İstanbul başkent oldu, Veraset sistemi değişti (ülke padişahındır), Avrupa'da feodalite zayıfladı, Nedeni: topların surları yıkması).
28. Püf Noktası: Fatih, Ortodoks Patrikhanesi'ni himaye ederek Katolik dünyasına karşı bir denge unsuru oluşturmayı ve Ortodoksların devlete bağlılığını sağlamayı amaçlamıştır.
29. Püf Noktasi: **"Kardeş Katli"** yasası (Kanunname-i Ali Osman) **Fatih** tarafından "Nizam-ı Alem" (dünya düzeni) için çıkarılmıştır.
30. Püf Noktası: Fatih, Cenevizlilerden Amasra'yı, Candaroğullarından Sinop'u, Trabzon Rum İmparatorluğu'na son vererek Trabzon'u, Karamanoğullarından Konya ve Karaman'ı alarak Anadolu siyasi birliğini büyük ölçüde sağlamıştır.
31. Püf Noktası: **Otlukbeli Savaşı** ile Akkoyunlu Devleti'ni yenerek Doğu Anadolu'daki hakimiyetini pekiştirmiştir.
32. Püf Noktası: Fatih, Venediklilerle 16 yıl süren savaşlar yapmış, onlara ticari imtiyaz (kapitülasyon) veren ilk padişahtır. Amaç: Hristiyan birliğini bölmek ve ticareti canlandırmak.
33. Püf Noktası: Kırım'ın alınmasıyla Karadeniz bir **"Türk Gölü"** haline gelmiştir.
34. Püf Noktası: Divan'a Sadrazam'ın başkanlık etmesi uygulaması Fatih döneminde başlamıştır. Amaç: Padişahın otoritesini artırmak.
35. Püf Noktası: **II. Bayezid** dönemi, kardeşi **Cem Sultan Olayı** yüzünden "Yükselme içindeki Duraklama" olarak adlandırılır. Bu olay bir iç sorun iken dış sorun haline gelmiştir.
36. Püf Noktası: **Şahkulu İsyanı**, Safevilerin Anadolu'daki propagandası sonucu II. Bayezid döneminde çıkan büyük bir isyandır.
37. Püf Noktası: Babasına karşı darbe yaparak tahta çıkan ilk padişah **I. Selim (Yavuz)**'dir. 8 yıllık saltanatına inanılmaz başarılar sığdırmıştır.
38. Püf Noktası: **Çaldıran Savaşı (1514)** ile Safevi tehlikesini büyük ölçüde önlemiş, Doğu Anadolu'da tam hakimiyet sağlamıştır.
39. Püf Noktası: **Turnadağ Savaşı (1515)** ile Dulkadiroğulları Beyliği'ne son vererek Anadolu Türk siyasi birliğini kesin olarak sağlamıştır.
40. Şifreleme: Yavuz'un Mısır Seferi'nin (Mercidabık ve Ridaniye Savaşları) sonuçları: **H.A.L.İ.F.E** (Hazine doldu taştı, Abbasi Halifeliği Osmanlı'ya geçti, Liderlik Osmanlı'ya geçti, İpek ve Baharat Yolları denetimi arttı, Fethettiği topraklar: Suriye, Filistin, Mısır, Emanetler (Kutsal) İstanbul'a getirildi).
41. Püf Noktası: Halifeliğin Osmanlı'ya geçmesiyle devlet teokratik (dine dayalı) bir nitelik kazanmıştır. İlk Osmanlı Halifesi **Yavuz Sultan Selim**'dir.
42. Püf Noktası: **I. Süleyman (Kanuni)**, 46 yıllık saltanatıyla en uzun süre tahtta kalan padişahtır. "Kanuni" lakabını kanunları yazılı hale getirmesi ve adalete önem vermesiyle almıştır. Batıda ise **"Muhteşem Süleyman"** olarak bilinir.
43. Püf Noktası: Kanuni döneminde çıkan isyanlar: Canberdi Gazali, Ahmet Paşa (Mısır'da), Kalenderoğlu, Baba Zünnun (Anadolu'da).
44. Püf Noktası: **Mohaç Meydan Muharebesi (1526)**, dünya tarihinin en kısa süren (2 saat) meydan savaşıdır. Macaristan'ın fethiyle sonuçlanmıştır.
45. Püf Noktası: **I. Viyana Kuşatması**, kış şartları ve büyük topların getirilmemesi nedeniyle başarısız olmuştur.
46. Püf Noktası: **Preveze Deniz Zaferi (1538)** ile Haçlı donanması yenilmiş ve Akdeniz'de Türk üstünlüğü sağlanmıştır. Bu zaferin kazanıldığı 28 Eylül, günümüzde "Donanma Günü" olarak kutlanır. Komutan: **Barbaros Hayreddin Paşa**.
47. Püf Noktası: Fransa'ya verilen kapitülasyonların amacı: Coğrafi Keşiflerin olumsuz etkisini azaltmak, Akdeniz ticaretini canlandırmak ve Avrupa Hristiyan birliğini parçalamak.
