İçereği Atla
Test 5: XX. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Devleti

XX. YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ VE DÜNYA

TEST - 5

Soru 1: 1909'da 31 Mart Vakası'nın çıkmasında, İttihad-ı Muhammedi Fırkası'nın yayın organı olarak meşrutiyet karşıtı ve kışkırtıcı yazılar yayımlayan gazete aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: A) Volkan

Açıklama: Derviş Vahdeti'nin çıkardığı Volkan gazetesi, İttihad-ı Muhammedi Cemiyeti'nin yayın organı olarak hareket etmiş ve "Şeriat isteriz" sloganıyla meşrutiyete, İttihat ve Terakki'ye ve Batılılaşmaya karşı sert yayınlar yaparak 31 Mart İsyanı'nın ideolojik zeminini hazırlamıştır.

Soru 2: I. Balkan Savaşı'nda Osmanlı ordusunun neredeyse tüm cephelerde ağır yenilgiler almasının temel nedeni olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir?

Doğru Cevap: C) Ordu içerisine siyasetin girmesi ve subaylar arası siyasi çekişmeler

Açıklama: II. Meşrutiyet sonrası ordu içinde İttihatçı (mektepli) ve Hürriyet ve İtilafçı (genellikle alaylı) subaylar arasında yaşanan siyasi bölünme, ordunun emir-komuta zincirini bozmuş ve koordinasyonsuz hareket etmesine yol açmıştır. Bu durum, beklenmedik ve ağır bir yenilginin temel nedeni olmuştur.

Soru 3: II. Meşrutiyet'in ilanından sonra Girit'in Yunanistan'a katılması, Bulgaristan'ın bağımsız olması ve Avusturya'nın Bosna-Hersek'i ilhak etmesi, ortak olarak neyin göstergesidir?

Doğru Cevap: B) Osmanlı Devleti'nin iç karışıklıklarının dış politikada zafiyete yol açtığının

Açıklama: Her üç olay da, Osmanlı Devleti'nin meşrutiyetin ilanıyla meşgul olduğu ve iç siyasetin karıştığı bir dönemde, dış güçlerin ve ilgili devletlerin bu otorite boşluğundan faydalanarak kendi emellerini gerçekleştirdiğini göstermektedir.

Soru 4: 1913 yılında İttihat ve Terakki'nin yönetimi tam olarak ele geçirmesiyle sonuçlanan Bab-ı Ali Baskını'nın bahanesi olarak kullanılan gelişme hangisidir?

Doğru Cevap: E) I. Balkan Savaşı'nda Edirne'nin elden çıkma tehlikesi

Açıklama: İttihat ve Terakki, Kamil Paşa Hükümeti'nin, Bulgarlar karşısında kaybedilen eski başkent Edirne'yi pazarlıkla Bulgaristan'a bırakacağı propagandasını yaparak halkı galeyana getirmiş ve bu durumu hükümet darbesi için bir bahane olarak kullanmıştır.

Soru 5: İttihat ve Terakki döneminde, Türkçülük akımının etkisiyle uygulanan "Milli İktisat" politikasının temel hedefi nedir?

Doğru Cevap: C) Müslüman-Türk bir tüccar ve sanayici sınıfı (burjuvazi) yaratmak

Açıklama: İttihatçılar, ekonominin büyük ölçüde yabancılar ve gayrimüslim azınlıkların elinde olmasından rahatsızdı. Milli İktisat Politikası ile Müslüman-Türk girişimcileri destekleyerek, devlete sadık, yerli ve milli bir burjuva sınıfı oluşturmayı hedeflemişlerdir.

Soru 6: Aşağıdaki gelişmelerden hangisi, II. Balkan Savaşı'nın sonuçlarından biri değildir?

Doğru Cevap: D) Arnavutluk'un bağımsızlığını kazanması

Açıklama: Arnavutluk, I. Balkan Savaşı sırasında (1912), topraklarının diğer Balkan devletleri tarafından paylaşılacağını görerek bağımsızlığını ilan etmiştir. II. Balkan Savaşı'nın bir sonucu değildir.

Soru 7: Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girmesiyle, İngiltere'nin 1878'den beri fiilen yönettiği hangi toprağı resmen ilhak etmesine (topraklarına katmasına) yol açmıştır?

Doğru Cevap: A) Kıbrıs

Açıklama: 1878'den beri yönetimi fiilen İngiltere'de olan Kıbrıs, Osmanlı'nın Almanya yanında savaşa girmesi üzerine İngiltere tarafından 5 Kasım 1914'te resmen ilhak edilmiştir. Mısır üzerindeki himaye de benzer şekilde resmileştirilmiştir.

Soru 8: İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin siyasi olarak güçlenmesinde ve II. Meşrutiyet'in ilanında en etkili olan askeri birlik hangisidir?

Doğru Cevap: E) 3. Ordu (Makedonya)

Açıklama: İttihat ve Terakki Cemiyeti, en güçlü örgütlenmesini Makedonya'da bulunan 3. Ordu'nun genç ve eğitimli subayları arasında yapmıştır. Niyazi Bey ve Enver Bey gibi subayların dağlara çıkarak isyan başlatması, II. Abdülhamit'i meşrutiyeti yeniden ilan etmeye zorlamıştır.

Soru 9: I. Dünya Savaşı'nın başında Osmanlı Devleti'nin ittifak arayışları sırasında, İngiltere ve Fransa'nın Osmanlı ittifakını reddetmesinin temel nedeni nedir?

Doğru Cevap: A) Savaş sonunda Osmanlı topraklarını kendi aralarında paylaşma planları yapmaları

Açıklama: İtilaf Devletleri, savaş öncesinde ve savaş sırasında yaptıkları gizli antlaşmalarla (Sykes-Picot vb.) Osmanlı topraklarını kendi aralarında çoktan paylaşmışlardı. Bu nedenle, paylaşmayı planladıkları bir devleti kendi saflarında müttefik olarak kabul etmeleri kendi politikalarıyla çelişiyordu.

Soru 10: II. Meşrutiyet Dönemi'nde, "toplumun ilerlemesi için Batı'nın bilim ve tekniği ile birlikte kültürel değerlerinin de bir bütün olarak alınması gerektiğini" savunan fikir akımı hangisidir?

Doğru Cevap: B) Batıcılık

Açıklama: Abdullah Cevdet ve Tevfik Fikret gibi aydınların temsil ettiği Batıcılık akımı, devletin kurtuluşunun ancak Batı medeniyetinin topyekûn bir şekilde benimsenmesiyle mümkün olacağını savunuyordu. Bu, diğer fikir akımlarından daha radikal bir modernleşme projesiydi.

Soru 11: I. Balkan Savaşı'nda Hamidiye Kruvazörü ile Ege Denizi'nde başarılı akınlar düzenleyerek "Hamidiye Kahramanı" olarak ünlenen komutan kimdir?

Doğru Cevap: E) Rauf Orbay

Açıklama: Savaş sırasında, komutanı Rauf Bey (daha sonra Orbay soyadını alacaktır) olan Hamidiye Kruvazörü, tek başına Ege ve Akdeniz'e açılarak Yunan ticaret gemilerine ve limanlarına başarılı akınlar düzenlemiş, bu da savaşın en moral verici ve kahramanca hikayelerinden biri olmuştur.

Soru 12: 1913 Bab-ı Ali Baskını'ndan sonra Enver, Talat ve Cemal Paşaların oluşturduğu fiili yönetim, tarih yazımında hangi isimle anılır?

Doğru Cevap: A) Üç Paşalar İktidarı

Açıklama: Bab-ı Ali Baskını'ndan sonra devletin tüm kritik mevkileri olan Harbiye (Savaş), Dahiliye (İçişleri) ve Bahriye (Deniz) Nazırlıkları bu üç paşanın elinde toplanmış ve Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar fiilen bu triumvira (üçlü yönetim) tarafından idare edilmiştir.

Soru 13: 31 Mart İsyanı'nın bastırılmasından sonra, II. Abdülhamit'in yerine tahta geçen padişah kimdir?

Doğru Cevap: B) V. Mehmet Reşat

Açıklama: Meclis-i Umumi, 31 Mart isyanının çıkmasından sorumlu tuttuğu II. Abdülhamit'i tahttan indirmiş ve yerine, Ekber ve Erşed sistemine göre tahtın varisi olan kardeşi Mehmet Reşat'ı V. Mehmet Reşat unvanıyla padişah yapmıştır.