48. Püf Noktası: **Zigetvar Seferi**, Kanuni'nin son seferidir.
49. Püf Noktası: **II. Selim (Sarı Selim)**, ordunun başında sefere çıkma geleneğini terk eden ilk padişahtır. Devlet işlerini büyük ölçüde Sadrazam **Sokullu Mehmed Paşa** yürütmüştür.
50. Püf Noktası: Yükselme Dönemi, **Sokullu Mehmed Paşa**'nın ölümüyle (1579) sona erer.
51. Savaş: Koyunhisar (1302) - İlk Osmanlı-Bizans savaşı. Osmanlı kazandı.
52. Savaş: Maltepe (Palekanon) (1329) - Bizans'ın Osmanlı'yı Anadolu'dan atma ümitlerini bitiren savaş.
53. Savaş: Sırpsındığı (1364) - Haçlılarla yapılan ilk büyük savaş. Balkanlardaki ilerleyişi hızlandırdı.
54. Savaş: I. Kosova (1389) - Osmanlı ordusunun ilk kez top kullandığı savaş. I. Murad şehit oldu.
55. Savaş: Niğbolu (1396) - I. Bayezid'in büyük Haçlı ordusunu yendiği, "Yıldırım" lakabının hakkını verdiği savaş.
56. Savaş: Ankara (1402) - Timur'a karşı kaybedildi. Fetret Devri başladı. Anadolu Türk birliği bozuldu.
57. Savaş: Varna (1444) - II. Murad'ın tahtı bıraktıktan sonra geri dönüp Haçlıları yendiği savaş.
58. Savaş: II. Kosova (1448) - Balkanların Türk yurdu olduğu kesinleşti.
59. Fetih: İstanbul (1453) - Çağ açıp çağ kapatan, imparatorluğun temellerini atan fetih.
60. Savaş: Otlukbeli (1473) - Fatih'in Akkoyunlu Uzun Hasan'ı yenerek Doğu'yu güvence altına aldığı savaş.
61. Savaş: Çaldıran (1514) - Yavuz'un Safevi Şah İsmail'i yendiği, Şii tehlikesini önlediği savaş.
62. Şifreleme: Mısır seferindeki savaşlar: **R.a.M** (Ridaniye, Mercidabık). Bu savaşlarla Memlük Devleti yıkıldı.
63. Savaş: Mohaç (1526) - Macaristan'ın kapılarını açan, 2 saatlik rekor süreli zafer.
64. Savaş: Preveze (1538) - Akdeniz Türk gölü haline geldi. Kaptan-ı Derya Barbaros Hayrettin Paşa.
65. Antlaşma: Amasya Antlaşması (1555) - İran ile yapılan ilk resmi antlaşmadır. Kanuni dönemindedir.
66. Savaş: Cerbe Deniz Savaşı (1560) - Preveze'den sonra kazanılan ikinci büyük deniz zaferidir. Piyale Paşa komutasındadır.
67. Püf Noktası: İnebahtı Deniz Savaşı (1571) - Kıbrıs'ın fethinden sonra Haçlı donanmasının Osmanlı donanmasını yaktığı savaştır. Sokullu'nun ünlü sözü: "Siz bizim sakalımızı kestiniz, biz ise sizin kolunuzu kestik."
68. Püf Noktası: Don-Volga ve Süveyş Kanalı Projeleri, **Sokullu Mehmed Paşa**'nın ileri görüşlü projeleridir ancak dönemin şartlarında gerçekleştirilememiştir.
69. Fetih: Belgrad'ın Fethi (1521) - Kanuni'nin ilk büyük fethidir ve Orta Avrupa'ya kapı açmıştır.
70. Fetih: Rodos'un Fethi (1522) - St. Jean Şövalyelerinden alınarak Akdeniz'deki Türk hakimiyeti pekiştirilmiştir.
71. Antlaşma: İstanbul Antlaşması (1533) - Avusturya ile imzalandı. Avusturya Arşidükü, Osmanlı Sadrazamına denk sayıldı. Bu, Osmanlı'nın siyasi üstünlüğünün kanıtıdır.
72. Püf Noktası: Kuruluş döneminde Haçlılarla, Yükselme döneminde ise daha çok **Habsburg** (Avusturya-Almanya-İspanya) ve **Safevi** (İran) hanedanlarıyla mücadele edilmiştir.
73. Kavram: Veraset Sistemi: Başta "Ülke hanedanın ortak malıdır" anlayışı vardı. I. Murad "Ülke padişah ve oğullarınındır" dedi. Fatih "Ülke padişahındır" diyerek kardeş katlini yasalaştırdı. Amaç: merkezi otoriteyi güçlendirmek.
74. Kavram: Divan-ı Hümayun: Orhan Bey kurdu. Devletin en önemli yönetim organıdır. Fatih'e kadar padişah, Fatih'ten sonra Sadrazam başkanlık etti. II. Mahmud kaldırdı.