Soru 14: Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girmesiyle birlikte, İngilizlerin kışkırtmasıyla Osmanlı'ya karşı isyan başlatan Hicaz Emiri kimdir?

Doğru Cevap: D) Şerif Hüseyin

Açıklama: İngilizlerin, McMahon Antlaşması ile kendisine "Arap Kralı" olmayı vaat ettiği Mekke Emiri Şerif Hüseyin, Halife'nin cihat çağrısına uymayarak 1916'da Osmanlı Devleti'ne karşı isyan başlatmıştır. Bu olay, İslamcılık politikasının iflas ettiğinin en somut kanıtıdır.

Soru 15: I. Balkan Savaşı'nı sona erdiren ve Osmanlı'nın Midye-Enez hattının batısındaki tüm Rumeli topraklarını kaybettiğini belirten antlaşma hangisidir?

Doğru Cevap: D) Londra Antlaşması

Açıklama: Avrupalı büyük devletlerin arabuluculuğuyla imzalanan Londra Antlaşması (1913), I. Balkan Savaşı'nı resmen bitirmiş ve Edirne dahil olmak üzere Osmanlı'nın Midye-Enez hattının batısındaki tüm Rumeli topraklarını kaybettiğini tescil etmiştir.

Soru 16: İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin, II. Abdülhamit'in istibdat yönetimine karşı temel sloganı ve amacı neydi?

Doğru Cevap: C) "Hürriyet, Adalet, Müsavat, Uhuvvet"

Açıklama: Fransız İhtilali'nin "Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik" sloganından esinlenen İttihat ve Terakki, II. Abdülhamit'in baskıcı yönetimine karşı hürriyetin (özgürlük), adaletin, müsavâtın (eşitlik) ve uhuvvetin (kardeşlik) tesis edileceği anayasal bir düzen vadetmiştir.

Soru 17: Trablusgarp Savaşı sonunda imzalanan Uşi Antlaşması ile On İki Ada'nın geçici olarak İtalya'ya bırakılması, hangi devletin işgalini önlemeye yönelik bir adımdı?

Doğru Cevap: A) Yunanistan

Açıklama: Trablusgarp Savaşı devam ederken I. Balkan Savaşı'nın başlaması üzerine, donanması zayıf olan Osmanlı Devleti, adaların Yunanistan tarafından işgal edilmesinden endişe etmiş ve savaş bitiminde geri almak şartıyla adaları geçici olarak İtalya'ya emanet etmiştir.

Soru 18: Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girmesinin hemen ardından İngiltere'nin yaptığı ilk askeri hamle ne olmuştur?

Doğru Cevap: C) Basra Körfezi'ne asker çıkararak Irak cephesini açmak

Açıklama: İngiltere'nin savaştaki en önemli hedeflerinden biri, Hindistan sömürge yolunu güvence altına almak ve Mezopotamya'nın petrol kaynaklarını kontrol etmekti. Bu nedenle, Osmanlı savaşa girer girmez, İngilizler Basra'ya asker çıkararak Irak cephesini açmışlardır.

Soru 19: II. Meşrutiyet Dönemi'nde kadın hakları konusunda yayınlar yapan ve ilk kadın derneklerinin kurulmasına öncülük eden aydın kadınlar arasında en bilineni kimdir?

Doğru Cevap: D) Halide Edip Adıvar

Açıklama: Halide Edip, II. Meşrutiyet'in getirdiği özgürlük ortamında yazılarıyla ve "Teali-i Nisvan Cemiyeti" (Kadınları Yükseltme Derneği) gibi kurumlardaki faaliyetleriyle kadınların eğitimi ve sosyal hayata katılımı konusunda öncü bir rol oynamıştır.

Soru 20: 1913 yılında II. Balkan Savaşı'nı sona erdiren ve Balkan devletlerinin kendi aralarındaki sınırları belirleyen antlaşma hangisidir?

Doğru Cevap: E) Bükreş Antlaşması

Açıklama: II. Balkan Savaşı'nda Bulgaristan'a karşı savaşan Sırbistan, Yunanistan, Karadağ ve Romanya, savaş sonunda kendi aralarında toplanarak Bükreş Antlaşması'nı imzalamış ve I. Balkan Savaşı'nda Bulgaristan'ın aldığı toprakları yeniden paylaşmışlardır. Osmanlı bu antlaşmaya katılmamıştır.