75. Şifreleme: Divan'daki İlmiye (Eğitim-Adalet-Din) sınıfı üyeleri: **K.A.Ş** (**K**azasker, **Ş**eyhülislam). Bu sınıfın başı Şeyhülislam'dır.
76. Şifreleme: Divan'daki Kalemiye (Yazışma-Maliye) sınıfı üyeleri: **N.D.R** (**N**işancı, **D**efterdar, **R**eisülküttap).
77. Şifreleme: Divan'daki Seyfiye (Yönetim-Askeri) sınıfı üyeleri: **V.ezir-i Azam**, **V.ezirler**, **K.aptan-ı Derya**, **Y.eniçeri Ağası**.
78. Püf Noktası: Nişancı: Padişahın tuğrasını çeker, fethedilen toprakları defterlere kaydeder (Tahrir Defteri). Örfi hukukun başıdır.
79. Püf Noktasi: Defterdar: Maliyeden sorumlu, bugünün Maliye Bakanı. Anadolu ve Rumeli Defterdarı olarak ikiye ayrılırdı.
80. Püf Noktasi: Kazasker: Adalet ve eğitim işlerinden sorumlu. Kadı ve müderris atamalarını yapar. Bugünkü Adalet ve Milli Eğitim Bakanı karması.
81. Püf Noktasi: Şeyhülislam: Divanın daimi üyesi değildir ama fetva (dini görüş) verir. İlmiye sınıfının başıdır.
82. Püf Noktasi: Kaptan-ı Derya: Donanma komutanı. Kanuni döneminde divan üyesi oldu.
83. Ordu: Kapıkulu Askerleri: Merkez ordusudur. Padişaha bağlı, 3 ayda bir "Ulufe" maaşı alan, devşirme kökenli askerlerdir.
84. Şifreleme: Kapıkulu Piyadeleri: **A.C.Y.T.C** (**A**cemioğlanlar, **C**ebeciler, **Y**eniçeriler, **T**opçular, **C**... **A**cemioğlanlar Ocağı, **C**ebeci Ocağı, **Y**eniçeri Ocağı, **T**opçu Ocağı, **T**op Arabacıları, **L**ağımcılar, **H**umbaracılar...)
85. Ordu: Eyalet Askerleri: En kalabalık kısmıdır. **Tımarlı Sipahiler** bu grubun temelini oluşturur. Tamamı Türklerden oluşur.
86. Karşılaştırma: Yeniçeri vs. Tımarlı Sipahi: Yeniçeri devşirmedir, maaş alır, merkezdedir. Tımarlı Sipahi Türk'tür, maaş yerine dirlik (tımar) alır, eyalettedir.
87. Püf Noktası: **Pençik Sistemi:** Savaş esirlerinin 1/5'inin orduya alınmasıdır (I. Murad). **Devşirme Sistemi:** Hristiyan tebaadan küçük yaşta çocukların alınıp yetiştirilmesidir (I. Mehmed).
88. Kavram: Sancak Sistemi:** Şehzadelerin devlet tecrübesi kazanması için sancaklara vali olarak gönderilmesidir. Orhan Bey başlattı, Fatih yasalaştırdı, III. Mehmed kaldırdı.
89. Kavram: Müsadere:** Haksız kazanç sağlayan veya ölen devlet memurunun malına devletin el koymasıdır. Amaç: merkezi otoriteyi güçlendirmek ve rüşveti önlemek. Fatih yasalaştırdı.
90. Yönetim Birimi: Eyalet:** En büyük idari birim. Başında **Beylerbeyi** bulunur. Rumeli ve Anadolu Beylerbeyliği ilk kurulanlardır.
91. Kavram: Cülus Bahşişi:** Padişah tahta çıktığında Kapıkulu askerlerine dağıttığı bahşiştir. İlk kez I. Bayezid verdi, Fatih yasalaştırdı.
92. Kavram: Millet Sistemi:** Osmanlı'da toplumun ırka göre değil, dine göre örgütlenmesidir. (Müslümanlar-Gayrimüslimler).
93. Hukuk: Şer'i Hukuk** (İslam Hukuku) ve **Örfi Hukuk** (Gelenek ve Padişah Fermanları) bir arada uygulanmıştır.
94. Püf Noktası: Osmanlı Devleti'nin başkentleri sırasıyla: **Söğüt/Domaniç -> Karacahisar -> Bilecik -> Bursa -> Edirne -> İstanbul**.
95. Püf Noktası: Vezir sayısı Orhan Bey'de 1 iken zamanla artmış, bunlardan en yetkilisine **Vezir-i Azam (Sadrazam)** denmiştir.
96. Ordu: Akıncılar:** Sınır boylarında keşif ve yıpratma savaşları yapan öncü birliklerdir.
97. Püf Noktası: **İskan Siyaseti**, fethedilen yerlere Türkmenleri yerleştirerek bölgeyi Türkleştirmek ve İslamlaştırmaktır. **İstimalet** ise hoşgörü politikasıdır. Bu ikisi Balkanlardaki kalıcılığın sırrıdır.